Оқулық бб. 02 «Жол машиналары, автокөліктер мен тракторларды пайдалану»
жүктеу/скачать 17,2 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Басқару жүйесі.
| Жұмыс жабдықтары. Бұл жабдық жұмыс органынан, сонымен
бірге кеңістікте оның бағытын қамтамасыз ететін заттар мен түйінділерден тұрады жəне көтергіш-транспорттық, құрылыс жəне жол машиналарын міндетті жабдықтауы үшін құрамына кіреді. Ол өзінің қызметтік тағайындауы мен базалық сыйымдылығының құрылымдық ерекшеліктерін есепке алуымен құрылады жəне өзіне машинаның тиімді жұмысын қамтамасыз ететін механизмдер мен үйіндерін, агрегаттарын енгізеді. Жұмыс органы машина құрылған өңдеуі үшін ортасымен өзара əрекеттеседі, ал қосылғыш жəне бекіткіш элементтері шассиімен оның құрылымдық байланысын қамтамасыз етеді. Әдеттегідей, жұмыс жабдықтары энергиямен жұмыс органын жабдықтайтын, күш трансмиссиясымен жабдықталады жəне кеңістіктегі оның жағдайымен басқаруға мүмкіндікбереді. Көтергіш-транспорттық, құрылыс жəне жол машиналары мен жабдықтарының жұмыс органдарының, өңделген материалдарымен өзара əрекеттесу нəтижелері бойынша, олармен орындалған жұмыстарының əртүрлі тізімімен шартталған төтенше кең түгендеуіне қарамастан, оларды бес топқа бөлуге болады (1.2 сурет). Осы топқа кіретін жұмыс органдарының əрқайсысы өңделген материалымен немесе жүкпен өзара əрекеттесу механизмімен ерекшеленеді (1.5 кесте). сурет. Ортамен өзара əрекеттесу нəтижесі бойынша жұмыс органдарын сыныптау ПЕРЕВОД:Рабочие органы – жұмыс органдары Сдвигющие – жылжымалы Отвал – үйінді Лопасть – қалақша Шнек – иірме Сортирующие – іріктеу Сито – елеуіш Колосник – желтартқыш Газ – газ Жидкость – сұйықтық Уплотняющие – нығыздау Валец – біліктем Плита – плита Вибратор – дірілдеткіш Разрушающие – талқандау Переносящие – тасымалдағыш Зуб – тіс Нож – пышақ Ударник – екпінді Бур – бұрғы Газ – газ Жидкость – сұйықтық Ковш – шөміш Крюк – ілмек Захват – ұстап алу Вилы – айырлар Лента – таспа Газ – газ Жидкость – сұйықтық Басқару жүйесі. Адаммен машиналарды бақылауы жүргізуші (оператор) мен машина агрегаттары арасында ақпараттық байланысын қамтамасыз ететін, басқару жүйелерінсіз мүмкін емес. Ғылымда басқару туралы басқару объектісі мен дереккөздің тікелей қайтымды жəне байланысын айырады. «Адам-машина» жүйесінде тікелей байланыс құралдары жүргізушіні машинаның жағдайы жəне жұмыс үрдістерін орындау нəтижесінде, олардың жұмыстарының параметрлері, оның агрегаттары туралы ақпаратпен қамтамасыз етеді. Осындай құралдар санына барлық мүмкінді датчиктер, жарық жəне дыбыстық индикаторлары мен құралдары жатады. Қайтымды байланыс құралдары жүргізушіге олардың мөлшерлері туралы ақпараттың сипатымен сəйкес жұмыс барысында тікелей жұмыс үрдістері немесе агрегаттары, машинаның сипатын өзгерте алуға мүмкіндігін береді. Осындай құралдардың санына атқарушы механизмдеріне жүргізушінің командаларын беретін, əрекеттерінің əртүрлі принциптерінің жүйелері жатады. Көтергіш-транспорттық, құрылыс жəне жол машиналары мен жабдықтарында орнатылған басқарудың барлық жүйелерін жұмыс органдарымен басқару жүйесі (кеңістіктегі бағыты, жұмыс күшінің өлшемі) жəне машина жылдамдығының басқару жүйесінде бірлестіруге болады (тоқтауыш, рульдік, отынды жіберу, ауыспалы тапсыру, айналым сəтін таратуы). Басқарудың қарапайым жүйелерінде машина агрегаттарының жағдайы туралы дабылдары басқару пультына механикалық, электрлік, гидравликалық немесе пневматикалық импульстары түрінде түседі, мұнда құралдар оларды жүргізушіге түсінікті түріне айналдырады (мысалы, циферблаттағы тілдің жағдайын өзгертеді, апатты индикаторын қосады жəне т.б.). жүргізуші жұмыс үрдістерінің параметрлерін оған өзгеруімен жауап қайтара алады немесе мəліметке алынған ақпаратты қабылдай алады. Соңғысы атқарушы механизмдеріне басқару жүйелерімен берілген, механикалық, электрлік, гидравликалық немесе пневматикалық импульстерін өңдіретін, басқару органдары көмегімен өтеді (мысалы, тоқтағыш жүйелер, рульдік жүйелер жəне т.б.) Көтергіш-транспорттық, құрылыс жəне жол машиналары мен жабдықтарымен басқару ерекшеліктері параметрлерінің үлкен санында жасасылған, олармен бақылауы жұмыс үрдісінің тиімді басқаруы үшін қажет. Мысалы, асфальтсалғыш жүргізушісі басшылық ететін факторларының тізімі: бункердегі жəне иірмекті камераларындағы қоспаларының саны; машина қозғалғышының бағыты мен жылдамдығы; салынған қабат бетінің ені, қалыңдығы, түзулігі жəне сапасы; қыртыс жазатын плитаның температурасы; қыртыс жазатын жəне сығымдаушы білеудің тербеліс амплитудасы мен жиілігі; қызмет ететін қызметкерлердің қауіпсіздігі. Осындай аса көп бақылау параметрлерінің тізімдері ереже ретінде болады. Басқарудың автоматтандырылған жүйесі шешімді қабылдауымен ілеспеген функцияларын жүргізуші орнына орындай алады. (Мысалы, қызу кезінде қозғалтқыш тоқтатылу қажет, сəйкесінше, осы функциясын автоматтық құралына тапсыруға болады). Орын алған жағдай басқарушы əсерлерінің бірнеше нұсқаулықтарын алған жағдайларында, жүргізушімен таңдалған нұсқауын пайдалана отырып, басқарудың автоматтандырылған жүйесі пайдаланылады. жүктеу/скачать 17,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|