Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

426
427
contemptuous [kən’temptʃuəs] adj ~ (of smth/
smb) 1.жеккөретiн; құрметтемейтiн
♦Cordelia threw him a ~ look. - Корделия оған 
жеккөре қарады. ♦He was openly ~ of his older 
brother. - Ол ағасына құрметтемейтiнiн 
ашықтан ашық көрсетiп жүрдi. 
2.қорықпайтын, қаймықпайтын ♦C~ of the 
risks, she ran into the building. - Қауiп-қатерге 
қарамастан ол жанып жатқан үйге жүгiрiп 
кiрдi.
contemptuously [kən’tempʧuəsli] adv [қ-з: con-
temptuous]
contend [kən’tend] v 1. ~ with/against smb/
smth; ~ for smth таласу, күресу, тартысу, 
сайысу ♦Several teams are ~ing for the prize. - 
Бас жүлде үшiн бiрнеше команда тартысуда. 
♦She’s had a lot of problems to ~ with. - Оған 
бiраз қиындықты басынан өткеруге тура 
келдi. ♦the captains of the ~ing teams - бəсекелес 
командалардың капитандары 2.пiкiр 
таластыру, айтысу, пiкiрi болу, деп тұжыру ♦I 
would ~ that unemployment is our serious social 
evil. - Мен жұмыссыздық қоғамымыздың ең бiр 
ауыр проблемасы дер едiм. ♦Some astronomers 
~ that the universe may be younger than previ-
ously believed. - Кейбiр астрономдар ғалам бiз 
ойлағаннан гөрi жасырақ деген пiкiрде. 
contender [kən’tendə(r)] n сайысушы, 
таласушы, тартысушы
content I [kən’tent] A.adj ~ (with smth); ~ to 
do smth риза, қанағаттанған, көңiлi толған 
♦Are you ~ with your present salary? - Қазiргi 
алып жүрген жалақыңа ризамысың? ♦He is 
~ to remain where he is now. - Ол қазiр жүрген 
жерiне риза.
B.n 1.ризашылық, қанағат 2.(idm) *to one’s 
heart’s ~ қалауынша, қалағанынша
C.v 1.~ oneself with smth барға қанағат ету, 
көңiлiн көншiту ♦As there’s no cream, we’ll have 
to ~ ourselves with black coffee. - Қаймақ жоқ 
болғандықтан, қарадай кофе iшiп риза боламыз, 
ендi. ♦This is all I have, so you’ll have to ~ your-
self with $5 for the moment. - Менде бары осы, 
сондықтан мына $5-ға риза бола тұруың керек.
2.риза ету, көңiлiн көншiту
content II [‘kɒntent] n 1.contents (a)
бiрнəрсенiң iшiндегi заттар ♦the ~s of a room, 
box, bottle, pocket - бөлменiң, жəшiктiң, 
бөтелкенiң, қалтаның iшiндегi заттар (b) 
мазмұн ♦If the ~s of this letter become known to 
the Foreign Secretary, there would be grave con-
sequences. - Егер, хаттың мазмұны Сыртқы 
iстер министрiне мəлiм болса, iстiң насырға 
шапқаны. ♦table of ~s - кiтаптың мазмұны 
(яғни, кiтаптың басқы я соңғы бетiндегi 
кiтапта - қай бетте не жазылғанын көрсететiн 
таблица) ♦~s page - кiтаптың мазмұны 
басылған бет 2.мазмұн, мақаланың я сөздiң 
мазмұны, ойы, пiкiрi ♦The ~ of your essay is 
excellent, but it’s not well expressed. - Эссеңнiң 
көтерген мəселесi тамаша, бiрақ та ой 
нашар бiлдiрiлген. 3.құрам, мөлшер ♦the fat 
~ of chese - сырдағы (iрiмшiктегi) майдың 
мөлшерi
contented [kən’tentid] adj риза, қанағаттанған
contentedly [kən’tentidli] adv [қ-:з content I]
contention [kən’tenʃn] n 1.~ (for smth/to do 
smth) талас, күрес, тартыс, сайыс
♦two teams in ~ for the title - жоғарғы атақ 
үшiн бəсекелес екi команда 2.пiкiр таластыру, 
айтыс, келiспеушiлiк, айтыс-тартыс ♦This not 
a time for ~. - Айтысып тартысатын кез емес 
бұл. 3.~ (that …) пiкiр, тұжырым 4.(idm) *a 
bone of ~ bone 
contentment [kən’tentmənt] n ризашылық, 
қанағат [қ-з: content I]
