Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия
Үлы тцлгалардыц өнердегі, гылы м дагы өнегелі өмір-
жүктеу/скачать 12,84 Mb. Pdf көрінісі
|
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf
| Үлы тцлгалардыц өнердегі, гылы м дагы өнегелі өмір-
лерінен т әлім-т әрбиелік, т аны м ды ц мәні бар хикая- ларды цалай т усінесіздер? 1. Көне заманны ң үлы ғалы м ы Аристотель ш ығарма- лары ны ң бірінде ш ыбынның сегіз аяғы бар деп ж азы п- ты. Екі м ы ң ж ы лға таяу уақы т ғалы мдар бүған күмәнсіз сеніп келген. Бірде я-алғыз ш ыбын ы зы ңдап м аза берме- ген соң ғалымдардың бірі оны қағы п түсіреді де, әзілдеп аяғын санайды. Сөйтсе ш ыбында не бары ал ты ая қ бар екен. Осыншама уақы т өткенш е мүны тексеру неге еш- кім нің ойына келмеген? 44 2. Ертедегі грек философы Сократты өлім ж азасы на кескенде, онымен қош тасу үш ін досы келген екен. Сөйт- се, Сократ үстазы үйреткен әнді ж анын салып пысықтап, қай та-қайтаай ты п отырады. Таңдана қараған досы: "Сен ертең өлесің, ал бүгін ән үйреніп ж атңаны ң ңалай?" де- генде: "Бүгін үйренбегенде, енді қаш ан үйренем? Өлген- нен кейін үйренем бе?", - депті Сократ. 3. Сократ бір бай адаммен сапарлас болады. Жол-жөне- кей олар бүл ж ерлерде үры -қары ны ң көп болатынын ес- тиді. - Олар мені таны п ңалса ңайттім? - дейді зәре-ңүты қаш қан бай үрейленіп. - Олар мені таны май ңалса ңайттім? - дейді Сократ қуланы п. 4. Б іздің эрамызға дейін 580-500 ж ылдары өмір сүрген атаңты ғалы м П ифагор геометриядан көп ж аңалы ңтар апщ ан. Оның бір ж олдасы: "Ғалым адам ғой, өмірге пай- далы кеңес сүрайын" деп келсе, Пифагордың айтқан ке- ңесі мынадай екен: 1) Таразыны елемей өтпе. 2) Ж асты қң а отырма. 3) Отты найзамен көсеме. 4) Қ арлы гаш ты ш аты рды ң астына ңондырма - деген екен. Б үл не дегені деп тексере келсе: 1) Ә ділеттілікті бүзба. 2) Ж етістікке мастанба. 3) Ы залы адамға тиіспе. 4) А узы ж еңіл адамды ж ан ы ңа ж уы тпа - деген екен. 5. А таңты Гиппократ өзіне емделуге келген бір ауруға: - Есіңде болсын, біз үш еуміз - мен, сен және ауру. Егер сен менің ж ағы ма ш ы қсаң екеуіміз бір ауруды оңай жеңе- міз. Ал, егер сен оны ң ж агы н да болсаң, мен ж алгы з қала- мын да екеуіңді ж еңе алмаймы н, - депті. 6. Ертедегі грек философы Платон: "Ештеңе білмейтін және еш теңе де білгісі келмейтін адамнан түңіл, өйткені, оған екі бірдей кесел ж абы сңан", - деген екен. 45 7. А тақты Галилейдің ж ер ш ар бітімдес, ол айналы п түрады деген ілім іне дін басылары ңарсы ш ы ғы п, сол үш ін діни сотңа ш ақырған. 70 ж астағы Галилейді ж үгін- діріп қойып: - Сен райыңнан ңайт, Ж ер айналы п түрады деген ілі- мің ж алған деп ж арияла. Сонда сені өлтірмей, аман қал- дырайың, - деген. - Ж арайды, айтайын, - деп уәде береді. Орнынан түра беріп: - Мен райдан қайтқанмен, Ж ер айналуы н тоңтатпай- ды ғой, - депті. 8. Бір мекеме басшысы Ш експир ш ы ғарм алары ны ң бір бетін бір сағат оңып түсінбеген соң, оны хатш ы сы на үсынып: - Мынаны оңыдың ба? Бүдан не түсінуге болады? - дей- ді дегбірсізденіп. - Оңығанмын. Тек түсінсем бүйырмасын, - депті хат- шысы. - Мен ж ы нданған ш ы ғармы н деп ойлап едім. Қ үдайға ш үкір, сау екем ғой, - деп, бизнесмен ңуанып кетіпті. |