Жаттығудың мақсаты мен міндеттері. Қазақ балуанын жаттықтыру мұғалімдер мен жаттықтырушылардың қызметінен тұрады. Оқу процесін қолдана отырып, студенттердің білім, білік және дағдыларды игеруіне жағдай жасалады, олардың дүниетанымы мен білімді өз бетінше толықтыру мүмкіндігі артады. Қазақ күресінде жаттығу тәрбиелік мәні бар. Русаков атындағы №2 мектеп-интернатта Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күніне арналған салтанатты жиын өтті. Жас спортшыны коммунистік рухта тәрбиелейді. Жаттықтырушы өзінің кеңестік патриотизмін, еңбексүйгіштік сезімін дамытады, батыл болуға, батыл болуға, табандылыққа, еңбекқор болуға, қарапайым болуға үйретеді. Жаттықтырушы балуандарды тәртіпке шақырып, спорттық режимді сақтауды талап етеді. Отбасы және мектеппен қазақша күрес бойынша тәрбие және тәрбие жұмыстарымен тығыз байланыста. Жаттығу процесі пед жалпы ережелеріне негізделген[23].
Қазақ күресіндегі тәрбие жұмысының басты мақсаты - өз бойында Отанын қорғауға дайын жоғары моральдық қасиеттері бар спортшыларды тәрбиелеу. Жаттығудың мақсаты балуандардың жасы мен дәрежесіне байланысты нақтылануы және белгілі бір бағытқа бағытталуы мүмкін, мысалы, қазақ күресінен атақты спортшыларды, жаттықтырушыларды немесе судьяларды даярлау. Осы мақсатқа жету үшін дайындық кезінде келесі міндеттер орындалады: денсаулықты нығайту, ерік-жігерді тәрбиелеу және дене шынықтыру, қазақ күресі туралы теориялық білімді дамыту, техникалар мен тактиканы дамыту, төрешілерді зерттеу және т.б.
Жаттығу принциптері. Қазақша күресті оқытуда жаттықтырушы әртүрлілік, белсенділік, даналық, түсіністік, білімді терең меңгеру сияқты дидактикалық принциптерді қолданады.
Саналылық. Қазақ күресі жаттығулары нәтижелі болуы үшін оны қолданғысы келетіндердің бәрі міндетті түрде қызығушылық танытуы керек. Сондықтан жаттықтырушы жаттығу процесін әр спортшы саналы және жаттығу процесіне белсенді қатысатындай етіп жүргізуі керек. Ол үшін оларға міндет қойып, оны жүзеге асыру барысында не алуға болатынын түсіндіру қажет. Оқыту әдістері кезінде оны қашан және қандай жағдайда орындауға болатындығын, оны орындау кезінде қандай нәтижелерге қол жеткізуге болатындығын айту керек. Сонымен қатар, спортшы тапсырманы жеңе алатындығын көрсетуі керек.
Белсенділік. Балуанның белсенді болуы үшін алдымен көп уақытты және көп күшті қажет етпейтін қарапайым тапсырмалар беру керек, содан кейін барып, оны біртіндеп қиындатыңыз. Мұғалім оқушының тапсырмасын жүйелі түрде тексеріп, белсенділігін арттыруы керек. Тапсырманы орындау барысында мұғалім балуандардың өзіндік жұмысы мен шығармашылық іскерлік қызметіне назар аударады. Осылайша, шайқастың белгілі бір эпизодын жасай отырып, мұғалім бұл жағдайдан шығудың жолын ұсынады. Егер балуандар дұрыс тәсіл тапса, онда олар өте белсенді деп болжауға болады. [33,35,38,39.б. 224,76-71,304,144]
Көрнекілік. Мысал ретінде оқу әрекеттерін көрсету осы әдіс туралы дұрыс түсінік алуға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда ең маңызды нәрсеге назар аудару керек. Ол үшін мұғалім әдісті көрсете отырып, ол ең бастысы деп санайтын нәрсеге назар аударады. Әдістерді дәл көрсету керек. Егер бұл әдіс көрсетілген болса, онда оны жақсы білетін спортшы немесе фотосуреттер, фильмдер және т.б. қолданады. Балуанның қатесін көрсету үшін оларды қолдану керек [24].
Жылдамдық қаблетін арттыру және оны дамыту әдістемесі. Жылдамдық-адамның қандай да болмасын қозғалысты тез-шапшаң орындау қабілеті. Жылдамдық, қозғалыс түрінің басталуы мен толық аяқтаиған кезі аралығында уақытпен өлшейді. Балуанның жылдамдық қабілет мөлшері төмендегі жағдайларға байланысты болып келеді:
1. Жүйке жүйесінің тітіркендіргішке жауап беру қабілетіне байланысты.
2. Қозғалтуға қажетті салмақ мөлшерімен оны орындаушы дене қабілетінің арасындағы айырмашылыққа байланысты.
3. Қозғалыс түрінің өзгеру жиілігіне.
4. Балуанның әдіс айланы меңгеру шеберлігіне.
Балуанның берілген жүктемені орындау қабілеті орталық жүйке жүйесінің қозуы мен тежелуіне байланысты. Күрестегі қозғалыс түрі қарапайым және күрделі болады. Қарапам қимылдарына кілемдегі палуанның жағдайы, тепе-теңдікке бағытталған қимылдар жатады. Ол үшін қарсылас алдын-ала әрекеттің бір түрімен жауап бере алады.
Кездесу кезінде күрескер көбінесе күрделі түрін жасауға мәжбүр болады, бұл бірнеше түрді таңдауға немесе бір қарсыластың бір түріне жауап қайтаруға мүмкіндік береді. Қозғалыс кезінде ең қолайлы таңдау қарсыластың жауап беру уақытын арттырады. Жауынгердің жақындауы мен қорғанысы, демек, жаудың қозғалыс түріне сәйкес қабілеті кілемдегі жеңіске тікелей әсер етеді.
Қарсылас қозғалыстың әр түрін бағалап, бағалай білуі керек, қозғалмалы көріністің бағыты мен жылдамдығын ескере отырып, өз уақытында трюк пен трюктерді орындай алуы керек және күрескердің жаттығу шеберлігі деңгейін көрсетуі керек. Жекпе-жек кезінде палуан қарсыластардың қайсысы жалған терроризмнен ерекшеленуі керек, қайсысы басты. [25].
Жаттығу кезінде жоғарыда аталған жағдай адамның сезімталдығының ерекшелігіне байланысты болады, егер сезімтал қабілеттермен жұмыс жақсы дамыған болса, онда борол тез және дәл әрекет етуі керек. Бұл тітіркендіргіштердің жұмысын арнайы көру топтарының көмегімен жақсартуға болады.