contentious [kən’tenʃəs] adj 1.айтысқыш, 
айтысқұмар; даушыл, дауқор 2.дау тудыратын ♦a ~ 
book, law, speech - дау тудыратын кiтап, заң, сөз
contest A.v [kən’test] 1.даулау, дау айту, күмəн 
келтiру; айтысу, тартысу ♦to ~ a statement, 
point - мəлiмдеме, көзқарас төңiрегiнде дау 
тудыру ♦to ~ a will - мұра хатты даулау, мұра 
хат төңiрегiнде дауласу 2.сайысу, тартысу, 
жарысу, тайталасу ♦As a protest, the party has de-
cided not to ~ this election. - Наразылық ретiнде, 
партия сайлауға қатыспауды ұйғарды. ♦to ~ 
a seat in Parliament - Парламенттегi орынға 
таласу ♦a hotly ~ed game - аса қызу өткен ойын 
B.n [‘kɒntest] 1.жарыс, сайыс 2.~ (for smth) 
сайыс, тартыс, талас
contestant [kən’testənt] n ~ (for smth) жарысқа 
қатысушы, сайысушы
context [‘kɒntekst] n 1.контекст, сөйлем құрамы 
♦Can’t you guess the meaning of the word from 
the ~? - Сөздiң мағынасын контекстен түсiне 
алмайсың ба? ♦Don’t quote my words out of ~. - 
Менiң айтқандарымды бұрмалама. 2.контекст, 
ая, шеңбер, ауқым; төркiн, түп-тамыр; жағдай 
♦In the ~ of the present economic crisis it seems 
unwise to lower taxes. - Қазiргi экономикалық 
дағдарыс жағдайында салықты төмендету 
оң болмайтын сияқты. ♦You have to see these 
changes in ~: they’re part of a larger plan. - Сен 
бұл өзгерiстердi кең ауқымда қарауың керек: 
бұл iрi жоспардың бiр бөлiгi. ♦These changes 
must be seen in their historical and social ~. 
- Бұл өзгерiстерге олардың тарихи жəне 
əлеуметтiк төркiнiн ескере отырып қарау 
керек.
contextual [kən’teksʧuəl] adj контекстiк, 
контекске сай, контекске қатысты, т.с.с. [қ-з: 
context]
contiguous [kən’tigjuəs] adj ~ (to/with smth) 
(кiтаби) жапсарлас, қапталдас, көршiлес; 
жақын; тиiп тұрған ♦the northern province and 
~ areas - солтүстiк провинция мен жапсарлас 
аймақтар
contiguity [,kɒnti’gju:əti] n (кiтаби) 
жапсарластық, қапталдастық, көршiлестiк; 
жақындық; тиiп тұрғандық
continence [‘kɒntinəns] n 1.(кiтаби) өзiн-өзi 
ұстау, тежеу 2.(медиц) өзiнiң қуығы мен iшiн 
қадағалау қабiлетi
continent I [‘kɒntinənt] n 1.континент, 
құрылық 2.the C~ (Brit) (аралдарды 
есептемегендегi) құрылық Европа, үлкен жер, 
континент
continent II [‘kɒntinənt] adj 1. (кiтаби) өзiн-өзi 
ұстай, тежей алатын 2.(медиц) өзiнiң қуығы 
мен iшiн қадағалай алатын
continental [,kɒnti’nentl] A.adj 1.континенттiк, 
континенттiң, континентке тəн, т.с.с., құрлық-
тық, т.с.с. 2.(кейде C~) (Brit) (аралдарды 
есептемегендегi) құрлық Европаның,-лық, 
т.с.с., үлкен жердiң, континентiң ♦~ wars, al-
liances - Европадағы соғыстар, одақтар 
B. (Brit көбiне жақтырм) (аралдарды 
есептемегендегi) құрлық Европаның тұрғыны
continental breakfast (кофе мен наннан 
тұратын) жеңiл таңғы ас
continental drift континенттiң жылжуы (Жер 
тарихындағы құрылықтардың бiр-бiрiне қарай 
я бiр-бiрiнен алшақ жылжуы) 
continental quilt (Brit) = duvet
contingency [kən’tinʤənsi] n кездейсоқтық, 
кездейсоқ жағдай; күтпегеннен болатын 
нəрсе; күтпеген жағдай, оқиға ♦to be prepared 
for all possible ~ies - кез-келген кездейсоқ 
жағдайларға əзiр болу ♦~ plans/arrangements 
- күтпеген жағдайларға арналған жоспар/
əзiрлiктер
contingent I [kən’tinʤənt] adj (кiтаби) 1. ~ on/
upon smth тəуелдi, байланысты
♦Our success is ~ upon your continued help. 
