Диплом жұмысы 5В010800 «Дене шынықтыру және спорт»
Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі
жүктеу/скачать 4,71 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- I. Жас спортшылардың техникалық дайындығына байланысты тактикалық жоспары 1.1. Тактикалық жоспар жасаған кезде шабуылда, қорғануда ескерілуі тиіс факторлар
- 1 cурет а,б,в,8,9,10. Арқадан асырып лақтыру
| Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі:
Зерттеу мақсаты мен міндетіне сәйкес диплом жұмысы кіріспеден, негізгі екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен, тұрады. I. Жас спортшылардың техникалық дайындығына байланысты тактикалық жоспары 1.1. Тактикалық жоспар жасаған кезде шабуылда, қорғануда ескерілуі тиіс факторлар Күресте жақсы нәтиже көрсету үшін палуан алдын-ала (күрес басталмай тұрғанда) кездесу кезінде қалай әрекет ететінін жоспарлап алуы қажет. Мұндай тактикалық жоспарда күресті жүргізу тактикасының негізгі сәттері болуы тиіс. Күресті жүргізудің тактикалық жоспарында мыналар міндетті түрде көзделеді: шайқастың мақсаты, оған жетудің жолдары мен тәсілдері, шешуші техникалық әрекет, тактикалық дайындық әдістері мен ұрысқа күштерді бөлу әдістерін қамтиды. Қажет болса, палуан өзінің қалай күрескенін және қай қашықтықта жүргенін жазып алады. Жекпе-жектің сәтті аяқталуы көп жағдайда тактиканың дұрыстығына байланысты. Тактикалық жоспарды құру кезінде күрестің мүмкін болатын нұсқаларын алдын-ала болжап, оның не істеп жатқандығы туралы ойлану керек. Белгісіз қарсыласымен белдесу жоспары күреске түсер алдында жасалады да күресушінің өзінің мүмкіндіктеріне техникалық, тактикалық, физикалық, ерік күштерінің даярлығына қарай құрылады, сондай-ақ жарыста орын алған нақты жағдайлар да ескеріледі. Бір техникалық әрекетке ие бірнеше спортшылардың күштері, икемділігі, жылдамдығы және морфологиясы әртүрлі. Сондықтан көп жағдайда олардың әрқайсысы әртүрлі техникалық қасиеттерді, тіпті бір техникалық тәсілмен дамытуға мәжбүр болады. Сонымен, техниканы орындау шеберлігі споршының жан-жақты даярлығына, атап айтқанда, оның қажетті бұлшық ет топтарындағы шапшаңдылығына, күшіне, икемділігі мен буын иілгіштігіне және жаттығу кезінде белгілі әдістерді қаншалықты меңгергендігіне тікелей байланысты. 1 cурет а,б,в,8,9,10. Арқадан асырып лақтыру 7-ші суреттің а,б,в бөлімдерінде және 8,9,10 суреттерде көрсетілгендей жеңнен және белбеудің артынан ұстап лақтыруға ыңғайлы. Қарсылас қатты немесе аздап еңкейіп тұрғанда орындалады. Шабуылдаушы қарсыласын жеңінен және белбеуінің артқы жағынан ұстап, оған арқасын бере айналып, жамбасымен санын қағып, алға, солға бір жағына еңкейіп лақтырады. Жеңі мен жағасынан, әр аттас жағасы мен жеңінен, белбеуінен бүйірінен қолтығына кіріп, белбеуі мен аттас қолынан, мойыны мен жеңінен қолдарын айқастырып, жағасынан айқыш-ұйқыш, әр аттас қолы мен аттас жағасынан , аттас қол мен әр аттас жағасынан ұстауға болады. Тактикалық даярлық: қарсыласын өзіне қарай тартып, аттас аяғын алға қоюға мәжбүр ету, іштен іліп лақтыру-сонда қарсылас палуан әр аттас аяғын артқа қояды; іштен ілу-аттас аяғын аяқтың басымен іштен ілу. Қорғану: қарсыласының шалатын аяғы жағындағы бүйірінен белбеуінен ұстап, соның бұрылуына мүмкіндік бермеуі; оның аяғынан аттап кету; тізесімен оның тізесінің астынан тіреу. Қарсы амалдар: кеудемен лақтыру, арттан қағу, аяқтың басымен арттан шалу. Комбинациялар: арттан және алдан шалу, табанмен іштен ілу- алдан шалу, кез-келген аяқпен ілу- аттас аяқпен ілу-алдан шалу, кеудемен лақтырып алдан шалу, іштен көтеріп алдан шалу, арқадан асырып лақтырып алдан шалу. Қазақ күресінің тактикасы - жауынгерді техникалық, жан-жақты даярлау және ерік-жігердің мүмкіндіктерін шебер пайдалану. Бұл жағдайда бәсекелестіктің нақты жағдайындағы сипаттамалары ескеріледі. Бұл жас балуандардың спорттық шеберлігінің негізі, оның ішінде тактика мен күрес техникасы [1]. Спортшылар мен жаттықтырушылардың шығармашылығының арқасында күрес техникасы үнемі жетілдіріліп, дами түседі. Күрес әдістері жарыс ережелеріне де байланысты және осы ережелерде көрсетілген өзгерістер енгізу арқылы жаңартылады. Бұл жағдайда бір әдіс азырақ қолданылады, ал екіншісі, керісінше, тиімді болады. Осылайша, күрестің жаңа әдістері қолданылатын нұсқа пайда болады [2,3,4.б. 10-15,288,22]. Палуанның тәсіл шеберлігі оның техникалық, жан-жақты дайындығына ерік күшіне байланысты. Оның техникасы өсетін болса, жаңа әдіс-айла игереді, сөйтіп күрес әдісін әрі қарай жетілдіріп, жаңалап және өзгерте түсудің алғашқы шарты жасалады. Техника тактикалық міндеттерді шешуге қажетті шарт және әдісті орындаудың негізгі құралы болып табылады. Сондықтан палуанның тәсілқойлығы ең алдымен оның қандай техниканы игергеніне байланысты. Палуанның техникалық шеберлігі неғұрлым жоғары болса, алғашқы жағдайда өзінің қалаған әдістерін неғұрлым көбірек қолдана алатын болса, шабуылдау үшін қолайлы сәтті таңдап алу оған соғұрлым оңайырақ, шығармашылық мүмкіндіктері соғұрлым байырақ, тәсілдері де түрліше әрі көбірек болады. Технология мен шеберлікті үнемі жетілдірудің алғышарты. Егер палуан күресудің кем дегенде бір жаңа әдісін қолдана алса, тактикалық әрекеттердің ауқымы сәйкесінше кеңірек болады. Егер палуанның техникалық және тактикалық дайындығы жан-жақты болса, ол жеңіске жету үшін тек сүйіспеншілікпен, жақсы қолданылған әдістерін қолданбайтындығын атап өткен жөн. Ол сондай-ақ жеткілікті түрде игерілмеген әрекеттерде, ал кейде мүмкіндік пайда болған жағдайларда ғана таныс әдістерді қолданады. Техникалық құралы аз болса, палуанның мүмкіндіктері шектеулі болады, ол күрескенде тек бір әдісті ғана қолдана береді. Сондықтан бірнеше әдіс түрлерін ғана меңгеріп алған спортшыға турнирлік жарыстарда жеңіске жетем деп үміттенуге болмайды. Бір белдесуде өзінің жақсы көріп қолданатын әдісін көрсетіп алғаннан кейін, оны екінші колдана қоюы едәуір қиынға түседі. Алғашқыдағыдай ол күтпеген тәсіл бола алмайды, оның ойын қарсыласы оңай біліп қояды да, қарсы айла қолданып, алдырмайды. Спортшының күресіндегі және жарысқа түскендегі әдіс қолдану мүмкіндіктері, сондай-ақ өзінің жақсы білетін амалдарын қай жағынан да дұрыс қолданып кетуіне байланысты. Қай жағына келсе де, әдіс қолдануға шебер палуан қарсыласын қиын жағдайда қалдырады, оған өзінің шын қауіпті қай жағынан төндіретінін білуге мұршасын келтірмейді. Мұны былай қойғанда, ондай спортшы шабуыл жасап жеңіске жету жолында қосымша бір қатар сәттерді пайдалауға мүмкіндік алады. Палуандардың техникалық дайындығының жан-жақты болуы керектігі жөнінде айтқанда, біз оларды әртүрлі топтағы амалдарды мінсіз орындай алулары, шабуылға шыққанда жиі қолданылатын амалдарға қарсы амал қолданулары, сондай-ақ барлық амалдардан да қорғана алулары қажеттігін есте ұстаймыз. Егер спортшы кез-келген әрекеттен өзін қорғай алмаса, ол өзінің әлсіз жерін білетін қарсыласынан сөзсіз ұтылады деп айтуға болады [2]. Палуанның кілемде өзін еркін ұстауын, жеңіл қозғалуына, артық күш жұмсамай қимылдауының да маңызы бар. Егер кімде-кім кілем үстімен әр түрлі бағытта еркін қозғала алмайтын болса, ол әр түрлі техникалық және тактикалық тәсілдерді қолдана алмайды, шапшаң және күтпеген жерден әрекет ете алмайды. Палуанның тактикалық мүмкіндіктері көбінесе оның физикалық қабілетіне байланысты. Шапшаң, қайратты, икемді және көпке дейін шаршамайтын болса, атлет жеңіске жету үшін әр жолы өзіне қолайлы сәтті қолдана алатын болады. Мысалы, палуан көпке дейін шаршамайтын болса, қарсылысының кім болуына қарай неше түрлі қарқынмен күресе алады. Икемі мол, шапшаңдығы әбден жетілген спортшының күресте үнемі шиеленістіре түсуге, қарсыласының алдын орып кете беруге, оның ізін аңдып, амал қолдануға мұрша бермеуге мүмкіндігі болады. Әр түрлі амал-айланы жүзеге асырудағы күш пен шапшаңдақтаң мәнін айтып жеткізу қиын. Егер палуан күрес тәсілдерін баяу және тиісінше қайрат көрсетпей қолданатын болса, ол тәсілін қанша ойланып істегенімен мақсатына жете алмайды, қарсыласы мұндай жағдайда оңай қорғана алады [3]. жүктеу/скачать 4,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|