Ежелгі Үнді философиясын негізгі үш кезеңге бөлу қабылданған

Төрт ақиқат Буддалық азаптан құтылудың сегіз жолы

1 2 3 4 5 6 7 8

Төрт ақиқат

	Сатылар	Түсіндірмелер
1.	Дұрыс көзқарас	Төрт ақиқатты және Будданың ілімдерін толық білу
2.	Дұрыс шешім	Өз өмірін Буддалық ілімге сәйкес өзгертуге деген берік шешім
3.	Дұрыс сөз	Өтірік - өсектен, ауыр сөздерден, орынсыз әңгімелерден тартыну
4.	Дұрыс тәртіп	Түрлі жаладан, ұрлықтан, өз тілектерін бұрыс жолмен қанағаттандырудан бас тарту
5.	Дұрыс өмір-салт	өмірді адал жолмен қамтамассыз ету;өзін аман алып қалуда харам кірісті пайдаланбау
6.	Дұрыс күш жұмсау	Ақиқат жолынан таймау, жаман ойларды жойып, ақыл-ойды жаңа, адал ойлармен толықтыру,жаңарту;

7.	Дұрыс бағыттау	Заттар мен адам тәнінің өткінші екенін ұғыну, менің денем – «мен» емес. Дене- сүйектен, қаннан, сіңірден құралады, яғни ол ажалды, сондықтан шіритін массаға айналады. Демек , оған жойылып-жоғалатын уақытша заттарға өкіну орынсыз
8.	Дұрыс назарлар Төрт деңгей	1-деңгей- ақылды қуанышпен, самарқаулықпен және таза ойлаумен рахаттандыру 2-деңгей – қуаныш пен тыныштықты ұғыну 3- деңгей – нағыз мызғымастық, тәндік сезімдерден босау және мызғымастық пен бостандықты ұғыну 4-деңгей – мызғымастық пен бостандық ұғымынан құтылу, еш мызғымастық; азап пен құтылу қажет болмайтын өзін-өзі билеу және жоғары селқостық жағдайы

Нирвана – құштарлықты, демек сонымен бірге азапты болдырмай, қайта туылуларды тоқтатып, сансарадан, карманың құзырынан – себептілік доңғалағынан босану. Нирвана өмірдің жоқтығы емес, керісінше, тұлға тіршілігінің айрықша түрі мен тәсілі.

Азаптың 12 тізбесі (карма туындататын Себептілік доңғалағы):
1.Өмір азаптары (тууылумен байланысты)
2.Тууылу (өмірге ұмтылыспен байланысты)
3.Өмірге ұмтылыс(өмірлік объектілерге байланысты)
4.Көңіл аудару, үйір болу,құштарлық (заттарды иелену тілегімен байланысты)
5.Аңсау, көусеу(сезімдік қабылдау мен байланысты)
6.Сезімдік тәжірибе(объектілерді сезім арқылы қабылдауға байланысты)
7.Сезімдік түйісу, жанасу( танымның алты мүшесімен байланысты)
8.Танымның алты мүшесі(тән мен ақылдан тұратын мүшенің дамуының эмбриональды кезеңімен байланысты)
9.Эмбрионның дамуы(бастапқы санмен байланысты)
10.Бастапқы сана (өткен өмірдегі әсерлеріне байланысты)
11.Өткен өмір әсерлері (ақиқатты білмеуден байланысты)
12.Будда іліміндегі төрт ақиқатты білмеу.

Жайнизм
Ежелгі Үндіде б.д.д.VI-V ғ. пайда болып, қазірге дейін бар діни философиялық бағыт.
Негізін қалаушы – Вардхамана(б.д.д.VI-V ғ. )деп саналады. Вардхамана Махавира
(«Ұлы батыр») және Джина (жеңімпаз) деп те аталады. Жеңімпаз, Ұлы батыр есімдері оның өз құштарлығын жеңіп, рух азаттығына жетуі құрметіне берілген.

1 2 3 4 5 6 7 8