Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады

ҚАШАҒАН КҮРЖІМАНҰЛЫ (1841-1929)

жүктеу/скачать 0,49 Mb. бет 49/122 Дата 21.12.2023 өлшемі 0,49 Mb. #141949

Бұл бет үшін навигация:

• Нысанбай Жаманқұлұлы (1821-1870)

ҚАШАҒАН КҮРЖІМАНҰЛЫ (1841-1929) Туған жері: Түркменстанның Ташауыз қаласының маңы, 1929 жылы Маңғыстауда дүние салған. 30 шақты өлеңі: "Қонақкәде", "Тойбастар", "Аралбайды жұбату", "Есқали сұпыға айтқаны", "Байларға", "Оразалыға", "Көптілеубайға", "Қара шұбар ала ешкі", "Бұл дүниеде не жетім?", "Осы күн жолдас болдым сексенменен", "Қартайған шағында айтқаны", т. б. Зайтысы: Нұрым мен, Ізіммен, Жаскелең, Берекет, Күлзипа , Ізбас т. б. Дастандары: "Адай тегі", "Атамекен", "Топан"Әзіретқали" Қашаған көңіл айту, беташар, тойбастар, қонақкәде, тілек-бата сияқты ауыз әдебиетіндегі тұрмыс-салт жырларын дамытып, өз жанынан шығарып айтқан адам. Сондай жырларының бірі - "Қонақкәде". Ал "Аралбайды жұбату" жырында жалғыз ұлынан айырылып, жапа шегуші Аралбайды сөйлетеді. "Есқали сұпыға айтқаны" өлеңінде ағашты мақтай отырып, домбыраны қастерлейтін халық мінезін жанамалап айтуды шебер қолданған. "Атамекен" дастаны тарихи оқиғаға негізделген. "Топан" - Каспий теңізінің таскынына ұшыраған халық мұңын шыншылдықпен бейнелеген, оптимистік рухы жогары дастан. "Адай тегі" дастанында Адай елінің түпкі тегінен бергі таралу шсжіресін аңы3 негізінде баян етеді. •"Аралбайды жұбату" кімнің жыры? (Қашаған Күржіманұлы) • Қашаған Күржіманұлының өлеңі: ("Бұл дүниеде не жетім?") •Қашағанның Каспий теңізінің сұрапыл тасқынана ұшыраған халық қайғысы айтылатын дастаны: («Топан») *** Қашаған Күржіманұлының «Атамекен» дастанына қатысты нұсқа(лар): ("Тарихи оқиғаға негізделген; *Хорезм бектерінің шапқыншылығына қарсы күрес; *Хан-сұлтандардың өзара қырқысқан қылықтары) Қашаған Күржіманұлы дамытқан тұрмыс-салт жырлары: (*Беташар; "Тойбастар; *Көңіл айту); (және қонақкәде, тілек-бата) **** "Қашаған Күржіманұлының дастандары: (*«Атамекен»; *«Адай тегі»; "«Топан») Нысанбай Жаманқұлұлы (1821-1870) М. Әуезов "өте ірі тұлға және көреген ақын" деп баға берген Нысанбай - ҳаннын ең жақын достарының бірі, оның сүйікті жырауы, жыраулық өкілі. Кенесарының барлық жорықтарына қатысып, жырларымен жөн-жосық отырған. Осы себептен де халық оны жырау атап кеткен. "Кенесары Наурызбай" дастаны алғаш 1912 жылы Қазан кадасын Ж.Шахисламұлының ＿ құрастыруымен жарық көрген. Х. Досмухамедин күрастыруымен 1923 жылы Ташкент каласында жеке кітап болып басылып шықты • Кенесары қозғалысы туралы жазылған шығармалар: ("Жасауыл курган" "Топ жарған", "Қаншайым", "Кененің Арқамен коштаскан" "Кенесары - Наурызбай", т.б.) • "Кенесары - Наурызбай" дастанының авторы: (Нысанбай жырау) •Он төрт-он бес жасында «бала ақын» атанған жырау: (Нысанбай жырау) • Бұдабай Қабылұлының (1848-1911 ж.) шығармасы: ("Көңіл") жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу: