Емтихан сұРАҚтары «5В060900-«География»

Қолданбалы биогеография жердің биотасын басқаруға қатысты шашырандының барлық аспектілерімен айналысады және дисперсиялық оқиғалардың себептері мен салдарын болжауға бағытталған. Жаһандық биоәртүрлілікке төнетін негізгі қауіптер экожүйеге жат элементтердің шамадан тыс LDD-мен және жергілікті түрлердің жеткіліксіз таралуымен байланысты, мысалы, тіршілік ету ортасының фрагментациясына байланысты (Трахтенброт және т.б., 2005). Жоғарыда сипатталған математикалық модельдер шағын масштабта тиімді құралдар болып табылады. Біздің LDD болжау қабілетіміз жақсарып келе жатқанымен, көп нәрсені істеу керек, әсіресе бұл болжамдарды сынау. LDD маңызды стохастикалық құрамдас бөлікке ие, ол әрқашан біршама күтпеген болып қала береді. Дегенмен, зиянды салдары бар LDD оқиғаларының көпшілігі адамға байланысты болғандықтан, біздің антропогендік келулерді болжау қабілетіміз табиғи келулерге қарағанда жақсырақ болуы мүмкін. Гуамдағы қоңыр ағаш жыланының таралуы сияқты әдейі емес таралу да біршама болжамды және бақылауға болады. Жоғарыда атап өтілгендей, шашыранды қабілеттіліктегі организмдер арасындағы айырмашылықтар орасан зор); дисперсиялық кедергілерге және дисперстік жолдарға жауаптар да айтарлықтай өзгереді. Математикалық модельдерді, әсіресе механикалық үлгілерді түрге тән дисперсиялық белгілер және дисперсияға қоршаған орта факторларының әсері білімін пайдалана отырып, түрге тән дисперсияны болжау үшін пайдалануға болады.

Еуропаға ондатр шабуылы осы сәттерді көрсетеді. Ондатраның келуі адамның іс-әрекетімен байланысты болды, ал жануардың қашуы бақылауға алынды; кеңею жылдамдығы дисперсті және көбеюге негізделген қарапайым механикалық үлгілерді пайдалана отырып болжамды болады; кеңею жылдамдығының өзгеруі тіршілік ету ортасының факторларына байланысты болды, сондықтан да болжауға болады. Өскіндер санының көптігі және кеңеюдің бастапқы баяу жылдамдығы таралу қысымының, ықтимал аллелік әсерлердің маңыздылығын көрсетеді. Бұл экспансияны бақылау әрекеттері - негізінен кең ауқымды тұзақ науқандары - материктік Еуропада сәтсіз аяқталды, бірақ Ұлыбритания мен Ирландияда сәтті болды. Марк Уильямсон (1996) Британ аралдарында ондатралар тым алысқа таралып, шамадан тыс көп популяциялар пайда болғанға дейін салыстырмалы түрде ертерек бақыланды, сонымен қатар көбею жылдамдығының төмендеуіне әкелетін нашар климаттық сәйкестік болуы мүмкін деп болжады.
Биогеография — жер шарындағы тірі организмдер мен олардың топтарының таралуы мен орналасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым саласы; өсімдіктер мен жануарлардың және олардың бірлестіктерінің жер шарында таралуы мен олардың бөлектеніп мекендеу сипатын зерттейтін ғылым. Биогеография ғылымының негізі 18 ғасырда қаланды. Оның дамуына экваторлық Африка, Оңтүстік Америка, Азия елдерінің фаунасы мен флорасын зерттеу үшін жүргізілген экспедициялар мен сол кезеңнің жаратылыстанушылары — неміс ғалымы А.Гумбольдт пен ағылшын ғалымы А. Уоллестің, т.б. еңбектері негіз болды. Биогеография биоценоздар мен организмдердің таралу аймақтарын зерттей отырып, олардың көп түрлілігін тиімді пайдалану, аудандастыру, санын реттеу және қорғау мәселелерін қарастырады.

71. 
    
    
    
    жүктеу/скачать 5,83 Mb.
    
    Достарыңызбен бөлісу: