Еуразия гуманитарлық институтының хабаршысы тоқсандық журнал 2001 ж шыға бастаған 2015

 
175 
УДК 378.14 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Д.М. Ботин
 
Национальный университет 
обороны имени Первого 
Президента Республики 
Казахстан – Лидера нации, 
магистрант 
Основные 
направления 
деятельности 
военной кафедры 
по переходу на 
кредитную систему 
 
Аннотация 
В 
статье 
рассмотрены 
основные 
направления  деятельности  военной  кафедры  по 
переходу на кредитную систему обучения. 
Ключевые  слова:  образование,  Болонский 
процесс,  кредитная  система  обучения,  учебный 
процесс, военная кафедра. 
 
 
Определяя  стратегию  развития  государ-
ства  в  своем  послании  народу  Казахстана 
«Казахстанский  путь  –  2050:  Единая  цель, 
единые  интересы,  единое  будущее»,  Президент 
Казахстана 
Н.А. 
Назарбаев  значительное 
внимание уделил вопросам образования [1]. 
В  последнее  десятилетие  во  всем  мире 
изменяется 
отношение 
ко 
всем 
видам 
образования.  Образование,  особенно  высшее, 
рассматривается  как  главный,  ведущий  фактор 
социального  и  экономического  прогресса. 
Причина  такого  внимания  заключается  в 
понимании  того,  что  наиважнейшей  ценностью 
и  основным  капиталом  современного  общества 
является  человек,  способный  к  поиску  и 
освоению 
новых 
знаний 
и 
принятию 
нестандартных  решений.  В  настоящее  время 
высшее  образование  является  одной  из  самых 
обширных  сфер  в  системе  образования 
Республики 
Казахстан. 
Социальная 
роль 
высшего образования существенно повысилась. 
От  его  направленности  и  эффективности 
сегодня  во  многом  зависят  перспективы 
развития нашей страны.  
В 
своем 
послании 
Н.А.Назарбаев 
подчеркивает, 
чтобы 
стать 
развитым 
конкурентоспособным 
государством, 
мы 
должны  стать  высокообразованной  нацией 
«…наша  молодежь  должна  учиться,  овладевать 
новыми  знаниями,  обретать  новейшие  навыки, 
умело  и  эффективно  использовать  знания  и 
технологии в повседневной жизни» [1]. 
В  числе  стратегических  целей  в  сфере 
технического и профессионального образования 
в своем Указе от 1 февраля 2010 года № 922 «О 
Стратегическом  плане  развития  Республики 
Казахстан до 2020 года» Президент Республики 
Казахстан  определил,  что  к  2015  году  высшая 
школа  Казахстана  должна  «эффективно  и 
успешно  функционировать  в  соответствии  с 
основными параметрами Болонского процесса», 
а  к  2020  году «должно быть признано высокое 

 
176 
качество знаний и навыков выпускников организаций технического и профессионального 
образования» [3]. В связи с чем, приказом Министра обороны Республики Казахстан была 
утверждена  «Стратегия  развития  системы  военного  образования  и  науки  до  2020  года». 
Основной  целью  стратегии  является  удовлетворение  реальных  потребностей 
Вооруженных  Сил  в  квалифицированных  кадрах  наряду  с  внедрением  международных 
стандартов  образования  в  соответствии  с  Болонским  процессом.  В  соответствии  с  этим 
документом  структура  высшего  и  послевузовского  профессионального  образования 
трансформировалась  в  систему  подготовки  кадров  через  бакалавриат,  магистратуру  и 
докторантуру. 
Встречаясь  со  студентами  Евразийского  национального  университета  имени 
Л.Н.Гумилева  Президент  Республики  Казахстан  Н.А.Назарбаев  отметил,  что 
«Центральным  звеном  реформы  системы  образования  должно  стать  всеобъемлющее 
внедрение современных информационных технологий в образовательные процессы» [2]. 
Казахстан  с  2010  года  присоединился  к  Болонскому  процессу.  С  этого  времени 
высшие учебные заведения республики перешли на кредитную систему обучения. 
Присоединение Казахстана к европейскому образовательному пространству является 
не  только  очередным  шагом  в  интеграционном  процессе,  но  и  отвечает  внутренним 
потребностям  казахстанского  рынка  образовательных  услуг,  главной  целью  которого 
является  участие  в  едином  образовательном  пространстве  и  обеспечение  соответствия 
казахстанского высшего образования мировым стандартам. 
Между  тем  в  сфере  высшего  образования,  Казахстан  по  ряду  специальностей,  в 
частности  военного  профиля,  сохранил  традиционную  (линейную)  систему  обучения,  в 
соответствии  с  которой  выпускники  получают  квалификацию  специалиста,  а  не 
«бакалавра». 
Учебный процесс на военных кафедрах требует постоянного совершенствования, так 
как происходит смена приоритетов и социальных ценностей. 
В  тоже  время  надо  учитывать,  что  в  действующем  законодательстве  РК  нет 
соответствующей  нормативно-правовой  базы,  регламентирующей  порядок  организации 
учебного процесса. 
В результате того, что  нет совместного приказа Министра обороны РК и Министра 
образования  и  науки  РК  об  организации  деятельности  военных  кафедр  при 
образовательных  учреждениях  высшего  профессионального  образования  (совместный 
приказ Министра обороны РК от 1 марта 2000 года №46 и Министра образования и науки 
РК  от  7  марта  2000  года  №202  «Инструкция  по  организации  и  проведению  учебного 
процесса на военных кафедрах при высших учебных заведениях» отменен, а новый приказ 
не  издан),  что  не  только  становится  предпосылкой  снижения  качества  руководства 
военной подготовкой, но и фактором, влияющим на имидж Вооруженных Сил РК. 
Обучение  на  военных  кафедрах  в  ВУЗах  Республики  Казахстан  осуществляется  на 
основании: 
1.
 
Закона Республики Казахстан «Об образовании» от 27.07.2007 N 319-III 
2.
 
Государственных  общеобязательных  стандартов  РК  ГОСО  РК  5.04.019  –  2011 
года. Утверждены приказом МОН РК от 17.06.2011 года № 261 
3.
 
Правил  организации  учебного  процесса  по  кредитной  технологии  обучения. 
2011г. Утверждены приказом МОН РК от «20» апреля 2011 года № 152 
4.
 
Типовых правил проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и 
итоговой аттестации обучающихся утвержденные приказом МОН РК от 18 марта 
2008 года № 125 (с изменениями Приказ МОН РК от 1 ноября 2010 года № 506) и 
др. 
Военная подготовка в высших образовательных учреждениях Республики Казахстан 
проводится на основании следующих документов: 

 
177 

 
Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 мая 2006 года N 449 
«Об  утверждении  Правил  организации  и  обеспечения  государственными 
органами подготовки граждан к воинской службе. 

 
Закон  РК  «О  воинской  службе  и  статусе  военнослужащих»  от  16  февраля  2012 
года № 561-IV. 

 
Рабочие  учебные  планы  специальностей  вузов  РК  (блок  D)  –  «Дисциплины  по 
выбору». 

 
Типовая (рабочая) учебная программа по «Военной подготовке», утвержденная в 
2011 г. Зам.МО РК – ПКНШ и др.  
Основными 
задачами 
организации 
учебно-воспитательного 
процесса 
с 
использованием кредитной технологии являются: 
-
 
повышение уровня самостоятельности обучаемого; 
-
 
равномерность получения знаний студентами; 
-
 
развивающий стиль обучающей деятельности преподавателя и студента;  
-
 
прозрачность деятельности военной кафедры, прозрачность учебного процесса.  
Кредитная система означает: 
-
 
новые подходы к организации учебного процесса;  
-
 
изменение системы планирования; 
-
 
существенно меняется характер (содержание) работы ППС.  
Делается упор на:  
-
 
организацию СРС; 
-
 
систематический контроль выполнения СРС; 
-
 
подробную  запись  учебных  достижений  студентов,  формирующих  итоговую 
оценку. 
На основании проведенного анализа предлагаем основные направления деятельности 
военной кафедры по переходу на кредитную систему: 
1.
 
 Разработка  «Положения  об  организации  учебного  процесса  по  кредитной 
технологии обучения на военных кафедрах при ВУЗах РК»). 
2.
 
 Разработка  Типовых  учебных  программ  по  ВУС-021002и  ВУС  800100  для 
обучения по кредитной технологии. 
3.
 
 Подготовка  учебника:  «Подготовка  офицера  запаса  Сухопутных  войск»  из  2 
частей:  1-я  часть  –  «Подготовка  солдата  –  отделения  Сухопутных  войск»,  2-я  часть  – 
«Подготовка младшего офицера запаса Сухопутных войск». 
4.
 
Разработка  учебно-методического  комплекса  дисциплины  (УМКД)  –  «Военная 
подготовка» на бумажных и электронных носителях. 
Учебно-методический  комплекс  дисциплины  (УМКД)  –  это  система  нормативных 
документов  и  учебно-методических  материалов,  обеспечивающая  студенту  возможность 
усвоения содержания  учебной дисциплины в соответствии с типовой и рабочей  учебной 
программой  по  разработанной  преподавателем  технологии  обучения.  Рекомендуемая 
структура УМКД (Рисунок 1). 
5.
 
Решение вопросов взаимодействия военной кафедры с подразделениями ВУЗа по 
вопросам  учета  учебных  достижений  студентов,  организация  летнего  семестра  для 
студентов, не сдавших итоговый контроль или не набравших переводной балл. 
6.
 
Изменение  подходов  к  организации  и  контролю  самостоятельной  подготовки 
студентов. 
7.
 
Проведение  систематического  мониторинга  знаний  студентов  и  анализ 
полученных результатов. 
 
 
 
 

 
178 
 
Рисунок 1  
Рекомендуемая структура УМКД по разработке учебно- 
                  методических пособий 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рекомендуемая структура УМКД  
по разработке учебно-методических пособий 
 
Типовая учебная программа 
Рабочая учебная программа
 
 
Силлабус – краткая программа обучения по дисциплине для 
обучающихся 
график выполнения и сдачи заданий самостоятельной 
работы обучаемых (СРО)по дисциплине; 
 
карта учебно-методической обеспеченности дисциплины; 
 
лекционный комплекс (тезисы лекций, иллюстративный и 
раздаточный материал, список рекомендуемой литературы); 
планы семинарских (практических) занятий; 
методические рекомендации по изучению дисциплины; 
 
материалы для самостоятельной работы обучающегося: 
наборы текстов, домашних заданий, материалы самоконтроля, 
задания по выполнению текущих видов работ, рефератов и других 
заданий с указанием трудоемкости и литературы; 
методические указания по учебным сборам, формы отчетной  
документации; 
 
программное и мультимедийное сопровождение учебных занятий (в 
зависимости от содержания дисциплины); 
 
документации; 
 
перечень аудиторий, кабинетов и лабораторий. 
документации; 
 

 
179 
8.
 
Обеспечение  СРСП  рекомендуемой  литературой  по  списку  в  необходимом 
количестве по всем разделам программы. 
9.
 
Обучение преподавателей методологии кредитной системы. 
Таким  образом,  переход  на  кредитную  систему  обучения  в  сфере  военной 
подготовки позволит повысить  уровень самообразования и творческого освоения знаний 
на  основе  индивидуализации,  выборности  образовательной  траектории  в  рамках 
регламента учебного процесса и учета объема знаний в виде кредитов. 
 
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
 
1
 
Послание  Президента  Республики  Казахстан  -  лидера  нации  Н.А.  Назарбаева  народу 
Казахстана  «Стратегия  «Казахстан-2050».  Новый  политический  курс  состоявшегося 
государства» от 14 декабря 2012 года. 
2
 
Лекция Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева в Евразийском Национальном 
Университете  имени  Л.Н.Гумилева  «К  экономике  знаний  через  инновации  и 
образование». - Астана, 26 мая 2006 года. 
3
 
Указ  Президент  Республики  Казахстан  №  922  от  1  февраля  2010  года  «О 
Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2020 года» // Казахстанская 
правда. - 02.02.2010 
4
 
К  вопросу  об  организации  учебно-воспитательного  процесса  в  военных  вузах 
Казахстана  при  кредитно-рейтинговой  технологии  обучения:  материалы  VII 
ежегодной  межведомств.  науч.-теорет.  конф.  /  З.Р.Бурнаев,  Б.Е.Ердигаликов, 
Э.З.Габбасова. – Алматы: ВИИРЭиС, 2014. 
 
 
 
ТҮЙІН 
 
Мақалада  әскери  кафедралардың  кредиттік  оқыту  жүйесіне  ауысуының  негізгі  бағыттары 
қарастырылған. 
 
RESUME 
 
The main activities of the military department in the transition to the credit system are considered in 
the given article. 
 

 
180 
ӘОЖ 159.9.37.03(045) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Педагогикалық 
акмеологиядағы 
кейбір мәселелер 
 
Аннотация 
Мақалада  адам  туралы  ғылымдардың 
жүйесіндегі  пәнаралық  білім  кеңістігі  болып 
табылатын  акмеология  ғылымындағы  кейбір 
мәселелер  қарастырылған.  Акмеология  өз 
мамандығында 
кәсібилік 
шыңға 
жету 
жолындағы 
адамның 
өз 
қабілеттерін 
креативтілікпен  қолдана  алу  заңдылықтарын 
зерттейтін  ғылым.  Көптеген  ғылымдарды 
біріктіріп,  тұлғаның  кәсібилігінің  жоғары 
шыңына  жету  теориясының  негізін  салатын, 
адамның 
сапа 
жүйесін 
педагогикалық 
акмеология қарастырады. 
Түйін  сөздер:  прогрессивті,  заманауилық, 
педагогикалық  инноватика,  дестабилизация, 
стереотипизация, циклдік қайталау заңы. 
 
 
Қоғамның  қазіргі  даму  кезеңінде  адам 
өміріндегі 
экономикалық 
және 
мәдени 
жағдайлар  тұрақталып  келеді,  сонымен  қатар, 
жоғары  білім  алуға  деген  сұраныс  өсіп,  кәсіби 
таңдау  жасаудың  басты  шарты  -  сапалы  білім 
алу  болып  табылатыны  сөзсіз.  Жоғары  білім 
берудің ең басты мақсаты-студенттерді болашақ 
мамандығына  сәйкес  білім,  білік,  дағдылармен 
қаруландырып,  оның  зияткерлік  әлеуетін 
дамыту. Оқытушымен ұйымдастырылған оқыту 
үдерістерінен  тұратын  бүтіндей  білім  беру 
үрдісі аталған мақсатқа жету үшін бағытталады. 
Оқытушының  кәсіби  іс  әрекеті  студентке 
қажетті теориялық білім мен практикалық білік, 
дағдыларды  беру  ғана  емес,  оқытушының  іс 
әрекетінің  бағыттылық  нысаны  оқушының 
тұлғалық  қасиеттерін  сапалы  тәрбиелеуде. 
Болашақ  маманды  жан  жақты  даярлау  жоғары 
білімнің сапалы көрсеткіші [1].  
Қоғамдағы 
күрделенген 
мәселелердің 
шешімі өз ісінің шебері, ұшқыр ойлы, отанының 
алдында  жауапкершілігін  сезінетін,  ел  азаматы, 
сапалы маман иесі, яғни акмеологиялық мәдени 
тұлға  деп  білген  жөн.  Себебі  жаһандану 
алдындағы  адамзатқа  қойылатын  ең  басты 
талап-қоғамның  қордаланған  қиын  мәселелерін 
ерекше 
сауатпен, 
ешбір 
адамға 
зиян 
келтірмейтіндей  етіп,  қарапайым  жолдармен 
шешу,  және  нәтижесінде  қалыптасқан  оңтайлы 
жүйені  ұзақ  мерзімге  сақтап  қалу.  Бұл 
мәселелерді 
барлық 
ғылымдармен 
шекараласатын акмеология ғана шеше алады. 
 
Э.А. Сұлтанова
 
С. Сейфуллин атындағы Қазақ 
агротехникалық университеті,  
магистрант 
 

 
181 
Талдау  негізінде,  заманауи  білім  беру  үдерісін  оңтайлы  ұйымдастыру,  оның  тиімді 
жүргізілуі,  педагогикалық  міндеттердің  инновациялық  шешімін  табуда  жаңа  жолдарды 
қарастыруға  деген  қажеттілік  туындап  отыр.  Педагогикалық  болмыс  университет 
оқытушысының іс әрекеттілік пәні ретінде әрбір нақты жағдайда кәсіби міндет ахуалына 
айналып  отырады.  Оның  кәсіптік  еңбегінің  процессі  арнайы  пәндік  және  жеке 
педагогикалық міндеттердің үздіксіз тізбегінің шешімі. Егер арнайы міндеттердің шешімі 
оқытушыға белгілі болса, педагогикалық міндеттердің кәсіби көрінісі мен олардың тиімді 
шешілуі,  анық  емес,  болжап  болмайтын  нәтижелерге  жетелейтін  зерттеу  жұмыстарынан 
тұратын шығармашылық үрдіс ретінде қалыптасады [2]. 
Психологиялық  педагогикалық  әдебиеттерді  талдай  келе,  кәсіби  құзыреттіліктің 
келесі түрлерін анықтауға болады: білімдік, кәсіби-кестелік және акмеологиялық. 
Білімдік  құзыреттілік  құзыретті  адамның  дәстүрлі  анықтамасына  негізделген,  яғни 
«білетін,  ақпараттанған,  хабардар»  деген  сөз.  Бұл  көзқарасты  мақұлдайтын  зерттеуші 
ғалымдар,  ең  алдымен,  маманның  өз  мамандық  аясында  білу  керек  біліміне  үлкен  көңіл 
бөледі. 
Кәсіби-кестелік құзыреттілік -мемлекеттік стандартқа сай келетін, белгілі мамандық 
шеңберіндегі білім, білік, дағдылармен қаруланған эталондық үлгідегі мамандық иесінде 
болатын қасиеттер жинағы. Бұл көзқарасты ұстанатын зерттеуші ғалымдар маман үлгісін 
құрауға зейін қояды. 
Акмеологиялық  (ежелгі  грек  сөзінен  шыққан  акме  шың,  гүлденген  күш,  ересек 
адамның  қабілеттерінің  жоғарғы  даму  деңгейімен,  кәсібилікпен  байланысатын 
кемелденген  кезең)  құзыреттілік-кәсіби  іс  әрекет  субъектісінің  кәсіби  құзырлық  деңгейі 
ретінде қарастырады [3]. 
Педагогикалық  акмеология  дегеніміз  -  педагог  еңбегінде  кәсібилікке  және 
құзыреттілікке  жету  жолдарын  қарастыратын  ғылым.  Педагогикалық  акмеологияның 
басты 
ұғымдарының 
бірі-педагог 
тұлғасының 
кіріктірілген 
мінездемесімен 
толықтырылған  педагог  кәсібилігі.  Қасиеттердің  жинақтық  мінездемесін  жіктегенде 
келесі сипаттағы белгілерге тоқталуға болады: кәсіби қызмет түрлерін еркін жүргізе алу, 
студентті  оқытуда және тәрбиелеуде кәсіби педагогикалық міндеттерді  оңтайлы шешуде 
қажетті  кәсіби  маңызды  психологиялық  қасиеттердің  бар  болуы.  Педагог  маманның 
кәсібилік белгілері келесідей болуы қажет:  
-  oбъективті  (білімдік,  дамытушы  және  тәрбиелік  мазмұндағы  педагогикалық  іс 
әрекеттердің тиімділігі);  
- cубъективті (тұрақты педагогикалық бағыттылық);  
-  процессуалды  (әлеуметтік  қолайлы,  гуманистік  бағытталған  әдіс-тәсілдер  мен 
технологиялар);  
-  нәтижелік  (оқушының  тұлғалық  қасиеттерін  қалыптастыру,  шынайы  өмірге 
дайындығы); 
Көптеген  зерттеуші  ғалымдардың  пікірінше,  оқытушының  кәсібилігінің  жетекші 
белгілері деп көбіне оның жаңалықтарға, инновацияларға деген белсенді қарым-қатынасы 
мен  қоғамдық  үрдістегі,  педагогикалық  белсенді  іс-әрекетін  айтады.  Десек  те, 
инновацияның түрлі деңгейлері қоғамның пайда болуынан бастап қосарлана бірге жүрсе 
де,  педагогикалық  категория  ретінде  әлдеқайда  жас  ұғым.  Бұл  түсініктерге  жақын 
мағыналы  терминдерді  қолдануда  қомақты  өзгешіліктер  бар  екені  мәлім.  Жаңалық 
түсінігін  «тазартылған  жаңа  нәрсе»  деп  ұғыну  қате,  оны  бұрынғы  белгіліге  қосылған 
нақтыланған  немесе  толықтырылған  білім  деп  қарастырған  жөн.  Тек  қайта  өзгертіліп 
құрылған деңгейдегі жаңалық ғана оның тазартылған жаңа түрі бола алады. Адамның іс-
әрекетінің шынайы шығармашылығының нәтижесінде ғана жаңа нәрсе пайда болады [4].  
Педагогикалық  үдерісте  «жаңа»  сөзі  «алдыңғы»,  «прогрессивті»,  «заманауи»  деген 
түсініктерге  толығымен  сәйкес  келмейтінін  ескеру  керек.  Осы  орайда  педагогикалық 
инноватиканың  заңдылықтарының  жалпы  және  өзіне  тән  сұрақтары  ерекше 

 
182 
қызығушылықты тудырады. Білім беру жүйесіндегі инновациялық үрдістер сипатындағы 
жалпы  заңдардың  бірі-  педагогикалық  инновациялық  ортаның  қайталанбайтын,  жаңадан 
кері  айналмайтын  дестабилизация  заңы.  Бұл  дегеніміз  білім  беру  үдерісіндегі  әрбір 
жаңалық  қайтымсыз,  орнына  қайта  келмейтін  өзгерістерге  әкеліп  соғады  және  қоғамда 
біркелкі жаппай қабылданып қолданылмайды. 
Педагогикалық  инновациялардың  стереотипизация  заңы,  әрбір  енгізілген  жаңалық 
қалыптасқан рутинизацияға, әдеттегі құбылысқа айналады. 
Циклдік қайталану заңы тағы бір педагогикалық жаңалықтардың қайта айналып келу 
заңы, яғни олардың жаңа шарттардағы қайта жандануы. 
Педагогикалық  инновациялар  сол  себептен  де,  қоғамға  жиі  кері  әсерін  тигізуі 
мүмкін. Ескінің қайта келуін педагогикалық жаңалық деп түсінуге болмайды, себебі озық, 
алдыңғы  қатарлы  инновация  ғана  дәстүрлі  үдерістен  көп  нәрсені  алып,  педагогикада: 
адамға сену, тілдесу, жақсы қарым қатынаста болып, бірге жұмыс жасау, диалог т.б. сол 
сияқты  құрамдық  элементтерде  көрініс  табады,  яғни  олар  педагогикалық  жүйелер  мен 
тұжырымдамаларда  жаңа  сөздер  емес  екені  баршамызға  аян.  Педагогикалық  инновация 
дегеніміз мағынаға  сүйенуші  процесс, бүтіндей білім беру үдерісінің және де білім беру 
мазмұнының алуан түрлілік кеңістігіндегі сапалы құнды өзгерістер негізінде оқытушылар 
мен  студенттерді  дамыту,  шығармашылық  әлеуеттерін  шыңдау,  инновациялық  дамыған 
механизм  ретінде  әдістемелік  модификациялау.  Педагогикалық  инновация  түсінігі  бұл 
ретте 
тұрақты 
шығармашылық 
ізденіс, 
қажет 
болғанда 
дәстүрлі 
немесе 
«квазиинновациялық»  үрдістегі  өңделген  қалыптасқан  әдіс  тәсілдерден,  құралдардан  бас 
тарту  болып  табылады.  Педагогикалық  инновациялар  тұлғаны  өзін-өзі  дамытуға 
бағыттайтын білім беру үдерістеріндегі мүмкіндіктер реализациясы [5]. 
Инновациялық білім беру өз кезегінде дамытушы, демек, білім беру үдерісінің келелі 
орталығында  білім  алушы  тұлғаның  өзі,  оқыту  материалдары  көмегімен,  дамыту 
шарттары  арқылы  өздігімен  білім  жинақтап,  алдына  дамытушы  мақсаттар  қойып, 
шығармашылық  іс-әрекетін  жоспарлап,  және  оны  тиімді  жүргізіп,  өзіндік  жеке  даму 
алаңында  субъектке  айналады.  Осы  мағынада  педагогикалық  білім  беру  үрдісі  мақсатқа 
бағытталған емес, мақсатқа сүйенуші деңгейде болады. 
Инновациялық іс әрекеттілік құрамында жаңаға құмарлық, серіктестікке дайындық, 
тілдесуге  деген  ашықтық  қасиеттері  бар  құндылықты-рефлексивті  өзара  әрекеттесулер 
негізінде  дамиды.  Тілдесу  арқылы  қарым-қатынасқа  түсу  педагогикалық  процесстің 
негізін  салушы  тәжірибелік  алаң,  оның  барысында  әрбір  қатысушы  өзінің  даралығын 
көрсетіп, өзіндік бейнелі  кеңістік құрайды. Тілдесу арқылы оқытушы білім мазмұнының 
маңызын ғана ашып қоймай, студенке бұл мағыналық-элементті оқыту тәжірибесінен тыс 
контекстте  табуға  көмектеседі.  Басқа  сөздермен  айтсақ,  білім  беру  аясындағы  маңызды 
рөлді  атқаратын  жоғары  оқу  орнындағы  пәндікцентризм  педагогикасынан  қарапайым 
серіктестікке,  түсіністікке,  диалогтық  мағынаға  өту  жолдарын  қарастыратын  мақсат 
қойылады. 
Педагогикалық үдеріс білім мазмұнында көрсетілген жобалардағы мәтіндерден басқа 
«оқытушы-студент»  әрекеттестілігінен  туындаған  мазмұндық-мағыналық  мәтінмен 
толығады. Өз мәнінде білім беруді мәдениеттер тоғысуы деп қарастыруға болады. Себебі, 
мұнда кәсіптік оқыту стандартында берілген студент мәдениеті, оның өмірлік тәжірибесі 
мен оқытушының мәдениеті, оның кәсіби тәжирибесі кездеседі. 
Әлбетте,  классикалық  білім  беру  парадигмасы  қазіргі  заманда  болып  жатқан 
жаһандану  проблемаларымен  байланысты  қиындықтарды  шешуге  адамға  көмектесе 
алмайды,  яғни,  қалыпты,  әлеуметтік,  мәдени  аспекттердің  синкреттік  байланысқан  білім 
жүйесінде,  өркениеттің  жаңа  айналымы  жаңа  құндылықты  мағыналы  нысананы 
белгілейді.  Сондықтан  да,  қазіргі  білім  үдерісінде  ақпарат  ағымының  едәуір  артқан 
уақытында,  болашақ  маманды  дайын  ақпаратпен  қамтамасыз  етуден  гөрі,  тұлғаның 
гуманисттік негізін қалыптастыру, адамның жасампаздық сапалары мен қабілеттерін ашу-

 
183 
білім  беру  жүйесінің  міндеті  болып  табылады.  Қазіргі  таңда  маман  үшін  белгілі 
деректердің жинақтарының иегері болғаннан, оқу ғылыми әдебиеттердің үлкен ағымынан 
өз мамандығына қажетті білімдермен білім қорын толықтырып тұрғаны абзал. Гомогенді, 
когнитивті ақпараттық педагогикалық кеңістіктің орнына басқа, нысана орталығына тұлға 
мен  оның  шығармашылық  әлеуеті  алынатын  гетерогенді,  мәдениеттендіруші  білім 
аймағын  түзу  қажет.  Бұл  міндетті  шын  мәнінде  шешетін  білім  беру  іс  әрекетін 
гуманизациялау үрдісі болып табылады. 
Білім  беру  үдерісін  гуманизациялау  тұлғаны  құрметтеуге,  сындарлы  ойлауға, 
дербестікке,  жауапкершілікке,  жеке  дара  кемелденуге,  педагог  пен  студент  арасындағы 
гуманды  қарым-қатынасты  орнатуға  ерекше  көңіл  аударуға  бағытталған  отандық  және 
шетелдік педагогиканың қағидаларын тәжірибеге белсенді ендіруді көздейді. 
Гуманисттік  педагогика  оқыту  үдерісінде  оқытушы  да,  студент  те  біріншісі 
ақпараттандыратын,  екіншісі  оқыту  сабақтарында  сол  ақпаратты  танып  білетін,  білім 
кеңістігіндегі белгілі-бір аймақты бағындыруда біргелікті бүтіндей ұмтылыспен ілгерінді 
қозғалатын гипотезаға сүйенеді. 
Оқыту сабақтарының проблемасы оқытушы мен студент әрекеттестігінен туындаған 
ортақ  білім  болып  тұр.  Мұндай  сабақ  коммуникативті  дидактика  және  диалогпен 
ерекшеленеді  де,  сабақ  зор  оқиғаға  айналады.  Педагогикалық  нұсқама  тыңдап  еститін, 
диалог  барысында  белсенді  сөйлесетін,  басқаның  ұстаған  жолын  қабылдап,  өзгенің 
ерекше  ой  пікірін  жоққа  шығармайтын  мақсат  міндеттермен  толықтырылып  өзгереді. 
Кәсіптік  білім  беру  сапасының  деңгейлік  өлшемі  мемлекеттік  стандартта  көрсетілген 
білімдер  минимумы  болудан  қалады.  Ең  басты  фактор-  педагогикалық  үрдістің  жоғарғы 
тиімділігіне  жетуге  көмектесетін,  педагогикалық  өзара  әрекеттестікті  ұйымдастырудың 
қозғаушы түрткісі, әрі әдіс- тәсілі болып табылатын, қарым қатынасқа, яғни тілдесуге түсу 
қажеттілігі болып қала береді.  
Қорыта  келгенде,  білім  берудегі  инновациялық  үдерістер  ғылым  мен  тәжірибенің 
өзара  байланысындағы  сапалы  жаңа  кезең  болып  табылады.  Инновациялық  үдерістердің 
заманауи даму кезеңі бұл үдерістердің арасындағы қарама-қайшылықты жоюға тырысып, 
оларды саналы басқару қажеттілік идеясын алға тартады.  
ХХ  ғасырдың  ортасында  әлемдік  тәжірибеде  ғылыми  білім  интеграциясы  атты 
тенденция дами түсіп, барлық ғылымдар мен тәжірибелердегі инновациялық үрдістермен 
байланысты,  көптеген  мәселелерді  шешуге  септігін  тигізген  информатика,  жүйелі 
техника,  эргономика  деген  сияқты  жаңа  ғылымдар  пайда  болды.  Дегенмен,  көптеген 
ғылымдарды біріктіріп, тұлғаның кәсібилігінің жоғары шыңына жету теориясының негізін 
салатын, адамның сапа жүйесін зерттейтін арнайы мағлұматтық аппарат болған жоқ. 
Бұл  міндетті  адам  туралы  ғылымдар  жүйесінің  пәнаралық  білім  саласы  ретінде 
акмеология  қарастырады.  Педагогикалық  ғылым  мен  тәжірибеде  бұл  сұрақтарды  ең 
маңызды  міндеттері  кәсіби  шеберліктің  шыңына  жету  әдістері  мен  жолдарын  қарастыру 
мен педагогтың кәсіби құзыреттілігінің әдіснамалық парадигмасын әзірлеп шығару болып 
табылатын педагогикалық акмеология қарастырады. 
 
 

жүктеу/скачать 2,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: