Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия


Ағартушылық философияеы және



Pdf көрінісі
бет19/96
Дата04.12.2022
өлшемі12,84 Mb.
#54707
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   96
Ағартушылық философияеы және 
француз материализмі
XVII-XVTII ғ.ғ. алғаш ында А нглияда, содан соң Фран- 
цияда, кейінен Германияда феодалдық қоғам идеологи- 
ясына қарсы , адамнық ақыл-ой бостандығы үш ін күрес- 
те ағартуш ы лы қ деп аталатын кең ауқы мды философия- 
лы к ағым пайда болды.
А гы лш ы нағартуш ы сы Д ж .Толанд (1670-1722), ф ран-
цуз ағартуш ы лары Гассенди (1592-1655), М онтескье 
(1689-1755), Вольтер (1694-1778), Кондильяк (1715-1780),
за


Руссо (1712-1778), неміс агартушыл ары X . Вольф (1679-1754), 
Лессинг (1729-1781), Гете (1748-1832), т.б. діни сенімге 
шек қойы п, ақыл-ой мен ғы лы ми дүниеге көзқарасқа кең 
ж ол аш у, моральды дін нің "ңам қорш ы лы ғы нан" азат 
ету, сөйтіп, ақы л-ойды ң табиғи дамуына жол аш у үшін 
күресті.
XVIII 
г. орта шенінен бастап өсіресе Ф ранцияда буржу- 
ази яльщ револю цияны идеологияльщ ж ағы нан әзірлеу- 
де материалистер Д .Дидро (1713-1784), Ж .О . Ламетри 
(1709-1751), П .А .Гольбах (1723-1789) ж эне К.А.Гельве- 
ций (1715-1771) аса маңы зды рол атқарды . Олар сол кез- 
дегі Ф ранциядағы саяси-әлеуметтік ңүрылыспен аяусыз 
күресті.
Классикалық неміс философиясы
К лассикалы қ неміс философиясыньщ негізін салуиіы 
И .К ант (1724-1804) болды. Ө зінің творчестволы қ қыз- 
метінің бастапқы кезеңінде И .Кант жараты лы стану мөсе- 
лелерін зерттеп, оларды м атериалистік түрғыдан шешті.
И .К ант дуалист болды, өйткені ол материалдык; нөрсе- 
лердің объективті өмір сүретіндігін мойындады, алайда 
олар мәнін танып-білуге болмайтын "өзіндік зат" болып 
табылады деді. Ол заттармен қатар өмір сүретін күбылы- 
стар дүниесі, немесе табиғат, адам санасынан төуелсіз, 
өздігінш е өмір сүре алмайды - ол "өзіндік заттардың" 
сезім мүш елеріне өсер етуі нәтиж есінде пайда болады
демек, ол адам сезімдерінің ж иы нты ғы нан басқа ештеңе 
емес, дейді Кант.
Канттан кейін класси калы қ неміс философиясын да- 
мы тқан И.Г. Ф ихт енің (1762-1814) жөне Ф.Ш еллинг- 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   96




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет