t
he
impact
of
geopolicy
on
the
economy
and
social
development
of
c
entral
a
sian
states
Nassylbekov Sanzhar
Faculty of Region Study, 3rd year of studying
Supervisor:
Senior teacher, Umarov I.M.
252
to check the efficiency of reforms, Kazakhstan, has adopted very ambitious programs of privatization, and even
Uzbekistan, at least in appearance, showed a certain interest in measures which in case of realization could develop
their economy. [5, p. 107].
Everything was almost well, but after some time the pessimistic situation came back. Refuse of all reasonable
foreign recommendations for Uzbekistan and Tajikistan, lack of transparency in domestic policy of Kazakhstan
and Kyrgyzstan has led to restriction of prospects of the accepted reforms. Today, the created geopolicy in Central
Asian region influences economic and social development of the country in such way, that each of the countries
positions themselves in absolutely different vector directions or, in other words, foreign policy, from each other.
Following the results of the latest events the relations with Iran and Azerbaijan are important for Turkmenistan,
Kazakhstan and Kyrgyzstan are aimed at trade and economic relations within the EEU.
Concluding this, the geographical characteristic of the country and foreign policy, perhaps, will help each of
the countries with the achievement of economic success, but, it is necessary to consider risks which may have
pernicious effect. The only thing, this success will be for everyone separately and Central Asia will never be the
unique and identical region. If Mackinder H.D. mentioned that “Russia’s importance in the world the same as
Germany’s in Europe” [3, p. 14], I think, that Kazakhstan’s importance in Central Asia is same. According to
prominent foreign experts, the Republic of Kazakhstan is an element of stability, peace and progress in the region.
Even though, I’m not focusing on it. I would like to focus your attention on the President’s of RK, Nursultan
Nazarbayev, suggestions to start a stage of creation of Central Asia as common economic space on the world
scene. Central Asia is the only point in the world, a unique image connecting four nuclear powers – Russia, China,
India and Pakistan. With the market of over 50 million people and being inhabited by various ethnic groups with
existence in them of numerous territorial disputes, the considered region is vulnerable and became estimated as
instable region [2]. That is why, it would be better for CA become united region in the world space.
References:
1. Дугин А. Г., Геополитика. — М.: Академический проект, 2011.
2. Алиасгар Шер’дуст, Информационно-аналитический портал Геополитика: Характеристика Центральной Азии в геополити-
ческих теориях и роль конфликтов // Опубликовано 2013-06-28:
http://www.geopolitica.ru/article/harakteristika-centralnoy-azii-v-geopoliticheskih-teoriyah-i-rol-konfliktov#.VuJ7cH2LTIU
3. Стариков Н.В., Геополитика: Как это делается. — СПб: Питер, 2014.
4. Булуктаев Ю.О, Информационно-аналитический портал Сауран: Проблемы региональной идентичности в Центральной Азии
(часть 2) // Опубликовано 28/09/2012: http://cc-sauran.kz/rubriki/politika/15-problemy-regionalnoy-identichnosti-v-centralnoy-
azii-chast-2.html
5. Олкотт М.Б. Второй Шанс Центральной Азии. – М.: Наука, 2005.
253
Алматы
Менеджмент
Университет
Чтобы понять, как складывается геополитическая ситуация сегодня и может развиваться завтра, нужно
понять, кто является «вершителем судеб человечества», кто способен формировать геополитику. Некое
государство, достигнув в своем развитии критического преимущества в одном или нескольких аспектах
человеческой жизнедеятельности по отношению к другим народам, живущим рядом или даже в отдалении,
чувствуя способность и имея амбиции, пытается распространить свое влияние. Причем, чем успешнее это
происходит, тем больший «вес и аппетит» приобретает эта страна. В орбиту ее интересов вовлекаются
все новые страны и территории. Формируется геополитический центр, а народ населяющий такой центр,
начинает заслуженно называть себя великим, имеет обширную территорию, крепкую армию, мощную
экономику, самобытную прогрессивную культуру, часто опирается на объединияющую религию. Не
встречая сопротивления, такой центр доминирует во всем обозримом для него мире. В качестве примера:
Римская империя и Империя Чингизхана.Однако такие геополитические центры могут формироваться и
параллельно, вызывая конфликтную ситуацию и противодействие друг другу. Более того, наличие одного,
двух, трех центров геополитики не исключает появляение четвертого и последующих.
Таким образом, геополитика - политическое, военное, экономическое, духовное, культурное,
технологическое влияние одной страны (блока стран) на другие страны и регионы, в целях занятия первыми
доминирующего положения по отношению ко вторым, а именно возможность использования ресурсов
этих стран в своих целях, прежде всего, в своих экономических целях.
Исторически сложилось, что военный способ воздействия является самым коротким и наиболее
эффективным путем достижения этих целей. Так было всегда. Признаки геополитического влияния в
современном понимании только просматривались. Например: в период колонизации Америки, Африки,
Сибири, Индии и Востока колонизаторы прокладывали путь к богатствам колонизируемых стран в основном
с помощью меча и мушкета, одновременно принося с собой свою религию, культуру, прогрессивный
экономический уклад, технологии. Подавив активное сопротивление, победители демонстрировали
остальной части населения все преимущества своего образа жизни. Почему это было возможно? Потому
что присутствовал колоссальный разрыв в социальном, культурном, экономическом и многих других
аспектах. Таким образом, колонизация зачастую несла с собой прогресс (Сибирь, Индия, многие страны
Африки), если не несла почти полного истребления колонизируемого населения (Америка, Австралия и
т.д.). Разделив и колонизировав мир, геополитические центры того времени, по определению не умерив
свои аппетиты, вошли в конфликт друг с другом, что повлекло за собой мировую войну, одну, а потом и
вторую.
Базируясь на ужасающем опыте этих двух войн общество получило некое новое развитие, где увеличилась
стоимость человеческой жизни. Также нужно учесть, что после проведения такого рода военных кампаний
победившей стороне достаются разрушенная экономика и враждебно настроенное население проигравшей
стороны. Этот путь на сегодняшний день зачастую не является наиболее привлекательным. Поэтому в
конце XX века сформировалось такое понятие, как современная геополитика, где во главу угла ставится
комплексное давление на потенциальных вассалов. Вошли в обиход такие понятия как: экспорт культуры,
иногда псевдокультуры, применение «мягкой силы», гибридная война, ценовые войны, экономические
санкции, и все это опять же с опорой на угрозу применения военной силы. Главным и самым мощным
геополитическим центром на сегодняшний день являются Соединенные Штаты Америки.
Являясь одним из главных бенефициаров по итогам Второй Мировой Войны, пользуясь разрухой
Европы в то время, а также осуществив победу в Холодной Войне над Советским Союзом, умело применив
новый геополитический инструментарий, это государство вовлекло в свою орбиту огромное количество
стран и народов. Являясь первопроходцами, США совершили ряд ошибок. Сейчас не средние века, и
поверженный противник в лице СССР «не до конца оценил преимущество победителя». После краха
Россия пытается подняться с колен, собрать старых союзников, восстановить экономику и армию. И у нее
это неплохо получается. Разрушив СССР, но не разрушив Россию, Соединенные Штаты выиграли битву,
а не войну.
Еще один промах - используя Китай, как «заводского робота», и одновременно уронив цену на нефть
для удара по Советскому Союзу, сами вырастили новый геополитический центр в лице Китая, едва ли
не превосходящий Соединенные Штаты в экономическом плане. Опираясь на мощную экономику, Китай
наращивает военный, политический потенциал.
Третье – во время афганской войны, создав и используя моджахедов как свой инструмент, американцы
начали тиражировать этот опыт, создав некоторое количество вооруженных, экстремистки настроенных
организаций, которые в какой-то момент повернули оружие против хозяев. А разрушив иракское
государство и армию, подпитали экстремистов еще одной мощной струей в виде остатков офицеров и солдат
иракской армии, хорошо обученных и реваншистски мотивированных. Объединившись на религиозной
основе, освоив брошенные всеми территории, захватив новые, как бы это прискорбно ни звучало, мир
г
еополитика
вчера
и
сегодня
Петриашвили Георгий Сергович,
Елмурзаева Лаура Армановна
МТ ТПО 2 курс
Научный руководитель:
Мухсиынов А.О., ст. пред.
254
получил так называемый Исламский Халифат. Лидеры этого государства прекрасно понимают, что
«маленького» съедят сразу и «маленькому» никогда не стать геополитическим центром, заявили свою
претензию на огромные территории. Играя на религиозных чувствах, экономических интересах, а также на
противоречиях явных или скрытых, эти лидеры, скорее всего, даже заручились подковерной политической
поддержкой некоторых государств. Старые же игроки на геополитической арене понимают это, не хотят
нового конкурента, объединились и, скорее всего, уничтожат его. Так же, как была уничтожена претензия
на создание Африканского Союза, инициированная Муаммаром Каддафи.
Мир не стоит на месте. Народы колонизированные, порабощённые, доведенные до крайней степени
нищеты, зачастую не умело поделенные «западными географами» в разные страны, будут стремиться к
лучшей жизни, искать свои пути, к сожалению, иногда сворачивая на изуверские, крайне экстремистские
тропинки. История учит, что доминирование одного геополитического центра невозможно, всегда
возникает противовес.
Вот и сейчас мы видим, что мир становится многополярным. Сколько полюсов в нем будет? Увидим
завтра!
255
Алматы
Менеджмент
Университет
Central Asia is a vast territory, located in the center of Eurasia. Despite the lack of precise definitions of
boundaries, according to generally accepted view, the region consists of modern states: Uzbekistan, Tajikistan,
Turkmenistan, Kyrgyzstan and Kazakhstan. Central Asia, which takes a total area of 3,994,400 square km, as a
whole is approximately 10% of the Asian continent. Therefore, it represents an important geostrategic region on
the world map.
The role of Central Asia in international relations is determined by its geographical, geopolitical and economic
potential.
Therefore, the main geopolitical factors affecting the development of the region are:
•
location in the center of Eurasia;
•
no access to the oceans;
•
suffix “-stan”;
•
location in the place where Great Silk Road was held
•
neighbor countries;
•
huge reserves of natural resources;
•
struggle against “three evils”.
Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan and Turkmenistan, located in the “heart” of Eurasian continent,
which is an extremely important geostrategic factor. Central Asia is a sort of «gateway» between other regions. In
the East China is located and Asia-Pacific as well; South - Afghanistan, the Middle East and some other Islamic
states; West and North - the Caucasus, Turkey, Europe, Russia.
Central Asia does not have an access to the oceans. Closed geographical location makes it quite vulnerable. The
absence of access to oceans hinders its dynamic interaction with the outside world. Historically, being landlocked
is disadvantageous to the development of a state. It impedes direct access to seaborne trade that is a crucial
component of economic and social advance. Coastal regions tended to be wealthier and more heavily populated
than inland ones. For landlocked countries, the effect is particularly strong, as they are limited in their trading
activity with the rest of the world. Moreover, Uzbekistan is even double land–locked; in order to exit to the oceans
it needs to cross the territory of two states, because all neighbors do not have access to oceans too.
In addition, there are serious problems with the image having «-stan» suffix in the names of Central Asian
states. Hostilities, acts of terrorism, tyranny - these are typical associations of the region in the West. From endless
violence in Afghanistan and Pakistan to the cult of personality of Turkmenistan’s dictator - in seven states with the
suffix «-stan» the worst image displays.
Historically, Central Asia has been known as an area connecting Europe, Middle East, South and East Asia
through the Silk Road, thus, the mutual exchange of both tangible and intangible values, in particular - experience,
achievements and thoughts of people inhabiting it. Silk Road had a huge impact on formation of political, economic
and cultural order of the countries through which it passed. Along all its routes large and small trading towns
and villages appeared. There were major ethnic processes, active cultural interaction, large-scale commercial
operations, diplomatic agreements were signed and military alliances were established here. Population of this
region played an outstanding role spreading alphabetic writing and world religions, many cultural and technological
achievements in Asia and the Far East. Consequently, the Great Silk Road was the symbol of the relationships
between East and West.
Central Asia is a strategically interesting for the US, China, Russia and other countries.
United States, acting as a global hegemony, pursuing a number of specific interests in Central Asia, which
include access to control of its energy resources, prevention of interests and influence of Iran, as well as
preventing resuscitated Russian influence in the region. It should be noted that NATO has a special interest,
caused by considering the ongoing operation «International security assistance force» for Central Asia that borders
Afghanistan.
Recently, Russia without exception maintains position of a leading strategic partner of all Central Asian
countries. Common history, economic interdependence, social conditions, cultural values define development
and interconnectedness of political and economic contacts. Russia is one of the guarantors of regional security
and stability (among other nuclear powers) here. The most important factor in the interaction of Central Asian
countries and Russia is participation in regional economic integration (including transport, energy etc.). Russia
and Central Asian republics need mutual support in struggle against global threats (international terrorism, drug
trafficking and arms smuggling).
China’s relationship with Central Asia is more security like. However, the most concern is gaining access
to region’s energy resources. China has a number of advantages here. Actually, Central Asian states consider
proximity to China as a huge potential for export of their products. From one side, the presence of huge hydrocarbon
i
nfluence
of
geopolitics
to
economy
and
social
development
of
c
entral
a
sia
Rakhimgali Aruzhan,
Mukhametaliyeva Zarina
Regional studies, 1st year
Supervisor:
Saari D. B.
256
reserves in the Caspian region may dramatically diminish Chinese dependence on Middle Eastern oil in future.
From another side, interest of Central Asian states in investments of Chinese companies, which are necessary for
industrial development opens a wide range of possibilities for Beijing.
Joint anti-terrorist trainings «Peace Mission-2007» is aimed at counteraction «three evil forces» - terrorism,
separatism, extremism, which reflect a constant position of the Shanghai Cooperation Organization. After SCO’s
creation, fight against «three evil forces» is an important content of cooperation between member-countries in
the field of defense and security. Currently, the overall situation in Central Asia is stable. The SCO member-
countries have achieved notable success in political, economic and social spheres. Simultaneously, «three evil
forces» are still rampant, many of the factors that threaten security and stability of SCO member-countries have
not been eliminated yet. To date, SCO has repeatedly held joint anti-terrorist trainings, all member-states have
established effective cooperation in the field of anti-terrorism information exchange, legal assistance and others.
Joint counterterrorism trainings within «Peace Mission-2007» is the most large-scale and has the largest number of
participants that were held by the SCO. In addition, the Heads of State and Defense Ministers of member-countries
will also attend and observe trainings of real combatants.
In conclusion, considering all these aspects, the geopolitical location of Central Asian states should be
considered as profitable, but extremely dangerous. This region occupies an advantageous geographical position
and strategically attracts China, Russia, EU, US and «Islamic world» countries.
References:
1. http://www.russian.people.com.cn/31519/6237943.html
2. www.geopolitica.ru/article/harakteristika-centralnoy-azii-v-geopoliticheskih-teoriyah-i-rol-konfliktov#.Vugcv8dy7q2
3. http://ru.wikipedia.org
257
Әл-Фараби
атындағы Қазақ
ұлттық университеті
Түркияның сыртқы саясатындағы оның геосаяси ауқымын анықтайтын тарихи факторлардың
бірқатары белгілі. Әсіресе, халықаралық қатынастар тарихындағы Қара теңіз және Жерорта теңізі
аймақтарындағы Түркияның стратегиялық мүдделерінің кезеңдік даму тұжырымдарының сипаты уақыт
өлшемін жоғалтпай келе жатыр. Қарастырылып отырған мәселеге талдау жасау, Қара теңіз және Жерорта
теңізі аймақтарындағы Түркияның стратегиялық мүдделерінің мәліметтік және геоэкономикалық, өзге
де нысаналарына сараптама жасау, мәселеге жаңа құжаттық, тұжырымдамалық мазмұн беру жұмыстың
ерекшелігі болып табылады.
Түркияның сыртқы стратегиясындағы бұл екі теңіздің алар орны тарихи маңыздылыққа ие. Түркия
тарапынан Ақ теңіз (Жерорта) және Көк теңіз мүдделеріне қойылатын назар өте жоғары. Қара теңіз – ол
тарихи миссия.
1992 жылы 11 елдің мемлекет және үкімет басшыларымен Стамбулдағы кезекті кездесулерінде «Қара
теңіз Экономикалық ынтымақтастық туралы Декларацияға» қол қойды. Қатысушалыр ынтымақтастықты
сауда және өнеркәсіп, транспорт, байланыс, ғылым және техника, энергетика, минералды шикізат көздерін
өндіру және өңдеуге, сонымен қатар ауыл шаруашылығы, туризм және экология салаларын көтермелеу
қажеттегіне бірауыздан келіскен еді.
ЕО-на кіру үшін Еуропаға мигранттар тасымалын реттеудегі теңіз шекарасының функциясы жоғары
бағаланып отыр. Себебі, Түркия өзінің су территориялары арқылы НАТО кемелерінің енуі мәселесі үлкен
дау-дамай туғызып отыр.
ЕО-ның Түркиямен көпжылдық қатынасы аясындағы АҚШ тәжірибесінің жігерлігіне қарамастан,
жақын арада Түркияның қауымдастыққа қабылданатыны жөнінде негіз жасалынбай отыр. Түркияның ЕО-
ға мүше болу мәселесінде Еуропарламент Кипр мәселесіне ерекше назар аударады. Ол ЕуроОдақ, БҰҰ
және Кипр үкіметін Кипрді бөлуді тоқтатуға болатын барлық мүмкіндіктерді қолдануға шақырды. Осыған
байланысты Түркия тарапынан БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесінің қарарын жүзеге асыру қажет болды [1,76].
Түркия және Грекия қарым-қатынасы арасындағы кедергі тек Кипр мәселесімен ғана шектеліп
қоймайды. 1973 жылдан бастап, Кипр мәселесін шешудегі маңызды қайшылықтан басқа Түркия және
Грекия мемлекеттері арасында Эгей теңізінің ресурстарын қолдануда құқықтық мәселелер бойынша
қарама-қайшылықтар туындады. Екі ел арасындағы Эгей теңізінде үстемдік ету туралы талас тамырын
кеңінен жайған және әлемдік қауымдастықтың оның мазмұнына қатысты қатынасы бірқалыпты сақталған
жоқ.
1994 жылдың қараша айында Эгей теңізінің халықаралық суларында екі елдің ӘТК-мен өткізілген
ұлттық оқулары кезінде жағдай бақылаудан шықты. Бұл жерде, Афинаның Эгей теңізінде территориалдық
суларында кеңеюді қалағанын және түрік өкіметінің осы кеңеюді Грекияға қарсы соғыс жариялаудың
себебі ретінде қарастыратынын атап өтсек болады [2,33].
1992 жылы Түркия айрықша бастама көтеріп, экономикалық әрекететесу саласында белсенді әрекеттері
арқылы екі үлкен аймақтық жобаны өрістетті:
•
Қаратеңіз маңындағы 11 мемлекет пен Балқан елдерін біріктіретін Қаратеңіз экономикалық
ынтымақтастығы;
•
ТМД–ның Ортаазиялық мемлекеттері мен Батыс Азия елдері кіретін Экономикалық
Ынтымақтастық Ұйымы [3,94].
Түркияның Таяу шығыстағы көршілерімен қатынасы мейлінше шиеленісті жағдайда өрбіді деп айта
аламыз. Шығанақта дағдарыс басталғаннан кейін Түркия Иракқа қарсы эмбарго жариялау туралы БҰҰ-
ның қарарын қолдап, АҚШ пен Батыс Еуропаның санкцияларына қосылды, екі ел арасындағы барлық
экономикалық байланыстар тоқтатылды.. Ирак-түрік мұнай құбырының жабылуы нәтижесінде Түркия
негізгі тасымалдаушы көзінен, сонымен қоса мұнай құбырын пайдалану аударымдарынан айырылды.
Соғыстың аяқталуынан кейін Түркия үшін Ирактағы күрт босқындарына қатысты өткір мәселе тұрды.
Түркия үшін бұл мәселе кешенді және жоғары деңгейдегі саяси сипатқа ие екендігі мәлім.
Айтылған оқиғалардан кейін Түркияның Таяу шығыс саясаты Ирак, Сирия, Иран және Израильге
қатысты ерекше екпін жасады [4,56].
Түрік элитасының ресми хабарламасы бойынша Ирактың солтүстік бөлігіндегі Түркияның әскери
операциялары Түркияның шығысында Күрд мемлекетін құруға қарулы күрес жүргізген КЖП-на қарсы
бағытталды. 1990 жылдардың шеңберінде Түркия Ислам Конференциясы Ұйымының белсенді мүшесі
болып қала берді. Сыртқы саяси мәселелер бойынша, Түркия үшін ИКҰ мүшелерінің Кипр мәселесіне
қатысты ұстанымдары маңызды болды. Бұл жер де Түркия қолдау тапты.
Түркия мен Израиль арасындағы қарым-қатынас 90 жылдардың бас кезінде жылы шырай ала бастады,
тіпті, 1996 жылы екі ел арасында әскери-ынтымақтастық жөнінде келісімге қол қойды. Әрине, бұл келісім
Достарыңызбен бөлісу: |