Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады
ЖҮСІПБЕК АЙМАУЫТОВ (1889-1931)
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
Åæåëã³ ä?ó³ð ?äåáèåò³ áåñ êåçå?íåí ò?ðàäû
| ЖҮСІПБЕК АЙМАУЫТОВ (1889-1931)
Мен Жүсіпбек Аймауытовтай шебер жазушыны бұрын-соңды көрген емеспін. (Б. Майлин) Ж. Аймауытов - новелла, хикаят, романның айтулы шебері, психолог жазушы, үздік стилист. Туган жері: Павлодар облысы, Баянауыл ауданы, Қызылтау атырабы. Романдары: "Қартқожа" (Қызылорда, 1926), "Ақбілек" ("Әйел теңдігі" журналы, 1928); Повесі: "Күнікейдің жазығы" ("Жаңа әдебиет" журналы, 1928). Әңгімелері: "Әнші", "Елес", "Елеусіз ерлер". "Еңбекшілдер ұраны", "Ұршық". Поэмасы: "Нұр күйі". Өлеңдері: "Жас көсемдер "Жазушыларға", "Көшу", "Жәмила",т.б. Драмалық шығармалары: "Рабиға", "Сылаң қыз" (1922), "Мансапқорлар", қорғаны", "Шернияз" (1925), "Қанапия-Шәрбану" (1926). Еңбектері: "Психология (жан жүйесі) мен өнер таңдау" (1926), "Комплекспен оқыту жолдары" (1929) Мақалалары: "Абайдан соңғы ақындар" (М. Әуезовпен бірге, 1918), "Магжанның ақындығы туралы" (1923), "Аударма туралы" (1925), "Сұңқар жыры" (1925). • Ж. Аймауытовтың туған жері: (Павлодар, Баянауыл ауданы, Қызылтау атырабы) *** Ж. Аймауытовқа қатысты мәліметтер: (*1889 жылы дүниеге келген: *Қ. Сәтбаев, М. Әуезовпен бірге оқыған; *Жалған айыппен 1931 жылы түрмеде атылған) • 15 16 жасында үй ішінің рұқсатынсыз Павлодарға қашып барып, екі сыныптық мектепке түскен жазушы: (Ж. Аймауытов) *** Ж. Аймауытовтың білім алған оқу орындары: (*Баянауылдағы орыс мектебі; *Павлодардағы ауылшаруашылық мектебі; *Семейдегі мұғалімдер семинариясы (1914-1919) • Жүсіпбек өнерінің көп қыры: (Әншілік, сахнагерлік) • "Ең алғаш өлең жазғаным 13 жасар кезім болса керек. Дұғалық жазатын кішкене ғана шолақ кітапшама тіленші шалға есік ашпаған бір кемпірді… олегып жазып қойғанымды әкем көріп, маңдайымнан иіскегені әлі есімде, " - деген жолдар кімнің өмірбаянынан: (Ж. Аймауытовтың) • "Екеу" деген бүркеншік атпен М. Әуезовпен бірлесіп, Абай қазасының 10 жылдығына арнап мақалалар жазған: (Ж. Аймауытов) • М. Әуезовпен бірге "Абай" журналында еңбек еткен әрі Абай қазасының оң жылдығына арнап кеш өткізген жазушы: (Ж. Аймауытов) • Мына жолдардың авторы: "Табиғатты Мағжаннан көп, онан артық суреттер мен қазақ ақыны кем де кем шығар". (Ж. Аймауытов) • В. Шекспир, В. Гюго, Г. Мопассан шығармаларын аударған жазушы: (Ж. Аймауытов) • Ж. Аймауытов кімнің шығармаларын аударған? (В. Шекспир, В. Гюго) *** Ж. Аймауытов аударған қаламгерлер: (*В.Шекспир; *А.С.Пушкин; +В. Гюго) *** Ж.Аймауытов аударған қаламгерлер: (*Г.Мопассан; *Н.В.Гоголь; *Л.Н. Толстой) • Ж. Аймауытовтың аудармалары: (Н. В. Гоголь "Ревизор", А. С. Пушкин "Тасмейман", "Сараң сері", Дж. Лондон "Телегей-теңіз", т.б.) • Ж. Аймауытов қызмет еткен газет аты: ("Кедей таңы"). Ж. Аймауытов қандай газеттерде жұмыс істеген? ("Қазақ тілі", "Ақ жол") • Ж. Аймауытовтың ұсталған жылы: (1929 ж.) • Қазақ тілінде жазылған тұңғыш психологиялық еңбектің авторы: (Ж. Аймауытов) Ж. Аймауытовтың кітабы: ("Психология") • Ж. Аймауытовтың "Психология" еңбегінде адам мінездерін неше топқа бөледі? (8 топқа) (1. Күйгелек (нервный); 2. Аяныш жанды (сентиментальный); 3. Ыстық қанды (сангвиник); 4. Салқын қанды (флегматик); 5. Қызбалы (холерик); 6.Күмартпалы (страстный); 7. "Хйытқымалы", 8, Сарыуайымшыл (апатичный) Ж. Аймауытовтың дәуірдің тыныс гіршілігін, өмір шындығын анықтайтын өлеңі: ("Ұршық") *** Өлең жолдарының авторы: Қазағым, қақтықпа, қамалма, Ел болар күніңді амалда! Кетті күн, атты таң, шықты күн, Зал малды, зал жолды, аянба! (*Ж. Аймауытов) • Ж. Аймауытовтың "Әнші" әңгімесінің кейіпкерлері: (Әмірхан: Жұмабек - Әмірқаннын ұстазы; Ақтамақ - Әмірқан сүйген кыз, Әбіжан - бағдарламаны жүргізуші, мақтаншақ жігіт; Шәкет, Рахымбек, Мәржім; Дәулетжан; Рәзия женгей) • Ж. Аймауытовтың "Әнші" деген әңгімесіндегі Жетішатыр қаласының қазіргі аты: (Семей) Ж. Аймауытовтың қымыз сататын үйді (адамдарын, киімін, мінез- құлықтарын, үй ішінің жиһазын, ыдыс-аяқтарын) суреттеген шығармасы: ("Әнші") • Әнші Әмірқан бейнесі ұқсайтын өнер тарихындағы бейне: (Әміре Қашаубаев) • Ж. Аймауытовтың "Әнші" әңгімесіндегі Әмірқанның ұстазы: (Жұмабек әнші) Ж. Аймауытовтың "Әнші" әңгімесіндегі Жұмабектің прототипі: (Жарылғапберді Жұмабаев) • "Әнші" әңгімесінде қазақ шәкірттері сауықты қандай жағдайға байланысты ұйымдастырды? (Наурыз тойы) • "Топ көргенде Әмірқан аруақтанып, көтеріліп кетеді екен, " - деген жолдар алынған шығарма: (Ж. Аймауытов «Әнші») "Кісіге тез үйір болатын, жолдасқа жанын қиятын жігіт. Ойын-сауығы бар жерде өзін ұмытып кетеді, ол бүтіндей әнге айналады, " - деген сөздер арналған кейіпкер: (Әмірқан) • Ж. Аймауытовтың "Әнші" әңгімесінде Әмірханның алып қашқан қызының есімі: (Ақтамақ) • "Әнші" әңгімесіндегі Әмірқанның сүйген қызы: (Ақтамақ) • "Әнші" әңгімесіндегі қымызшы келіншек: (Шәкет) Ж. Аймауытовтың романы: ("Қартқожа") • Кейіпкерлері: (Қартқожа; Жұман - Қартқожаның әкесі; Тұңғышбай - Қартқожаның ағасы; Дәрмен, Бәтіш, Андрей, Шәмкеш, Тұрмағамбет, Иманқұл, т.б.) Ж. Аймауытовтың "Қартқожа" романының шыққан жылы: (1926 ж. Қызылорда) "Қартқожа" романындағы аштық суреті психологиялық тұрғыдан дәл бейнелейтіні сонша, еске әйгілі бір шығарманы түсіреді, соны белгіленің (Кнут Гамсун "Аштық") • Ж. Аймауытовтың тарихи тұлғалардың өмірінен дерек беретін туындысы ("Қартқожа") *** Ж. Аймауытовтың кейіпкер портретін жасау, мінездеудегі шеберлігін танытқан шығарма(лар)ы: (****Қартқожа"") • Ж. Аймауытовтың "Қартқожа" романында бейнеленген тарихқа белгілі адам: (С. Торайғыров) Ж. Аймауытовтың "Қартқожа" романының үшінші бөлімі сыншылардың пікірінше қалай суреттелген? (Очерк сарындары, асығыстық қылаң береді) • Басты қаһарманының азамат ретінде қалыптасуы он алтыншы жыл оқиғаларына байланыстырыла суреттелетін Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Қарткожа") • "Аңғал жұбаныш", "Алғашқы арын" бөлімдері тән Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Қартқожа") "Туған жердің қадірін туғалы түзге шықпаған елдегі адам қайдан білсін?…" деген үзінді алынған Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Қартқа"а") • "Ата-анадан, туысқаннан, туған жерден кім берейін деп ойлайды? Еркін қызық өмірді, жан тыныштықты кім жек көрмейді?" - деген сөзді айтқан Ж. Аймауытовтың кейіпкері: (Қартқожа) • "Олар қалаға спесік тапсыруға кетіпті. Спесікті тартып аламыз деп, жігіттер жинап, жылқыға шауып жүргенде, болыстар жүріп кеме берген, " - деген үзінді алынған Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Қартқожа") • "Қазақ - қайырымды, кең, меймандос, зерек, ақылды жұрт… Патша жаман. Біздің мұжық та надан. Басқа жұртты жеп көреді…" - деген "Қартқожа" романындағы кімнің сөзі? (Андрей) **** "Қазақ - қайырымды, кең, меймандос, зере музыкасы бай. Оқыса, қазақ тез түзеліп кетеді. Оқу керек". Үзінді авторы және шығарма аты: (Ж. Аймауытов "Қартқожа") • Ж. Аймауытовтың кейіпкері Қартқожа: (Өмірде болған адам) • Өмірде болған Қартқожаның ұрпағы: (Төлеш Тоғанбаев) • Қартқожаға тән қасиет: (Көзжұмбай, нар тәуекел) (ҚӘ. Ұлттық тестілеу орталығы, Астана: 2016; 11-бет) • *** Ж. Аймауытовтың "Қартқожа" романының басты кейіпкерінің сипатына сай қатар(лар): (*Сол баланың қақ-соқпен ісі жоқ, момақан, аңқау, көзі бақырайып, аузын ашып, мұрны қоңқайып отырғаны; *Кедей-кепшік, жалқы-жарым ортадан шыққан бала ес білгеннен мазақ, қорлық, тепкі көріп өседі; *Жоқшылық тауқыметін тартады, ол жарыққа тырбанады, хат танысам, оқысам, білсем деп ұмтылады) *** "Қартқожа" романының кейіпкерлері: (*Жұман; *Дәрмен; «Тұңғышбай) • Қартқожаның әкесінің аты: (Жұман) • Қартқожаның ағасы: (Тұңғышбай) Ж. Аймауытовтың шығармасындағы «хат танысам, оқысам, білсем» деп ұмтылған кейіпкер есімі: (Қартқожа) "Қартқожа" романындағы "Жуас түйе жүндеуге жақсы" деген мақал кімге қатысты айтылған? (Қартқожаға) • "Қартқожа" романындағы "Қысқасы, ол тірі пендеге зәбірі жоқ, құдай деген адам, " -деген мінездеме тән: (Қартқожаға) • Ж. Аймауытовтың Қартқожа атты кейіпкерінің туған жері: (Баян тауы баурайы) • "Қартқожа" романындағы негізгі әрекеттер өтеді: (Омбыда) • Қартқожаның рухани өсуіне бағыт-бағдар беріп, жол ашқан: (Әскердегі өмірі) • Шәмкеш, Тұрмағамбет, Иманқұл атты кейіпкерлер кездесетін Ж. Аймауытовтың шығармасы: («Қартқожа») «Қартқожа» романының кейіпкері: (Жұман) • «Наданның сөзі құрысын, іс керек. Елге еңбек қылған ерлердің даңқы арта берсін!» «Қартқожа» романынан алынға үзіндіні айтқан кейіпкер: (Қартқожа) • Батыр әрі әнші Дәрмен тағдыры, Дәрмен - Бәтіш махаббат хикаясы суреттелетін Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Қартқожа") Ж. Аймауытовтың "Қартқожа" романындағы батыр әрі әнші жігіт: (Дәрмен) • "Қартқожа" романындағы Дәрмен тағдырынан кімнің өмірінің сарынын аңғаруға болатындығы: (Мәди Бәпиұлының) • "Қартқожа - елі үшін күйген, еңбекті сүйген, ер жүректі жұршылық көсемі, " - деп көрсеткен: (С. Қирабаев) Ж. Аймауытовтың романы: ("Ақбілек") • Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романының кейіпкеріері: (Ақбілек; Мамырбай - Ақбілектің әкесі; Төлеген - Ақбілектің ағасы; Балташ - Ақбілектің кейінгі қосылған жары; Бекболат -Ақбілекке ғашық болып, сөз салып жүрген жігіт; Ескендір - Ақбілектің бандыдан туған баласы; Кәмила - Ақбілектің құрбысы, Үрқия - Ақбілектің ең жақын жеңгесі; Мұқаш, Жылтыр - ұнамсыз кейіпкерлер) *** Тұңғыш рет 1927 жылы «Әйел теңдігі» журналында жарияланған Ж. Аймауытовтың шығармасы: (*«Акбілею») • "Ақбілек" романы: (Қайғы мен мұңды, куаныш пен шаттықты алма- кезек суреттеген шығарма) *** Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романының мазмұны, (*Бай ауылын банды шауып, әйелін өлтіреді; *Жас қыздың азап-қорлыққа толы күндері баяндалады; *Қарамұрт офицер өз аузынан өмір тарихын баяндайды) • Ақбала, Балташ, Доға, Төлеген қай романның кейіп, ерлері? ("Ақбілек" • Кәмила, Балташ, Ескендір атты кейіпкерлер кездесетін шығарма: ("Ақбілек") • "Ақбілек" романының кейіпкерлері: (Балташ, Ұрқия, Мұқаш, Қарамұрт • Ақбілектің әкесі: (Мамырбай) • "Ақбілек" романындағы Акбілектің ағасы: (Төлеген) • Ақбілектің өмірлік жары болған жігіт: (Балташ) • "Ақбілек" романындағы Ақбілектің баласының ата: (Ескендір) • Ақбілектің ең жақын жеңгесінің есімі: (Үрқия) • Ж. Аймауытовтың романының басында Ақбілекке ғашық болып, сөз салып жүрген жігіт есімі: (Бекболат) • Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романындағы ұнамсыз кейіпкер: (Жылтыр) • Ақбілектің жасырынған жерін біліп, бандыларға ұстап берген кейіпкер: (Мұқаш) • Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романындағы басты кейіпкердің орыстың ақ әскерлерінің қолына түсуіне кінәлі адам: (Мұқаш) • Ақбілекті орысқа шығарып берген кейіпкер: (Мұқаш) • "Мен таңқы мұрын, бадырақ көз, шұнақ құлақтау, жарқабақтау, кірпік шаш, қарыс маңдай, қара сұр жігітпін. Жасым - отыз бесте. " Аталған портреттің иесі: (Мұқаш) • «Ақбілек» романындағы Мұқаштың Ақбілекті қасқырлардың аузына тастауының себебі: (Мамырбаймен ескі араздығы) • Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романындағы адам қайғысы мен табиғат көрінісінің қабаттаса суреттелетін тұсы: (Ақбілектің жау қолынан босап, елге келе жатуы) • "Дүниеде не болып жатқанынан хабарсыз, ауылынан адым жер шығып көрмеген, аң сықылды жайылған қазақ біздің негып мұндай күйге түскенімізді қайдан білсін…" "Ақбілек" романынан алынған үзінді кімнің сөзі? (Орыс офицері) • «Әйтсе де біз қазақтан кек алғалы жүргеніміз жоқ… Ресейде төңкеріс болып, патшаны түсірген соң … құл-құтанға бағынбаймыз деп … келіп отырмыз». «Ақбілек» романынан алынған үзінді кімнің сөзі? (Орыс офицерінің) • Төмендегі оқиғалардың "Ақбілек" романына қатыстысы: (Тапталған ар, өшкен үміт, көрген қорлық және тіршілікке қайта ора. у соқпақтары) • Ақбілектің басындағы психологиялық күйлер романның қай бөлімінде шебер көмкерілген? (Алғашқы үш бөлімінде) • Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романындағы әсем суреттелген қазақ өлкесі: (Алтай, Марқакөл) • Марқакөл, Терең шат деген жер аттары қай романда кездеседі? ("Ақбілек") *** Ж. Аймауытовтың "Ақбілек" романының оқиғасына сай қатар(лар): (+ * Мен таңқы мұрын, бадырақ көз, шұнақ,күлактау, жарқабақтау, кірпік шаш, қарыс маңдай, қара сұр жігітпін. ***Мүндәй халге қалай түсті? Ата-бабасы, шыққан тегі кім? Кеңес өкіметіне неге карсы күреседі? ***Алыстағы Алтай таулары, ақтар қашып, қызылдар қуып, аласапыран күрес жүріп жатқан азамат соғысының сұрапыл қазақ ауылдарына да жеткен. ) "Мынау тұрған көк күмбездей көк шатыр, жымындаған меруерттей коп жүлдыз, сары табақтай жарқыраған сұлу ай. Анау жатқан ұлан-байтақ, кең дала…" деген үзінді Ж. Аймауытовтың қай шығармасынан алынған? ("Ақбілек") • Қиын тағдырдың бір бұрылысында қасқыр қамауына түскен әр түрлі шығармадағы қос кейіпкер қыз: (Ақбілек пен Айша) • Ж. Аймауытовтың прозалық туындысы: ("Күнікейдің жазығы") • Кейіпкерлері: (Күнікей - негізгі кейіпкер, кедей отбасынан шыққан; Шекер - Күнікейдің шешесі; Тұяқ - етікші; Ордабай бай және қызы Шәмші; Қасым - бай баласы; Бәймен - батыр, палуан) • Шекер, Ордабай, Шәмші Ж. Аймауытовтың қай прозалық шығармасының кейіпкерлері? ("Күнікейдің жазығы") • "Күн менікі" әңгімесінде Күнікейдің "Бүгінгі күн менікі болған жоқ па?" деген сөзінің мәнісі: (Елді аузына қаратып, әншілік өнерін көрсетуі) *** Ж. Аймауытовтың көп актілі драмалары: (*«Мансапқорлар»; *«Шернияз»; *«Қанапия-Шәрбану») *** Ж. Аймауытовтың пьесалары: (***Рабиға"; *** *"Шернияз"); // ("Мансапқорлар"; *"Қанапия-Шәрбану"; ***Сылаң қыз") • "Оқыған" деген атпен берілетін толғау сөздер кездесетін Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Ел қорғаны") • Әйгілі 1916 жылдың зарлы оқиғасы Ж. Аймауытовтың қандай шығармасында ашылған? («Қанапия-Шарбану») Ж. Аймауытовтың "Жасасын бостандық! Жасасын әйел теңдігі!" деген сөздермен аяқталатын пьесасы: ("Қанапия-Шәрбану") • Ж. Аймауытовтың "Қанапия-Шәрбану" пьесасының кейіпкерлері: (Шатай - негізгі кейіпкер, момын қара шаруа; Үмсынай - Шатайдың әйелі; Ынтықбай - екеуінің жалғыз ұлы; Шәрбану - екеуінің қызы; Сазамбан - бай; Қалипа - Сазамбайдың бәйбішесі; Қанапия - Шәрбану дың сүйген жары) • Ынтықбай, Сазамбай, Шатай, Үмсынай атты кейіпкерлер кездесетін шығарма: ("Қанапия-Шәрбану") Ж. Аймауытовтың пьесасы: ("Рабиға") • Ж. Аймауытовтың "Шернияз" драмасының драмалық шығармаларға бәйге жариялағанда (1926 ж.) алған орны: (Бірінші орынға ие болған) • Ж. Аймауытовтың 20-жылдардағы пьесалар бәйгесінде бірінші орын алған шығармасы: ("Шернияз") (2-орын - М. Әуезов "Қарагөз") • "Шернияз" драмасының кейіпкерлері: (Шернияз; Базарбай - окыган, кала ақыны, Раушан - қыр қызы, Шернияздың сүйіп қосылған алғашқы әйелі; Жәмила - жеңіл жүрісті әйел) *** Ж. Аймауытовтың "Шернияз" драмасының кейіпкерлері)і: ("Раушан; *Жәмила) • Ж. Аймауытовтың "Шернияз" драмасы арналған ақын: (С. Торайғыров) "Ой, кер заман, кер заман, Қабақ қату, қансырау. Талан-тараж, қан жылау, Азаматы жабылу, "- деген үзінді алынған Ж. Аймауытовтың шығармасы: ("Шернияз") • Ж. Аймауытовтың өзінің "Шернияз" драмасы туралы айтқаны: ("Өзімнің сырымды, ойымды көрсеткендей кітап") • Ж. Аймауытовтың "Шернияз" драмасының жазылу үлгісі: (Ақ өлең үлгісімен дәстүрлі өлең араласа жазылған) • Қасқырбай, Мүсілім, Күләнда Ж. Аймауытовтың қай шығармасының кейіпкерлері: ("Мансапқорлар") • Ж. Аймауытовтың зерттеу еңбегі: ("Мағжанның ақындығы туралы") • Ж. Аймауытовтың жиі қолданатын әдеби тәсілдерінің бірі: (Персонаждардың өзін-өзі сипаттауы) жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|