10-тақырып. Саяси режимдер Саяси режим – елде саяси өмірді анықтайтын мінез құлық, саяси бостандықты көрсету деңгейі және билік органдарының құқықтық қызметіне деген қатынастың қоғамдағы саяси өмір сүру тәсілі.
Саяси режимдердін типологиясы:тоталитарлық, авторитарлық, демократиялық.
Тоталитаризм: әрбір азаматтың, қоғам өмірінің барлық саласы мемлекет тарапынан толық бақылауға алынғаң мемлекеттік саяси құрылыстың түрі.
Тоталитаризмның пайда болуы себептері: төңкеріс
соғыста жеңіліп қалу
ішкі қарама-қайшылықтары
сырттан көндіру
Қалыптасу шарттары:
қалыптасқан әлеуметтік құрылымдардың кенеттен өзгеруі
әр түрлі қоғамдық топтардың маргинализациясы
саяси биліктің дағдарысы
азаматтық қоғамның күйзеліске ұшырауы
саяси сананың деформациясы.
Қалыптасудың негіздері: қазіргі заманның ақпарат құралдардың пайда болуы және тұтынынушының қалыптасуы
бұқаралық саяси партиялардың қоғамдық саясатқа және әлеуметтік – процеске қуатты құралдардың ықпалы
мемлекеттік басқарманың қоғамдағы тәжірибесінің жинақталуы
бұқара халықтың әлеуметтік мәселелерін мобилизациялау жолымен шешу
күштеу мен репрессия аппаратының тармақталуын құру мүмкіндігі
Тоталитаризмнің ерекше белгілері:
қоғамның барлық саласында бір идеология үстемдік етеді
ақпарат құралдарына мемлекеттік монополияның орнауы және плюрализм толығымен жоқ болуы
мемлекет тарапынан экономиқаға қатаң бақылау
мемлекеттік емес меншіктің барлық формасын жою
Тоталитаризмнің тарихи формаларының көрінуі: тоталитаризмнің солшыл уклоны (сталинизм, маоизм)
тоталитаризмның оңшыл уклоны (итальяндық фашизм, немістің ұлтшыл-социализмі)
Авторитаризм– жеке адамның билігіне негізделген, басқаруда күшке сүйенетін меммлекеттік - саяси тәртіп
Авторитаризмнің өзгеше белгілері: билік саяси көшбасшының немесе жеке топтардың қолында қалыптасуы
қоғам өмірінің шешуші құралдары мемлекеттің қолында болуы
азаматтардың және әлеуметтік саяси ұйымдардың саяси құқықтары мен жүріс-тұрысын қатаң түрде бақылау
жазалау аппаратының жоқ болу
кейбір демократияның элементерінің болуы (сайлау процесі, парламентік күрес)
