Бел сөзіне қатысты фразеологизмдер. Онын ішінде есім фра-зеологизмдер: а) кұмырсқа бел, кузен бел, таспа бел, қақпац бел, күдері бел, қынай (қынама) бел, бұран. бел, қыз бел, асқар бел, аш бел, т. б. ә) бел ағаш, бел бала, бел құда, бел омыртқал орақ, белі жок, бел ауру, бел күрек, бел ата (сы), елді атабел немересі, бел орта, бел ортасында, т. б. Етістік фразеел байлады (буды), бел бермеді, бел (і) кетті, бел көрді, бел көрсетті, бел қайысты, бел қылды, бел ұстасты, бел шешпеді, бел шешті, бел бүкпеді, белі бүгілді, бел көтерді, бел болды, белге шықты, бел жазды, бел суытты, белін сындыр-ды, белі ауырмайды, бел асты, белі шойырылды, белге көтерме болды, бел күшке кірісті, бел қызығын көрді, бел омыртқасы үзілі шықпай жатып т. б. Тілдегі кез келген сөз фразеологизмдерге ұйтқы сөз бола алмайды. Халықтың өзімен қоса жасасып келе жатқан байырғы сөздік қордағы сөздер ғана ұйытқы сөз бола алады. Сөздің сапа жағынан қаншалықты да-мығандығын көрсететін бірден-бір белгі — оның көп мағыналық сипат алып, туынды мағынада жұмсалып, әлденеше фразеоло-гизмдерді тудыруға себеп болуыңда. Осы ретте қазақ тілін-дегі фразеологизмдерді жасаудағы анотомиялық атаулардың қызметі айырықіпа екендігін атай кеткен жөн. Әсіресе көз, қан, бас, ауыз, қол, бет, аяқ, жүрек, тіл, қүлақ, қабақ, төбе, кеуде, көкірск тәрізді адамның дене мүшелері сөзге арқау, ойға тірек-гаяныш болып, тіліміздегі фразеологиэмдердің бай қорын жасау-дағы мінсіз қызметі бір төбе екендігін анықтадық
Өткен тақырыптарды бекіту ретінде жаттығу тапсырмаларын орындаңыз.
1-тапсырма. Берілген тіркестерді еркін және тұрақты тіркеске ажыратыңыз.
Ашық ауыз, ақ көйлек, ақ айыл, бел құда, тісі ауырды, тіске басар, ақ боран, көк жұлын, көк шөп, салқын қанды, күн салқын, қызыл кеңірдек, қызыл бешпент
Достарыңызбен бөлісу: |