- Бiздiң табысымыз сенiң ұдайы көмегiңе 
байланысты. 2.белгiсiз, көмескi; кездейсоқ ♦a 
~ advantage, effect - кездейсоқ басымдық, əсер
contingent II [kən’tinʤənt] n 1.контингент, 
əскери құрам ♦a small British ~ in the UN peace-
keeping force - БҰҰ бейбiт күштерiндегi шағын 
британдық əскери құрам (контингент) 2.топ, 
бiр көзқарастағы я бiр жердiң адамдары ♦A 
large ~ from Japan was present at the conference. - 
Конференцияға Жапониядан үлкен топ келдi.
continual [kən’tinjuəl] adj (көбiнесе жақтырм) 
қайталанып отыратын, толассыз, болып 
отыратын; жиi ♦~ rain, talking, interruptions - 
толассыз жауын, үздiксiз əңгiме, кедергi
continually [kən’tinjuəli] adv толассыз, үздiксiз; жиi
continuance [kən’tinjuəns] n (кiтаби) жалғас, 
жалғасу; жалғаса берушiлiк, ұдайы бола 
берушiлiк ♦Can we hope for a ~ of this fi ne 
weather? - Осы тамаша ауа райының жалғаса 
беретiнiне үмiтiмiз бар ма? ♦We can no 
longer support the President’s ~ in offi ce. - Бiз 
Президенттiң билiк басында қала беруiн 
ендiгəрi қолдай алмаймыз.
continuation [kən,tinju’eiʃn] n 1.(a) жалғас, 
жалғасу, созылу, бола беру, жалғаса беру ♦He 
argued for a ~ of the search. - Ол iздестiрудi 
жалғастыра беру керек деді. (b) қайта 
жалғасу ♦C~ of play after the tea interval was 
ruled out by rain. - Ойынды шайдан кейiн 
жалғастыруға жауын жауғандықтан мүмкiн 
болмай қалды. 2.жалғас, бiрнəрсенiң жалғасы 
я созындысы ♦This road is a ~ of the motorway. 
- Мына жол күре жолдың жалғасы. 3.(US заң) 
соттың уақытша кiдiруi; кейiнге қалдыру
continue [kən’tinju:] v 1.жалға(с)у, соз(ыл)у, 
жету, жеткiзу; ұласу ♦How far does this road 
~? - Мына жол қанша жерге дейiн жетедi? 
♦The desert ~d as far as the eye could see. - Шөл 
көз жеткен тұстарға дейiн ұласып жатты. 
♦We ~d up the mountain on horseback. - Бiз 
тау үстiне атпен көтерiле бердiк. ♦It’s been 

428
429
decided to ~ the motorway to the coast. - Күре 
жолды жағаға дейiн созу (салу) ұйғарылды. 
2.~ (with smth) жалғаса беру, ұласа беру т.с.с. 
3.бола беру, қала беру ♦He is to ~ as manager. 
- Ол менеджер болып қала бермек. 4.қайта 
жалғастыру, жалғастыра беру ♦The story ~s/is 
~d in the next issue of the magazine. - Əңгiменiң 
жалғасы журналдың келесi санында. ♦Please ~; 
I didn’t mean to interrupt. - Сөзiңiздi жалғастыра 
берiңiз, мен сiздi үзейiн деген жоқ едiм.
continued [kən’tinju:d] adj жалғасқан, созылған 
♦~ opposition, resistance - жалғасып жатқан 
наразылық, қарсылық
continuity [,kɒnti’nju:əti; US -’nu:-] n 
1.жалғастық, толассыздық, бəсеңсiздiк, 
тоқтамаушылық ♦We must ensure ~ of fuel 
supplies. – Бiз отынның толассыз қамтамасыз 
етiлуiне қол жеткiзуiмiз керек. 2.сабақтастық 
♦This article lacks ~; the writer keeps jump-
ing from one subject to another. – Мына 
мақалаға сабақтастық жетiспейдi; жазушы бiр 
тақырыптан екiншi бiреуiне секiре бередi.
3.сабақтастық, жалғастық (кинофильмдi, 
телефильмдi көрсету уақытындағы 
сабақтастық)
continuous [kən’tinjuəs] adj үзiлiссiз, 
тоқтамайтын, тоқтаусыз, толассыз
continuously adv [қ-з: continuous]
continuous tense (кейде progressive tense) 
(грам) осы шақ м: I am going/You are going. 
– Мен кетiп бара жатырмын/Сен кетiп бара 
жатырсың.
continuum [kən’tinjuəm] n (pl ~s не ua [-uə]) 
кəнтинюəм, өте баяу, бiлiнбейтiн өзгерiс
contort [kən’tɔ:t] v ~ (with smth) бұралу, 
құрысу, бырысып тырысу, қалыпты пiшiнiнен 
ауытқи шығу ♦Her face ~ed/was ~ed with pain. 
- Оның бетi ауырғаннан құрыс-тырыс болып 
кеттi. ♦~ed branches, limbs - қисая өскен 
бұтақтар, маймақ сирақтар, қолдар ♦a ~ed 
explanation - күңгiрт түсiндiру
contortion [kən’tɔ:ʃn] n [қ-з: contort]
contortionist [kən’tɔ:ʃənist] n акробат, йога
contour [‘kɒntuə(r)] A.n 1.контур, пiшiн, 
сұлба 2.(кейде ~ line) контур сызығы, контур 
линиясы (яғни, картада теңiз деңгейiнен 
бiрдей деңгейде жатқан тұстарды қосатын 
сызық, map суретiнде бар) B.v картаны 
контурлау, картаға контур сызығын жүргiзу
contour map n контурлық карта
contra- A.comb form қарсы м: contrafl ow B.pref 
қарсы, қарама қарсы, керiсiнше м: contraindi-
cation, contradistinguish
contraband [‘kɒntrəbænd] n контрабанда, елге 
заңсыз əкелiнген я елден заңсыз əкетiлген 
заттар ♦~ goods - контрабандалық тауарлар
contraception [,kɒntrə’sepʃn] n бала көтертпеу, 
бала көтерудi болдырмау, екiқабаттықты 
болдырмау, конрасепшн
contraceptive [,kɒntrə’septiv] adj, n бала 
көтертпейтiн, екiқабаттықты болдырмайтын, 
контрасептив (дəрi я нəрсе)
contract I A.n [ ‘kɒntrækt] 1.~ (with smb) (for 
smth/to do smth) контракт, келiсiмшарт ♦You 
shouldn’t enter/make a ~ until you have studied 
its provisions carefully. - Ережелерiмен мұқият 
таныспай тұрып контрактқа отырма. ♦the 
~ price, date - келiсiлген (келiсiмшартта 
көрсетiлген) баға, мерзiм ♦a ~ worker - 
контракт бойынша жұмысқа тұрған 2.(idm) 
*to be under ~ (to smb) (бiреуге жұмыс 
iстеуге) келiсiм жасаған, келiсiмге кiрген 
♦a pop group that is under ~ to one of the big 
record companies - iрi музыка жазатын 
компаниялардың бiрiмен келiсiмге тұрған 
эстрадалық группа (поп группа) *to put 
smth out to ~ контракт, келiсiмшарт жасауға 
адамдарды шақыру, ұсыныс жасау ♦We haven’t 
the resources to do the work ourselves, so we will 
put it out to ~. - Жұмысты өзiмiз тындыра 
аларлық бiзде ресурстар жоқ, сондықтан бiз 
бiреумен келiсiмшарт жасасқымыз келедi. B.v 
[kən’trækt] 1.(a) ~ with smb for smth контракт 
жасасу, келiсiмшартқа тұру, келiсу ♦to ~ with 
a fi rm for the supply of fuel - фирмамен отын 
жеткiзу жөнiнде келiсу (b) ~ smth (with smb) 
(кiтаби) келiсiмге тұру, шарт жасасу ♦She had 
~ed a most unsuitable marriage. - Ол өте бiр 
лайықсыз некеге тұрды. ♦to ~ an alliance with 
a neighbouring state - көршi елмен одаққа кiру 
2.(a)(ауру) жұққызу, ауырып қалу ♦to ~ mea-
sles, cold - қызыл шығу, суық тигiзiп алу (b)
(кiтаби) бiреуден алу, еншiлеу ♦to ~ debts, bad 
habits - қарыз алу, жаман əдет үйрену
3.(phr v) ~ out (of smth) (Brit) келiсiмнен, 
контракттан шығу, бас тарту; келiсiмге кiрмеу 
~ smth out (to smb) бөгде компаниямен, т.с.с. 
келiсiп, iстету, басқа бiреулерге iстету
contract II [kən’trækt] v ~ (smth) (to smth) 
1.кiшiрею, қысқару ♦Metals ~ as they get cooler. 
- Металдар суығанда кiшiрейедi. ♦(ауысп. 
мағ.) Our business has ~ed a lot recently. - 
Осы күндерi жұмысымыз бiраз құлдырады. 
2.тарыл(т)у, жiңiшкер(т)у; тартылу, қыс(ыл)у 
♦to ~ muscles - бұлшық еттердi жиыру
contract bridge n бридж атты карта ойынының 
бiр түрi [қ-з: bridge II)
contractible [kən’træktibl] adj жiңiшкере, 
тарыла алатын, кiшiрейе алатын
contractile [kən’træktail; US -tl] adj (кiтаби) 
жiңiшкере, тарыла алатын, кiшiрейе алатын
contraction [kən’trækʃn] n 1.кiшiрею, қысқару, 
тарыл(т)у, жiңiшкер(т)у; тартылу, қыс(ыл)
у ♦the ~ of muscles - бұлшық еттердiң 
жиырылуы 2.(медици) толғату 3.қысқарған сөз 
♦«Can’t» is a ~ of «cannot». - «Can’t» сөзi «can-
not» сөзiнiң қысқарған түрi.
contractor [kən’træktə(r)] n мердiгер, контракт 
бойынша (көбiнесе құрылыс) жұмыс iстейтiн, 
заказдарды орындатын адам я фирма ♦a build-
ing ~ - ғимарат салушы мердiгер ♦a fi rm 
of defence ~s - заказ бойынша қару-жарақ 
жасайтын мердiгерлер
contractual [kən’trækʧəl] adj контрактқа, 
келiсiмшартқа қатысты, контракт бойынша 
т.с.с. ♦~ liabilities, obligations - контрактқа 
сай жауаптылық, мiндеттер
contradict [,kɒntrə’dikt] v 1.бiрнəрсемен 
қайшы болу, кереғар сөйлеу, терiстеу
♦The speaker had got confused, and started ~ing 
himself. - Сөйлеушi шатасып, айтқандары 
бiр-бiрiне қайшы келе бастады. 2.қайшы келу, 
болу, кереғар болу, терiстеу ♦The two state-
ments ~ each other. - Бiр бiрiне кереғар екi 
мəлiмдеме.
♦The report ~s what we heard yesterday. - Бұл 
хабар кешегi естiгенiмiздi терiске шығарады.
contradiction [,kɒntrə’dikʃn] n 1.қайшылық, 
кереғарлық 2.~ (between smth and smth) 
қайшылық, келiспеушiлiк, кереғарлық ♦His 
private actions are in direct ~ to/with his publicly 
expressed opinions. - Оның жеке қылықтары 
жұрт көзiнше бiлдiрген пiкiрлерiне кереғар. 
♦It’s a ~ to love animals and yet to wear furs. 
- Аңдарды сүйем деп тұрып, аң терiсiнен 
тiгiлген киiмдер кию – кереғарлық.
3.(idm) *a ~ in terms терминдер қайшылығы, 
кереғар ұғым (яғни, белгiлi бiр ұғымды бiлдi-
ру үшiн қолданылған, мағынасы жағынан бiр 
бiрiне кереғар сөздер)
♦«A generous miser» is a ~ in terms. - «Жомарт 
сараң» деген - кереғар ұғым.
♦«Permanent revolution» is a ~ in terms. - 
«Ұдайы (тұрақты) революция» деген - кереғар 
ұғым.
contradictory [,kɒntrə’diktəri] adj қайшы, 
кереғар, бiрiн бiрi терiстейтiн
contradistinction [,kɒntrədi’stiηkʃn] n (idm) 
*in ~ to smth/smb (кiтаби) бiрнəрсеге/бiреуге 
қарсы қойғанда, бiрнəрседен айырмашылығы 
♦I refer specifi cally to permanent residents, 
in ~ to temporary visitors. - Мен уақытша 
келушiлерден бөлек, тұрақты тұрғындарға 
арнайы сiлтеме жасаймын. ♦plants in ~ to ani-
mals - өсiмдiктердi аңдарға қарсы қойғанда

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: