Дәріс 1 Пәнге кіріспе, пәннің мақсаты мен міндеттері Пәннің қысқаша сипаттамасы
жүктеу/скачать 1,53 Mb.
|
Дәріс (2)
- Бұл бет үшін навигация:
- «Корабелъді тоғай»
- АрхипИвановичКуинджи
- ФедорАлександровичВасильев
- «Дымқыл жайылым»
- Илья Ефимович Репин
- Волгадағы бурлактар»
- «Күткен жоқсыңдар ма
- ВасилийИвановичСури ков
| «Қрағайлы орман таңы» (1889) кар тинасын жазуға Шишкинге досы, сурет ші К.А. Савицкий көмектесті, ол алдыңғы жақта үш қонжығы бар аюды және оң жағында жардағы тұманды бейнеледі. Қарағайлы орманды Шишкин жаз ды. Қонжықтар құлап қалған ағаштар да ойнап жүр, ал аю оларға ырылдап тұр. Екі суретші де картинаны шығар машылық сәттілік деп есептеген жоқ, алайда көрермендер жақсы көріп кетті.
«Корабелъді тоғай» (1898) кенебі — Шишкиннің соңғы жұмысы. Мұнда орыс орманының әсемдігі бейнеленген. Су ретші тірі қылқан, күн шуағы және түс сіз су иллюзиясына толық қол жеткізді. Шишкиннің дарынын Сурет акаде миясының өкілдері де және Көшпелі көр ме серіктестігінің мүшелері де бағалады. АрхипИвановичКуинджи (1842—1910)табиғатпенбәсекелесу геталпынатынпейзажшыболды. 1873 ж. Куинджи «Валаам аралын да» картинасын жазды. Сирек ағаштар мен тасты жер сол жағында көл. Көк жиектен алыстағы ормандарды жапқан бұлыңғыр тұман көрінеді. Бұлт басқан аспан бағалы тастардың жарқырауын ескетүсіретінқұбылуларменерек ше жарыққа бөленген. Орыс Солтүсті гінің қатал пейзаждары ғажап дүни ені тамаша сезіммен алғаш көрсетті. Сонымен бірге Куинджи кең ашылған қашықтықпен монументалды эпикалық композицияны сақтай отырып және плэ нерлік емес, декоративтік түсті пайда лана отырып импрессионистік жолдар бойынша жүрген жоқ. Өз жұмыстарын да суретші ең алдымен жарықты, жарық пен көлеңке контрасттарын беруге ты рысты («Қыраудағы күн дағы», «Укра ина түні», «Украинадағы кеш» және т.б.). «Украинадағы кеш» картинасының кеңістігі (1878) сағымға батқан, соңғы күн шуағы бақша арасындағы күңгірт қырдағы ақ үйлерге жарық беріп тұр. «Қайың орманы» картинасы (1879) композициясы жағынан ерекше. Пейзаж дың ықтырмалы құрылымы театр декора циясын еске түсіреді. Алдыңғы жақтағы ағаштар тұтас бейнеленбеген, олардың тек ақ сабақтары ғана бейнеленген. Олар дың артында – бұталар мен ағаштардың сұлбалары, айналасында – қара сазды бат пақ сумен жасыл шөп бейнеленген. Ашық жарық беру иллюзиясына жарық көлең ке және түс контрастарының көмегімен қол жеткізілді. Суретшінің бояулармен құпия тәжірибесі туралы сыбыстар жүрді. Куинджидің «Днепрдегі айлы түн» танымал картинасы (1880) нағыз күшті әсер туғызды. Көрермендерді көркем суретші қол жеткізген ай жарығының әдеттен тыс күші иллюзиясы таң қалды рды. Кейбіреулер тіпті кенептің артын да лампа бар деп топшылады. Өкінішке орай, Куинджидің түстердің ашық ком бинациясчы ұзаққа барған жоқ, картина қарайып кетті, енді қазір оны алғашқы көрермендердіңқалайтамашалаған дықтарын жай ғана болжауға болады. Бұл жұмыс шебердің табиғатта зерттеуінің негізінде жасалған ойлап табылған пей зажға тартылыс туралы куәландырады. 1881 ж. Куинджи күтпеген жерден ашық реңктерде жазылған «Таңертеңгі Днепр» пейзажын ұсынды. Тұман ара сынан сол жақта шөптер өскен қырқа бар. Оң жағында алысқа кеткен өзен жо лағы көрінеді, оның үстінде аспанның бітпейтін тереңдігі тұтасып жатыр. Бұл шебердің соңғы кең танымал шығармасы. Ашықтүрлітүстілік,көрсетіл гендекоративтілікзаттардыңтығы здығыменоныңкартиналарын даүйлесті.Суретшімодерндіүлгі тұтатын стилистикаға толық бет бұрды. Көшпелісеріктестіктіңмүше лерінің барлығы Куинджидің өзіндік су рет өнерін мақұлдаған жоқ, сондықтан ол 1880 ж. Серіктестіктен шығып кетті. Суретшілер академиясының пейзаж шеберханасының басшысы бола отырып (1894— 1897), Куинджи көбінесе Н.К. Ре рих, К.Ф. Богаевский және т.б. тәрізді су ретшілердің қалыптасуына ықпал етті. ФедорАлександровичВасильев (1850—1873)— тамашапейзажшы.Васильев өзстиліндежұмысістеугетырысты.Роман тикалық толқынысы оның «Жаңбыр ал дында»(1870) картинасындаерекшеленеді. Суретшініңүздікшығармалары шеберлік және табиғатқа поэтикалық ену туралы куәландырады («Оттепель», «Дымқыл жайылым», «Қырым таула рында»).«Оттепель»(1871)алғашқы маңызды жұмысында орыс табиғатының бейнесі қарапайым «пейзаждық», сарын ды көшіру шегінен шығады. «Дымқыл жайылым»(1872)картинасыВаси льевтің шығармашылық қорытындысы және үлкен жетістігі болды. Ол өзі ем деліп жатқан Қырымда ескі этюдтер және орта орыс табиғатының әсемдігі туралы естеліктер бойынша жазылған. Суретші дарыны оның ерте қайтыс болуына бай ланысты толық ашылған жоқ. Васильев И.Н. Крамскийдің пікірі бойынша орыс пейзажын дамытуға үлкен үлес қосты. ВасилийДмитриевичПоленов (1844— 1927) — көрнекті көркем сурет ші, пейзаждар, жанрлық және тарихи кар тиналар жасады, театр безендірушісі, сәу летші, иллюстратор ретінде жұмыс істеді. Ол суретшілер академиясында оқыды. 1970ші жылдардағы жұмыстарын да сол кездерде орыс өнеріне толық енген пленэрлік көркем суретте ше берлігі көрінді. «Мәскеу ауласы», «Әже бағы», «Шөп басып кеткен тоған» кар тиналарында нақты, алайда бейнелі етіп көрсетілген табиғат әсемдігі берілген. 1878 ж. суретші Мәскеуге орнықты. Ол «Мәскеу ауласы» көшпелі картина лар көрмесін ұсынды, алайда оны маңы зды деп санаған жоқ. Поленов шуақты жазғы таңдағы Арбат бұрышын жазды. Шөпте балалар ойнап отыр, бір бала сүрлеудің жанында тұр. Полотноның оң жақ бөлігінде арбаға жегілген ат, те реңдікте – қолына шелек ұстаған әйел, сарай маңында тауықтар бейнеленген, тақтай қақпалардың артынан шіркеу күмбездері және ақ қоңыраухана көрі неді. Осы картинаны халықтың қара пайым өмірінен алынған сурет ретінде, тағы да – күнделікті, жұмыс күндерін дегі философиялық жалпылау ретінде есептеуге болады. Бұл шығарма орыс В. Д. Поленов. Мәскеу ауласы көркем суретінде маңызды кезең болды. К.А.Коровин,И.И.Левитан, А.Я.Головин,А.Е.Архиповжәне т.б.тәріздітанымалсуретшілер Поленовтыңоқушыларыболды. Илья Ефимович Репин (1844 — 1930) көркем сурет реалистік мектебінің жарқынөкілі.Суретакадемиясында және бір мезгілде И.Н. Крамскийде Су ретшілерді мадақтау қоғамы Сурет мек тебінде оқыды. Репин өзекті тақырыптар ды ыждахаттылықпен, қызығушылықпен жазды, көркем сурет техникасын тұрақты жетілдірді, әр түрлі мәнерлерді көрді. Репин әр түрлі жанрларда шығармалар жазды: тұрмыстық тарихи, портреттер, пейзаждаржәнет.б.оғанбәрі ненденатурамаңыздыболды. Репиннің алғашқы маңызды шығар масы «Волгадағы бурлактар» (1870— 1873). Осы волга бурлактарының топтық портретінде Репин орыс халқы туралы поэма жазды. Мінездік типаждар әр түрлі эмоциялық жағдайда көрсетілді – мұн да күңгірт жабырқаңқылығын, зұлым дығын, бойсұну және аса ауыр салмақтан босау ниетін атап көрсетуге болады. Мүсіндер классикалық фриза қағидасы бойынша көлденең форматта орналасты рылды. Композицияның асасалмақты ырғағы сюжетке эпикалық леп береді. Репин шығармашылығының едәуір сәтті кезеңі – 1880ші жылдар. Суретші көптеген портреттер, тұрмыстық және та рихи картиналар жазды («Суретші Г.Г. Мя соедов портреті», «Жазушы В.М. Гаршин портреті», «Протодиакон», «Курс губер ниясындағы крест жүрісі», «В.В. Стасов портреті», «Л.Н. Толстой портреті», «М.П. Мусоргский портреті» және т.б.). Репин картиналарындағы кейіпкерлердің мінез дері темпераментке, мәнерге, әдеттегі мо дельге сәйкес ұтылған бір қалыпта тұрған жағдай есебінен туындайды. «Мемлекет тік кеңестің салтанаттыотырысы...» ғажап полотно (1901 — 1903) — топтық портрет, онда Репин кейіпкерлер мен көркем сурет еркіндігінің ұқсастығына қол жеткізеді. Репиннің «Күткен жоқсыңдар ма» (1884—1888) картинасы айдаудан үйі неқайтқанреволюционерхалықшыл тағдырына арналған. Мұнда адасқан ұлының қайтып оралу тақырыбы еу ропа өнері үшін дәстүрлі белгілі бір мәдениеттікассоциациятуындайды. Алайда репин полотносының кейіпкері кешірім күтпейді, керісінше түсіністік пен халық алдындағы қарызы үшін жасалған құрбанның ақталуы күтеді. Репиннің тарихи сурет өнеріне пси хологиялық драматизм және сыниәшке релеуші пафос бойлаған («София патшай ым»,«ИванГрозныйжәнеоныңұлыИван»). «Запорождықтартүріксұлтанына хат жазады» полотносында (1880 — 1891) батыл мінездер мен жасампаз идеал із дестірумен байланысты реализм үрдісі бейнеленген.Запорождықтароларға өзінің қол астына өтуді ұсынған Магомет IV келемеж хат жазады. Күлкі запорож дықтардың еркіндікті жақсы көру рухы ның белгісі бола бастайды. Репин қызыл киімдегі казактың жарқын күлкісі мен ақ папахадағы көңілсіз жүзімен кейіпкерді қатар қояды. Мұндай контраст ортақ са уықсайранды одан әрмен күшейтеді. Композициялық тұтастық картина кейіп керлерінің бірлігін көрсетеді. Суретші әр түрлі ракурстық мүсіндердің көмегімен адамдар қозғалысының емінеркіндігіне қол жеткізеді. Аңызға айналған өткенді бейнелей отырып, Репин осы шақта болып жатқан жағдай тәрізді оны ұғындырады. ВасилийИвановичСури ков(1848—1916)ұлытарихикөр кем суретші болды. Ол Петербургте гіСуретшілеракадемиясынбітірді. Суриковтың алғашқы үлкен полот носы «Стрелецтік өлім жазасы таңы» (1881) — жалпы халықтық драма және халық өмірінің ұғындырылған понара масы. Патшадан бастап кедейге дейін – халықтың барлық тобы бейнеленген. Су риков қайталаулардың және мүсіндерді айналдырудың көмегімен өлім жазасына дайындалу қорқынышты рәсімінің сал танатты ырғағын айқындайды. Мысалы, стрелецтер тобында ортасындағы екі ұқ сас адам, біреуінің – қара сақалды, екін шісінің – өлімді сезгендіктен ағарып кеткендей, ақ сақалды болуымен ерек шеленеді. Ақ сақалды стрелецтің ашулы көзқарасы Кремль қабырғасында аттың үстіндебейнеленгенжәнестрелецке сондай ашулы көзқараспен жауап беріп тұрған Петр І арналған. Бұл достаспайтын бірбіріне қарсы екі әлем бейнесі. Стрелец тер өздерінің ажалдан құтыла алмайтын дықтарын және өздері күрескен мемле кеттік идеялардың қирауын сезінеді. Таң алдындағы көгілдір қара көлеңкеде зорға байқалатын стрелецтердің қолындағы жанып тұрған шамдар әсері полотноның реңк байланысын құрады және жарық пен қараңғылықтың күресін білдіреді. жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|