Әдеби kz ұшқан ұя Роман Бауыржан Момышұлы /16/2013 Әдеби kz
жүктеу/скачать 1,19 Mb. Pdf көрінісі
|
Ұшқан Ұя
| Әдеби KZ
— Менің төрімнен көрім жақын кезімде сендер мені ауыр нәрсені шеш деп шақырып отырсыңдар,— деп шал тағы бір күрсінді. — Аталас елдің атына лайықсыз, туысқанның түңлігін қаралайтын көргенсіз тірліктің үкімін айт дейсіңдер. Қиналып отырмын, қынжылып отырмын. Жүздеріңе тік қарай алмай жүйкем құрып отырмын, ағайын. Айтыңдаршы өздерің. Әділін ақтара айтыңдаршы. Қалысын айту маған да оңай соқпай отыр ғой. Алдымен сен сөйлеші, Аққұл, — деп оң қанатқа мойнын бұрды. Аққұлдың әжімді жүзі жыбырлап, өзі құрысқандай бір уыс болып, бозарып сала берді. Қанын ішіне тартып қатайып алыпты. Қамшысының сабымен жер тіреп жүгініп отырып ашынып сөйлеп кетті: — Нені айт дейсің, мен бейбаққа, Жареке? Қартайғанда жарық дүниеге тура қарай алмай, бетім күйіп қалған жоқ па? Ақ сақалыма қара күйе жағылды, ақ басыма қара дақ таңылды. Несін айтайын, бетке шіркеу белгілі күнә емес пе, Жареке-ау, — деп Аққұл кенет қалшылдап, қамшысын көтеріп, байбаламға басты. Қалш-қалш етіп орнында әзер отыр. — Мына жаман сәурік менің шаңырағымның арын былғады, әулетімді күлкі-мазақ қылды ғой. —Сабыр ет, Аққұл. Егер сен оңды-солға қарамай аузыңа келген былапытты ақтара беретін болсаң, қамшы көтеріп қайта дүрліксең, әділдік іздеп несін шақырдың. Бізді ауылыңнан қуып шық та, бұдан былай да білгеніңді істей бер! — деді Жарымбет сұстанып. Аққұл абыржып жым болды. Жарымбет оған жан ашығандай қарап, енді жайлап үн қатты: — Өзің ойлашы, Аққұл! Өзің де кішіге ақыл айтар, жұртқа елдікті айтар жасқа келдің. Құдайға шүкір, бір елдің ақсақалы аталып, құрмет тілейтін жасқа да жеттің. Тым болмаса сол сияқты біздің сақалымызды сыйлап, қызбалығыңды доғарсаңшы. Аққұл үн қатпай отырып қалды. — Сен сөйле, Момыш, — деді Жарымбет әкеме қарап. 180 Әдеби KZ — Жареке, бұл жай туралы жарытып сізге еш нәрсе айта алмаймын-ау. Бұл қақтығыстың басы-қасында жоқ едім. Көрмеген адам көңілмен болжағанмен, әділін айта алмай жүрсем, айып емес пе? Інімнің өзі сөйлесін. Өзін-өзі ақтауға, ақиқатын айтуға, әділдікке жүгінуге жарап қалған жоқ па. Өзі баяндасын, Жареке! Мұның өз тізгінін өзіне бердім. — Ал сөйле, Момынқұл! — деді Жарымбет баяу үнмен, көкеме қарап. Көкем абыржыған жоқ. Үлкендерге ізет көрсете жүгініп отырып, сөзін бастап кетті: — Жареке! Әміріңізге құлдық. Мен Аққұл ақсақалмен айтысып, бет жыртысып жатуға ұяламын. Үлкенмен тіресіп, жарыса билік сұрау менің бойыма сыятын биіктік емес. Өйткені Аққұл ақсақал — туысқаным, ұстазым, ақылгөйім, тәжім етер ағайым. Айтқаныңыз болсын деп алдыңызға басымды тігуге бармын. Қылша мойнымды қылышыңызға да тосар едім. Ауыртпалығыңызды аянбай көтеріп, азабыңызды мыңқ етпей арқалауға әзірмін, Ақа. Бірақ бетіме ыстық судай шашылған осы бір ұятты жала түсінбестіктен туып отыр. Бұл өсек сөздің бықсыған отына тірідей қақтаумен тең емес пе, ақсақалдар-ау. Байыбына бармай байбалам салған Ақаңа қатты ренжулімін. Жылан тілді бір өсекшінің әзәзіл сөзі үшін ағайынның беті күйіп, байғұс келініңіздің жүзі төмен боп отыр. Аппақ арына сасыған қоқсықты аямай төге салмадыңыздар ма? Әйел жаны осыншалық әділетсіздікті көтере ала ма? Біздер әйелді адалдықтың айнасы, тазалықтың тұнығы деп білмеуші ме едік. Сол бейкүнә тазалықты өз қолдарыңызбен былғадыңыздар ғой. Осы тұста: — Өшір үніңді, күшік. Қарғыс жаусын саған, — деп ышқына айқайлады Аққұл қарт Аққұлды ала көзімен атып жібере жаздады. Шыдамай зекіп жіберді. — Бәлкім менің орныма өзің би болып отырарсың, Аққұл? Аққұл тағы да жым болды. Осы үнсіздікті пайдаланып, көкем қайта сөйлеп кетті. |