31
қана қоймайды және де ерекше заңдылықтар ашылады, олар өз кезегінде
әлеуметтік басқарудың барлық жүктерін жандандыруға алып келеді.
Білім берудегі басқарушылық іс-әрекет өзінің басқарушылық нысандар
әрекетінде өмір бойғы кіріктірілген күшінде және
олардың дамуына тұтастық
бағыттылығында анық көрінген пәнаралық және кіріктіруші сипатқа ие. Бұл
дегеніміз – салыстырмалы түрде тәуелсіз білім беру ғылымы туралы мәлімдеме
оның жабылу және жақын болу жолы емес, керісінше білім беру
ғылымдарының кешенді пәндерімен қисынды әрекеттесудің қажетті шарты
болып табылады.
Ғылыми әдебиеттерде «білім беру» және «менеджмент» ұғымдарын
анықтауға бірыңғай көзқарастың болмауы жаңа санатты «білім беру
менеджменті» түсіндірмесінде де авторлық ұстанымдардың кең ауқымына алып
келді. Бұл отандық және шетелдік ғылыми-педагогикалық
басылымдар
беттерінде және әртүрлі халықаралық форумдарда белсенді түрде жүргізіліп
жатқан білім беру менеджменті
проблемалары бойынша пікірталастардан
айқын көрінеді. Бұл пікірталастар әлемнің түрлі елдерінің өкілдері
ғалымдармен білім беру менеджментінің басқа көзқарасын көрсетеді.
Айта кету керек, бірқатар авторлар «білім беру менеджменті»
категорияларына «білім беру жүйесін басқару (білім беру мекемелерін)»
ұғымымен синоним ретінде қарастырады: білім беру менеджменті – ЖОО-ны
немесе білім беру жүйесін кәсіби басқару; білім беруді басқару субьектілерінің
әрбір білім беру мекемесінің, буындардың және жалпы жүйенің қалыптасуын,
оңтайлы жұмыс істеуін қамтамасыз
ету жөніндегі қызметі; білім беру
менеджменті – білім беру қызметін сапалы жүзеге асыруға, білім беру
стандартын кепілді түрде қамтамасыз етуге бағытталған ұстанымдар, әдістер,
технологиялық басқару тәсілдерінің жүйесі.
Аталған ұғымдардың қалыптасу және даму тарихын шартты түрде
бірнеше кезеңге бөліп қарастыруға болады.
І кезең (ХХ ғасырдың 80-жылдары)
«Білім беру менеджменті» терминінің пайда болуы мен қалыптасуы.
Отандық және шетелдік педагогикадағы жаңа бағыттың теориялық
алғышарттары ХХ ғасырдың екінші жартысында
Батыс және Шығыс Еуропа
елдерінде қарқынды даму алған білім беруді басқару теориясында болды.
Осы теория аясында «білім берудегі менеджмент», «педагогикалық
менеджмент», «менеджменттік білім беру», «білім беру жүйесіндегі
менеджмент», «білім беруді әкімшілендіру» «білім берудегі көшбасшылық»
секілді синонимдік ұғымдар қолданыла бастады.
Педагогикалық ғылым мен тәжірибеде бұл ұғымға шекара қою, жалпы
және ерекше затты бөлу және де жалпылама сипаттамаға ие басты ұғымды
анықтау қажеттілігі туындайды. Бірте-бірте «білім беру менеджменті» ұғымы
көптеген
отандық және ең алдымен, шетелдік авторлар тарапынан жоғарыда
көрсетілген синонимдік қатарды бөліп көрсететіндей бола бастады.
Қалыптасқан жаңа ұғым жеткілікті түрде айқын көрінген нысанға, білім беру
жүйелеріне, білім беру ұйымдарына және ондағы білім беру үдерістеріне
32
бағытталған басқару қызметін білдіреді. Білім беру менеджменті, ең алдымен,
білім беру жүйесі шеңберінде жүзеге асырылатын және осы жүйенің жетекші
функцияларын тиімді басқаруға бағытталған мақсатты басқару жүйесі
ретінде
қарастырылады: білім беру, тәрбиелеу және өскелең ұрпақты дамыту.
Достарыңызбен бөлісу: