Этнопедагогикалық ойлардың тарихын жіктеңіз
Зейін туралы жалпы ұғым және оның түрлері
жүктеу/скачать 222,82 Kb.
|
| Зейін туралы жалпы ұғым және оның түрлері
Зейін дегеніміз - сананын, кандай да болса бір затка, кубылыска немесе іс-ерекетке багытталуы және шогырлануы. Сананын багытталуы деп объектіні тандап алуды айтамыз, ал сананын бір нерсеге шогырлануы дегенде, бул объектіге катысы жоктын, бәріне кеніл аудармауды айтады. Оку жумысында зейіннін манызы ете улкен. Окудын табысты болуыкобінесе мугалімнін, окушылардын зейінін каншалыкты окуга аудара білуіне байланысты. Егер балалардын зейіні оку материалдарына аударылса, олар негурлым жаксы тусініп, жаксы уга алады, онын, устіне балалар сабакта зейінін сала жумые істейді. Сыныпа тәртіптін болуын да камтамасыз етеді. Зейін дербес бір психикалык процесс емес, ойткені ол баска процестерсіз көріне алмайды. Біз зейін койып немесе зейін аудармай караймыз, тындаймыз (ягни кабылдаймыз), ойлаймыз немесе бір нәрсені істейміз. Сойтіп, зейін әр турлі психикалык процестердін тек бір жагы немесе касиеті гана болып табылады. Ырыксыз зейін. Егер мугалімнін тусіндіруі мазмуны жагынан кызыкты болып келсе, корнекі куралдар колданылса окушылар педагогтын создерін оздері-ак уйып тындайды, корсеткендерін көңіл коя карайды. Муны ырыксыз зейін деп атайды. Ол кобінесе адамда озін кыспай, озінен-озі болатыны былай турсын, сонымен катар бір нарсені көруге, естуге алдын ала ниттенбесе де пайда болады. Ырыксыз (алдын-ала ниеттенбеген) зейіннін физиологиялык негізі адамды коршаган ортада болып жаткандарга коніл аударуга коздыратын барлау рефлексі болып табылады Ырыксыз зейін накты айтканда неден пайда болады? Ен, алдымен, кушті тітіркендіргіштерден пайда болады. Маселен, куннін кулакты тундыра куркіреуі немесемылтыктын жакыннан атылуы кай адамды да олардын даусына еріксіз назарын аудартады. Ырыкты зейін. Алдына максат койып туйілетін кездеген нерсесін алдын-ала белгілеп, ал едейілеп алып зейінін соган аударуды ырыкты зейін деп атайды. Бул адамнын еркімен істелетін зейін куші. Ырыкты зейін жумыстын, басынан аягына дейін кушті саркып жумсауды тілейді. Адам оз зейінін ырыкты жумсап шурылданганда киыншылыктарды ыгыстырып женеді. Окушылар зейінін тек кана сабакка белу ушін куш жумсайды. Зейінге бөгде тітіркендіргіштер - ауру, шаршау, баска ойлар кедергі болады, аландатады. Зейінге мундай кедергінін кеселі тимеу ушін іс-әрекет істеледі: аландатып турган нәрселерді алып тастау кулакка катты естілген дьбысты кемітеміз. Ырыкты зейін туракты зейінмен байланысты. Адам жумысты кызыгып істесе, жумыс натижелі болады. Уйреншікті зейін. Улкен адамдардын зейіні кобінесе уйренпікті болады. Бала кітап окуды, жазу жазуды едейілеп зейін сальш, кайрат куш жумсап уйренеді. Буларды менгеріп алган сон, кызыктырып турган курделі міндетіне ырыкты зейін бағынып, кейін арнайы куш жумсалмай орындалады. Бул процесті уйреншікті зейін деп атайды. Біздін зейініміз озіміздін кызыгып аткаратын курделі іс-әрекетімізбен байланысты. Узак уакыт кітап окимыз, грамматикалык талдау жасаймыз, шет тілді зерттейміз. Осындай іс-әрекетті әуелде зейін салып істейміз де, артынан уйреншікті зейінге айналады. Сейлеу уйреншікті зейінмен орындалады. Уйреншікті зейін ырыкты зейінмен дамып калыптасады жүктеу/скачать 222,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|