220
Әдеби KZ
— Сауданың сәтін берсін.
— Өзіңе де соны тілеймін.
— Мал пұлы бұйырсын!
— Періштенің құлағына шалынсын.
Осылайша бір-біріне игі тілек арнасып, дабырласып бара жатады.
Ол кезде қазақ үшін базар деген мал алып, мал сататын орын ғана емес, жүздесіп
көрісетін, қол алысып, қошеметке бөленетін, тіптен сағынысып табысатын салтанат мекені
сияқты еді. Тіптен азын-аулақ дау-дамай, ауыл арасының бітіспей жүрген кірбеңі,
келелі
мәселелер де осындай бас қосуда шешілетін.
Жексенбі базары Бурное станциясының орталығында болатын. Айналасы ат шаптырым
үлкен алаңда адам деген құж-құж қайнайды. Алыстан көз салсаң, ала-құла сансыз доп
дөңбекшіп жатқандай сезіледі. Кейде баяу толқын сияқты дамылсыз жылжып бара
жатады. Құлағыңда ешкім ұғып болмайтын біртүрлі гүжілдеген үн тұрып алады.
Осынау сең ішіне бір шеттен келіп біз де араластық. Базар шеті де қызық.
Әр жерде
шоғыр-шоғыр болып тізгін түйістірген аттар үймелейді. Кей тұста арбалар қаптап тұр. Бір
шетте есектер азынайды. Екіншісі бөлек ауылдай бөлшек-бөлшек тірлік, әйтеуір.
Байқасам, базарға келмейтін жан жоқ екен. Алыс болыстың қазақтары, ала шапан
өзбектер, тақиялы татарлар, күнқағарын басына
киген қаба сақал орыстар, әр түсті
әйелдер құмырсқаның илеуіндей құжынайды. Осы аласапыран, алабажақ, астан-кестен
тірліктің ішіне сүңгідік те кеттік. Топ ішіне кірген соң,
бағыт іздеп, басар жерді
бағдарлаймын деу бос әурешілік екен. Сең қалай қозғалса, сен де солай жүре береді
екенсің. Әйтеуір бет алдыңнан бір бұйымның кездесуі анық.
Байқасам, базар аумағының өзі ойдым-ойдым болып бұйымына қарай,
сатар малына
қарай жік тауып бөлінеді екен. Бір жерде қаз тізіліп, алдына бар дүние-мүлкін үйіп қойып
өзбектер отыр. Бетіне қарағанның белін басып көріп, саудаға шақырады. Әлеміш