Аменорея — етеккірдің болмауы; жыңыстық жетілуге дейін, жүктілік және лактация кезіңде байқалады. Аменореяның бұл түрлері физиологиялық құбылысқа жатады. Патологиялық аменорея әр түрлі генезді жалпы және гинекологиялық ауруларға байланысты етеккір циклі орңыққаннаң кейін ту- ыңдайды. Физиологиялық-жүкті кезінде, лактация кезінде, постменопауза кезінде
Патологияық- генетикалық аурулар, етеккір реттейтін звенолар бұзылысы.
Жалған аменорея — жыныс жолдарынан қанның бөлінбеуі, оның цер- викалдық каналыңдағы атрезиясымен байланысты олардың ағып шығуы бұзылуының немесе гениталийдің даму ақауының нәтижесі болып табылады, алайда анабездің циклдік белсенді-лігі бұзылмаған Диагностика: Оларға келесі гормондардың деңгейін бағалауға арналған тестілер кіреді:
• фолликулды ынталандыратын гормон (FSH)
• лютеинизациялық гормон (LH)
• Қалқанша безінің ынталандыратын гормоны (TSH) Қосымша тексеру: КТ, УДЗ
Аменорея, екіншілік аменорея себебі, клиникасы, түрлері, диагностикалау мен асқынудан алдын алудағы акушер рөлі
ЕКІНШІЛІК аменорея — бұрын менструальды циклі тұрақтанған әйелдерде 6 ай көлемінде етеккірдің тоқтауы. Екіншілік аменорея: аналық бездердің мезгілінен ерте тозу синдромы (АБМҚ) (хромосомды аномалиялар, аутоиммунды оофорит), гиперпролактинемия, гипофизарлы жеткіліксіздік, аналық бездердің поликистозды синдромы .екіншілік аменорея 5%кездеседі.
Басты клиникалық көріністері
1. Етеккірдің болмауы, бедеулік 2. Эстрогендер тапшылығымен байланысты дамитын симптомдар (қызба толқындары, түнгі тершеңдік, көңіл-күйдің тұрақсыздығы, диспареуния, либидоның төмендеуі) 3. Аменореяның дамуына әкелетін жеке аурулардың спецификалық көріністері (Тернер синдромына тән сырт-келбет, гиперпролактинемия кезіндегі галакторея, гирсутизм және т.б.)
Диагностикасы
1. Гормональды зерттеу (ФСГ, эстрадиол, пролактин, тестостерон, ДЭА, ТТГ және т.б.) 2. Біріншілік аменорея кезінде кариотиптеу 3. Кіші жамбас астауының УДЗ-сі және гинекологиялық зерттеу 4. Аналық бездердің мерзімінен ерте тозу синдромы – ілеспелі аутоиммунды сырқаттардың скринингі 5. Гипогонадизм асқынуларын диагностикалау (остеопороз, урогенитальды бұзылыстар) 6. Көрсеткіштер бойынша гипофиз МРТ-сі (гиперпролактинемия, гормональды-белсенді емес аденома)
Салыстырмалы диагностикасы
Аменореяның дамуына әкелетін сырқаттар арасында жүргізу
Емі
1. Эстрогендермен орынбасушы терапия 2.Аменореяны дамытатын сырқаттардың спецификалық терапиясы (гиперпролактинемия кезінде дофаминомиметиктер және т.б.) 3. Y-хромосома анықталғанда екі жақты гонадэктомия (тестикулярлы феминизация синдромы) 4. Гипогонадизм асқынуларын емдеу (остеопороз, урогенитальды бұзылыстар) 5. Көмекші репродуктивті технологиялар
Менопауза кезеңіндегі репродуктивті жүйе өзгерістері
менопауза ( грек тілінен. тепоз — ай және ратен — аяқталу) — соңғы өзіндік етеккір; Менопауза алды кезеңде сары дененің жеткіліксіздігі қалыптасады, ана- вуляциялық цикл саны өсе бастайды, фолликулдық қор таусыла бастайды. Ана бездердің циклдік функциясының таусылуы менопаузамен сәйкес келеді. Менопаузадан кейінгі кезеңде әйелдерде прогестерон өндірғлуі тоқтап, эстро- гендер секрециясы төмендеп, олардың арақатынасы өзгеріп, негізгі орын- ды белсевділігі әлдеқайда төмендеу эстроген-эстрон алады. Менопаузадан кейінгі кезеңде әйелдер қанының плазмасыңдағы эстрон концентрациясы эстрадиолға қарағанда 3—4 есе көп болады. Постменозауза кезінде эстрон ан- дростен дионнан бүйрек үсті безі аз мөлшерде ана бездердің секрециялануына әсер етіп, май және бұлшықет тіңдеріңде жиналады
пременопауза — 45—47 жас аралығывдағы әйелдер өмірінің кезеңі, бұл климактериялық симптомдардың байқалатын уақыты (нейровегетативтік, психоэмоциялық, эндокриндік-алмасу), етеккірдің аяқталуына дейін; постменопауза — етеккірдің 12 ай бойы келмеуі. Ерте менопаузадан кейінгі кезеңді (алғашқы 2 жыл) және кеш кезеңді (ұзақтығы 2 жылдан да көп) бөліп қарастырады; перименопауза — менопауза алды және 2 жылдан кейінгі менопау
Әйелдердің жыныстық мүшесінің дамуындағы аномалиялар, этиологиясы, клиникасы, диагностикасы, анықтау барысындағы мейіргер іс әрекеті
Әйел жыныс мүшелерінің даму ақауларының дамуына әкелетін себептер:
тұқымқуалаушылық, экзогенді, мультифакториальды факторлар жатады.
Гениталийдің ақауларының туындауы, жатырішілік даму кезіндегі
критикалық жағдайын жатқызады.
Себептердің негізінде каудальды бөліктің
мюллер өзекшесінің қосылмауында, урогенитальды синустың пайда
болуындағы (преобразования) ауытқулар, гонадтардың органогенезінің
дамуындағы патологиялық процесстер, олар біріншілік бүйректің дамуына
байланысты. Осы ауытқулар барлық ақауларда 16 % құрайды.
Агенезия — мүшенің болмауы.
2. Аплазия — мүшенің бөліктерінің болмауы;
3. Атрезия — канал мен тесіктің толық дамымауы
немесе бітісуі (заращение).
4. Гетеротопия — наличие клеток того или иного
вида в другом органе.
5. Гиперплазия — разрастание органа.
6. Гипоплазия —органның қысқаруы.
7. Стеноз — каналдың тарылу