Жоба тақырыбы: «Мектеп жасына дейінгі тәрбиеленушілерді әлеуметтендірудің психологиялық-педагогикалық негіздері» Мазмұны: 1 тарау. Мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендірудің теориялық негіздері
ТАРАУ. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
жүктеу/скачать 495,5 Kb.
|
| 1 ТАРАУ. МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендіру тұжырымдамасының мәні. Адамдардың мәдени тұрмыстық дәрежесі өсіп, рухани және материалдық байлықтары елдер мен халықтар арасындағы байланыстары бұрын болмаған дәрежеге өркендеген қазіргі кезеңде адамдар қарым-қатынасында адамгершілік нормаларын жоғары деңгейде сақтай білу қажеттігі заман талабына айналып отыр. Бүгінгі таңда жастардың ересектермен қарым-қатынас жасау барысында, мәдениеттілік танытпауы, қоғамдық орындардың ережесіне бағынғысы келмей өрескел, мінез көрсетулері қоғамда жиі кездесуде. Мұны теледидардан олардың көргендері, түрлі ортаның әсері деген себептерінен басқа, ересек адамдардың қоғамдық орындарда дөрекілік танытуы, отбасындағы түрлі қолайсыз жағдайлар, және балабақша тәрбиешілерінің әдеп ережелеріне байланысты негізгі талаптарды орындатудағы немқұрайлығынан деп тұжырымдаймыз. Тұлғаның әлеуметтенуі өскен ортасына, адамдармен күнделікті қарым-қатынасына, білім өресіне, отбасынан алған үлгі өнегесіне байланысты қалыптасады. Әлемдік және отандық мәдениеттің теориясы мен тарихын зерттеген Т.Ғабитов, Ж.Мутәліпов, А. Құлсариева болса, қазақтың төл мәдениетін батыстық мәдениетпен салыстыра отырып, оның өзіне тән ерекшеліктеріне тоқталады, қазақтың әлем туралы түсінігін алып бәйтерекке теңей отырып, мәдениеттің әлемдегі орнын қоршаған орта мен өркениет аясында қарастырады. 30-жылдары әлеуметтік тәрбие мәселелері А.С. Макаренко, А.В. Луначарский, С.Т. Шацкий т.б. ғалымдардың еңбектерінде де қарастырылған, ал мектепке дейінгі тәрбие мәселесі бойынша тарихи әдістемелік, ғылыми–теориялық арнайы зерттеулер жүргізген ғалымдар А.К.Меңжанова, А.С. Әмірова, Б.Б.Баймұратова, С.Ғ. Бәтібаева, Қ. Аймағамбетова, Қ. Меңдаяхова, С.Н.Жиенбаева, Т.А. Левченко, А.Е. Манкеш, М.С. Сәтімбекова, М.Т.Тұрыскелдина, Ф.С.Жұмабекова, және тағы басқа да зерттеушілер мектепке дейінгі кезеңде балаларға білім беру мен тәрбиелеу мазмұнын, тиімді әдіс–тәсілдерін ұсынып, қағидаларын тұжырымдаған. “Әлеуметтендіру” сөзі “әлеуметттік” сөзімен төркіндес яғни (латынша “socіalіs”) әлеуметтік, қоғамдық деген ұғымдарды білдіреді. Әлеуметтену - индивиттің нақты қоғамға, әлеуметтік топқа тән құндылықтарды, нормаларды, мінез-құлық үлгілерін игеріп, тұлғаға айналу процесі[2]. Ал ғалым Т.Қалдыбаеваның пайымдауынша “әлеументтендіру” ұғымы тұлға ұғымымен бірдей мәні бір, бірі адамның әлеуметік даму жолын бейнелесе, екіншісі соның нәтижесі, ал әлеуметтендірудің мәні- адамның адамдық қасиеттерін ашып, оны қоғамдағы әлеуметтік қатынасқа түсуге даярлау, тек әлеуметтік қатынасқа түсіп қана қоюға емес, саналы арақатынасқа, өзінен басқа да адамдар сезімі, мүддесі, сұранысы бар екенімен санаса отырып, адамдық мәніне лайықты қатынас жасау деп тұжырымдайды[3]. Т.Парсонс анықтамасы бойынша әлеуметтендіру дегеніміз – индивиттердің жалпыға бірдей нормаларды бойына сіңіруі арқылы әлеуметтік жүйемен үйлесуі[4]. Н.Смелзердің пікірінше адам алғаш өмірге келгеннен бастап әлеметтендіру барысында тұлғаны қалыптастыру жүріп жатады. Кең көлемді құндылықтарды, сол арқылы адамдар тіршілігінің бағдарларын меңгереді дейді[5]. Ғалымдардың әлеуметендіру туралы пікірлерін саралай келіп, әлеуметтендіру немесе әлеуметтік даму бұл өмірге келген барлық адамның қоғамдық өмірге араласып, әрекет етуі үшін, өмір сүруге мүмкіндік беретін әртүрлі білім-біліктер мен өмірлік дағдылар және тәжірибелерді, жалпыға ортақ мінез-құлық нормалары мен ережелерін игеріп, белгілі іскерліктер мен өз ұлтының мәдениетін меңгере отырып қоғам мен мәдениетке кіру үрдісі. Игерген іскерлік-дағдылар мен құндылықтар негізінде әлеуметтік ортамен яғни қоғамдық өмірмен қарым-қатынасқа түсе отырып өмірдегі өз орнына, роліне ие болып, индивидтің тұлғаға немесе дербес адамға айналу жолы деп тұжырымдауға болады. Әлеуметтендіру процесі жер бетіндегі адамның пайда болуынан басталады, және өмірінің соңына дейін жалғасады.Ол екі негізгі аспектілерін қамтиды: әлеуметтік қатынастар, әлеуметтік жүйеге енген есебінен жеке тұлғаның әлеуметтік тәжірибені меңгеру; әлеуметтік ортаға енгізу процесінде жеке тұлғаның әлеуметтік қатынастар жүйесінде белсенді көбею. Әлеуметтендіру туралы айта отырып, біз белгілі бір пән құндылықтар мен ұстанымдарды әлеуметтік тәжірибесі белгілі бір ауысымда айналысатын. Сонымен қатар, жеке өзі өтініш қабылдау мен тәжірибе белсенді субъектісі болып табылады. әлеуметтендіру негізгі компоненттері беру қабылданды мәдени нормаларына әлеуметтік мекемелердің (отбасы, мектеп, т.б.), сондай-ақ бірлескен қызмет шеңберінде жеке тұлғалардың өзара әсер процесінде. Осылайша, әлеуметтендіру процесін шешілуі үшін аудандарда арасында, жұмыс, қарым-қатынас және өзін-өзі хабардарлығын бөледі. Барлық осы салаларда үшін қоршаған ортаға адам қарым-қатынас кеңейту бар.А.Н. тұжырымдамасы психология Леонтьев жұмысы тақырыбы осылайша олардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға, объектіге әсер бағытталған онда қоршаған шындыққа, бар жеке тұлғаның белсенді өзара іс-қимыл болып табылады. Бірақ түрлі қызмет түрлері арасындағы негізгі айырмашылық шешілуі үшін ерекшеліктерін жататын немесе қызметтiң осы түрі болып табылады. қызметінің мәні материалды және тамаша пішінді әрекет етуі мүмкін. Осылайша әр деректер нысаны үшін белгілі қажеттілігі болып табылады. Ол қандай да бір қызмет бір түрі Мотив өмір сүре алмайды, сондай-ақ атап өткен жөн. А.Н. тұрғысынан немотивированное қызметі, Леонтьев, шартты ұғым болып табылады. Шындығында, қозғаушы әлі іс болып табылады, алайда, ол жасырын асыра алады.барлық іс-шаралар негізі жеке іс-әрекеттерін (саналы мақсаты анықталады процестер) құрайды. Байланыс және аясы қызмет саласында тығыз байланысты. байланыс Кейбір психологиялық ұғымдар жанама қызмет ретінде қарастырылады. Сонымен қатар қызмет байланыс процесі жүзеге асырылуы мүмкін табылатын шарттар ретінде әрекет ете алады. жеке байланыс кеңейту процесі басқалармен өз байланыстарды арттыру барысында орын алады. Бұл байланыстар, өз кезегінде, түрлі бірлескен іс жүзеге асыру процесінде орнатылуы мүмкін - қалыпты қызметі барысында, яғни жеке тұлғаның әлеуметтендіру деңгейдегі байланыстар жеке-психологиялық ерекшеліктерін анықталады. Маңызды рөл сондай-ақ қарым-қатынас субъектісі жасы ерекшелігін атқарады. Тереңдету байланыс decentration процесінде (диалогтік нысан монологтық жылғы ауысымы) жүзеге асырылады. жеке неғұрлым дәл оның қабылдау және бағалау бойынша, сіздің серіктес баса назар үйренеді. Әлеуметтендіру, өзін-өзі жеке басын үшінші ауданы оның өзін-өзі имиджін қалыптастыру арқылы қалыптасады. Ол өзін-өзі суреттер бірден жеке тұлғаға туындауы деп эксперименттік құрылды, бірақ әр түрлі әлеуметтік факторлардың әсерінен өз өмірінің барысында қалыптасады. Өзін-өзі тану (танымдық компонент), бағалау өзі өзіңізге (эмоциялық) қатынасы (мінез-құлықтық): I-жеке тұлғаның құрылымы үш негізгі құрамдас бөліктерді қамтиды. Өзін-өзі сана тұтастығын түрі, өз ерекшелігін түсіну ретінде жеке тұлға өзі түсіну анықтайды. әлеуметтендіру барысында өзін-өзі сана дамыту қызметі мен қарым-қатынас жасау кеңейту ауқымында әлеуметтік тәжірибесі сатып алу процесінде жүзеге асырылатын бақыланатын процесс болып табылады. Осылайша, өзін-өзі дамыту үнемі басқалардың алдында туындайтын өкілдігінің сәйкес өздері жеке өкілдіктерінің айналдыру жүзеге асырыладдеп қызмет тыс орын алуы мүмкін емес. Қызмет және байланыс және өзін-өзі хабардарлық сияқты - әлеуметтену процесі, осылайша, барлық үш салаларын бірлігі тұрғысынан қарастыру керек. жүктеу/скачать 495,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|