Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет52/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   133
Антропопатизм – йунан сюзцдцр, anthropos – инсан, pathos – мейл демя-
кдир. Тябият гцввяляринин инсанлашма хцсусиййятиня маликлийини иддиа едян 
тясяввцрдцр. 
∗∗∗
Маэийа – латын сюзцдцр, magia – щярфи анламда яфсунчулуг, ъадуэярлик, 
сещирбазлыг демякдир. Тябият щадисяляриня, инсанлара, рущлара фювгялтябии йолла 
гядим тясир етмяк цсулудур. Мярасим анламында да ишлянир.


Бярпа, эенезис 
102 
Маэийайа ъадуэярлик дону эейиндириб арашдырмалардан 
кянарда гоймаг дцзэцн дейил. Она эюря ки, ибтидаи инаныш 
формаларындан бири кими ъямиййятин инкишафында мцяййян 
рол ойнамышдыр. Маэийанын ящатя даирясиня нязяр саланда 
эюрцрцк ки, а) тясяррцфат маэийасы иля эцняши, йаьышы чаьырыр 
вя овун уьурлулуьуну тямин едирдиляр; б) аь маэийа – хя-
стяликлярин мцалиъяси цчцн йарарлы сайылырды; в) гара маэийа 
– шяр ишлярин иърасыны эерчякляшдирирди; г) горуйуъу, йахуд 
хиласедиъи маэийа – кюрпяляри, узаг сяфярлярдя вя 
дюйцшлярдя оланлары бялалардан гуртарырды; д) мящсулдарлыг 
маэийасы – боллуьун, бярякятин тяминатчысына чеврилирди. 
Маэийанын хцсусиййятляриндян елми шякилдя илк дяфя 
Е.Тайлорла Ъ.Фрезер, сонра ися Б.К.Малиновски, Л.Леви-
Брйул, К.Леви-Строс вя б. бящс ачмышлар. «Сирли биликлярин 
топлусу», «идейаларын ассосиасийасына ясасланан щярякятляр» 
шяклиндя гиймятляндирдийи маэийанын ъямиййятин инкишаф 
тарихиндя тутдуьу йери мцяййянляшдиряркян Е.Тейлор ма-
эийаны сивилизасийанын ян ашаьы пилляси щесаб едяряк йазырды 
ки, «ягли инкишафа аз йер айрылдыьындан ибтидаи ъямиййятлярдя 
маэийа бцтцн эцъц иля мейдан сулайыр. Вящшилярин маэийа 
иля баьлы бязи адят вя вярдишляри ясаслы шякилдя дяйишди-
рилмялидир. Бунунла беля йухарыйа доьру аддымладыгъа да 
маэийа юзцня мцяййян йер алмаьы баъарыр» [306, 92]. 
Ъ.Фрезер мцхтялиф халгларын фолклорундан ялдя етдийи мате-
риаллары цмумиляшдиряряк беля гянаятя эялмишди ки, ма-
гийанын айинляри охшар вя бир-биринин ардынъа сыраланан йа-
ланчы сябяб-ахтарыш щадисяляри ясасында йаранмыш вя ики 
типдя юзцнц эюстярмишдир: гомеопатик (тяглиди) маэийада 
функсийаларын йамсыланмасы цчцн охшарлыглар юн плана чяки-
лирди. Ясас шярти варлыгларын бянзярлярини мцяййянляшдирмяк 
иди. Мясялян, дцшмяни юлдцрцлмяк мягсяди иля кечирилян 
айин онун шяклинин мящви иля баша чатырды. Еля зянн едилирди 
ки, инсанын каьыз цзяриндяки якси онун ъанлы охшарыдыр. Кон-
тагиоз (йолухдуруъу) магийанын ясас яламяти ися йолух-




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет