Ә. Ж. Хазимова, Б. О. Салыхова, М. Ж. Бейсебекова Қазақ тілі әдістемелік нұСҚАУ
Сабақ барысында қолданылатын интербелсенді әдіс-тәсілдер
жүктеу/скачать 3,65 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мұғалімнің алдында тұрған мақсат-міндеттер
Сабақ барысында қолданылатын интербелсенді әдіс-тәсілдерБастауыш сыныпта қазақ тілін қызықты және тиімді оқыту үшін түрлі әдістәсілдерді қолдану өте маңызды. Оған қоса жыл өткен сайын әдіс-тәсілдер жаңарып жатыр. Сондай-ақ 1-сынып оқушыларының жас ерекшелігін ескере отырып, сабақ барысында ойын түрлері де жиі қолданылатыны да рас. Сабақ барысында көрнекі құралдар, түрлі суреттер, кестелер, ойыншықтар, санамақтар, сергіту тақпақтары, өлеңдер, бейнематериалдар қолданылса, оқушылардың сөздік қоры толығып, сөздерді есте сақтау оңайырақ жүзеге асып, ауызша ойын жеткізу дағдылары да жан-жақты дамиды, сабақтың сапасы да арта түседі. Мұғалім оқушының жеке тұлға ретінде сезіне білуіне мүмкіндік туғыза отырып, сaбaқтa оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін тaлaпқa сaй, тиімді қолдануы керек. Мұғалімнің алдында тұрған мақсат-міндеттер: оқушыны оқуға, білім алуға қызықтыру, қабілетін арттыратын жағдай туғызу, оқу үрдісін түрлендіру, жаңалықтар енгізу, оқушылардың оқудағы іс-әрекеті арқылы ойлау дағдыларын жетілдіру, өз бетінше білім алуға мүмкіндік жасау, балаларды бірлесе әрекет етуге үйрету. Осы мақсат-міндеттерді жүзеге асыру барысында интербелсенді әдістерді қолдану өте маңызды. Интербелсенді әдістер дегеніміз – оқушылардың қарым-қатынасына жағдай жасайтын, оқушыларды әрекет арқылы, әрекет жасату арқылы үйретін әдіс-тәсілдер. Бұл көбінесе топтық және жұптық жұмыстар арқылы жүзеге асады. Оқушылар бірлесе отырып, бір-біріне көмектесу арқылы үйренеді. Интербелсенді әдіс-тәсілдерді төмендегідей қарастыруға болады: Жеке, жұптық және топтық жұмыстар барысында қолданылатын әдіс-тәсілдер; Ойын түрлері; Сергіту сәттері; Қалыптастырушы бағалау (кері байланыс); Сыныптан тыс оқыту жұмыстары (жарыстар, көрме, қойылым, концерт). Интербелсенді әдіс-тәсілдер арқылы оқушылар лексика-грамматикалық материалды жақсы қабылдайды, есте сақтайды, сабаққа қызығушылықтары артады, белсенді болады. Сабақ барысында бастауыш сынып оқушыларының жас eрeкшeліктeрін eскeрe отырып, ынтымақтастық ахуалын қалыптастыру, көтеріңкі көңіл күй, жағымды жағдай жасау бағытында жұмыстар жүргізіледі. Мұғалім eң алдымен сынып немесе топ eрeжесін құрып, оны түсіндіруі керек, бұл ереже жыл бойы әр сабақта қайталанып отырылады. Сабақ барысында оң ахуал тудыру, бірлeскен іс-әрeкeттер, жеке, жұптық, топтық жұмыс ұйымдастыру, қолайлы орта туғызу да – мұғалімнің міндеті. «Шаттық шеңбері» әдісі Сабақты көтеріңкі, жақсы көңіл күймен ұйымдастыруға бағытталған әдіс. Мұғалім балалармен бірге шеңбер құрып тұрады, жақсы сөздер, әр түрлі тақпақтар, өлеңдер айтады. Шеңберде тұрған бала өзін еркін сезінеді, өзіне, өзгелерге деген сенімі артады. «Жүректен-жүрекке» әдісі Оқушылар шеңбер құрып тұрады. Бір-біріне жақсы тілектер айтады, жылы сөздер айтады. «Күлкі сыйла» әдісі Балалар дайын суреттерді (күліп, жымиып тұрған) таңдап алады. Оны сыныптағы кез келген оқушыға сыйлайды. Осылай жағымды көңіл күй қалыптастырады. «Сиқырлы алаң» әдісі Тақтада бақтың суреті бар үлкен плакат ілулі тұрады. Бірақ гүлдері жоқ. Балалар алдын ала дайындалған гүлдерді алып, жапсырады. Сонда әдемі гүл бағы пайда болады. Осы әдемі баққа қарап, балалардың көңіл күйі көтеріледі. «Көңіл күйді анықтау» әдісі Оқушыларға А4 қағаз бен маркер таратылады. Оқушылар параққа өзінің көңіл күйін сипаттайтын сурет (смайл) салады. «Кластер құру» әдісі Тақырып бойынша тірек сөздерді жинақтап, жүйелеп жазып шығу. «Ғажайып көрме» әдісі Оқушылардың суретінен, басқа да шығармашылық жұмыстарынан көрме ұйымдастыру. «Жұбыңды таңда» әдісі Мұғалім бір оқушыны тақтаға шақырады. Ол оқушы сыныптан бір оқушыны таңдайды. Екеуі тақырып бойынша үйренген сөздерді атайды. Ең көп сөз атаған жұп жеңіске жетеді. «Сұрақ-жауап» әдісі Бұл әдісте мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді, диалог құрады. «Ішкі және сыртқы шеңбер» Оқушылар сыныпта ішкі және сыртқа шеңберге бөлініп тәсілі тұрады да, бір-біріне сұрақтар қояды. Сыртқы шеңбердегілер қозғалмай тұрады, ал ішкі шеңбердегілер жылжып, орын ауыстырып отырады. «Тірек сөздер» стратегиясы Бұл стратегия тірек сөздер бойынша мәтін мазмұнын әңгімелеу, тірек сөздер бойынша мәтін құрау, тақырып бойынша ассоциаграмма құрау кезінде тиімді қолданылады. «Кім жылдам?» әдісі Бұл әдісті топтар арасында ұйымдастырылатын жарыс түріндегі тапсырмада тиімді қолдануға болады. «Қызықты суреттер» тәсілі Бұл әдісті суреттер бойынша әңгіме құрау, суреттерді мәтін мазмұны бойынша орналастыру, суреттерді сөзге айналдырып жазу сияқты жұмыс түрлерін ұйымдастыруда тиімді қолдануға болады. «Араласқан әріптер» ойыны Оқушылар әріптері араласқан сөзден өздері білетін
Сыныпта ынтымақтастық ахуалын қалыптастыру мақсатында сергіту жаттығуларын жасаудың мәні зор. Сергітуді екі бағытта ұйымдастыруға болады: 1) мұғаліммен бірге көрсетілген қимыл, әрекеттерді қайталау, 2) сергіту тақпақтары мен қимыл, әрекеттерді қайталау. Сонымен бірге сергіту жаттығуларын сабақтың ортасында оқушылардың белсенділігін арттыру мақсатында өткізуге болады. Оқушылар көңілдерін сергіту жаттығуына бөліп, түрлі қимылдар жасау арқылы ширайды және мұғалімнің келесі тапсырмасына бар ынтасымен кіріседі. Осыған орай сіздерге сабақта ұйымдастыруға болатын сергітулер жиынтығын ұсынып отырмыз. Оқушылардың қабылдауына, қызығушылығына қарай таңдап алу мұғалімнің құзырында. Әрине, тілді енді ғана үйрене бастаған оқушылар үшін кейбір сергіту сәттерін жатқа айту қиындық туғызуы әбден мүмкін. Мұндай жағдайда оқушылар сергіту жаттығуларын мұғалімнің айтуымен жүзеге асырады. жүктеу/скачать 3,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|