Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
-1922 жж. аштықтың себептері мен салдары
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- 104. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясаттың жүргізілу барысы, ерекшеліктері мен нәтижелері және мерзімінен бұрын тоқтатылу себептері.
| 103. 1921-1922 жж. аштықтың себептері мен салдары. Соғыс коммунизм саясатының шарт/ына сәйкес азамат соғысының алғашқы екі жылында 1918-1919ж жау басып алмаған және азат етілген Қаз-ң оңт, орт, солт, бат аудандарынан миллиондаған мал басы мен қаражат, азық-түлік, киім-кешек халықтан ешбір ақысыз мем-т пайдасына алынып отырды. Бұл шешім/ национализациялау, конфискациялау сияқты айқай-шу ұран/ы арқылы жүргізілді. Сондай-ақ Орал, Орынбор, Қостанай, Бөкей, Ақтөбе губерния/ндағы егілген егін қуаңшылықтан шықпай қалды. 1920-1921ж қыстың өте қатал болып, ұзаққа созылуы, Торғай уезінде мал басының жаппай қырылуына әкеп соқты. Міне, осындай жағдай/дан кейін 1921ж күзіне қарай Қазақ АКСР-ына қарайтын жеті губернияның бесеуінде Орынбор, Қостанай, Ақтөбе, Орал, Бөкей губерния/дың тұрғын/ы аштыққа ұшырады. Аштықтың болуы көптеген ауру/ды туғызды. Емдеу орын/ының жетіспеушілігінен аштыққа ұшыраған/дың көпшілігі қаза тапты. Респ-ң денсаулық сақтау халық комиссариатының мәлімет/і бойынша 1921ж. қараша айынан 1922 ж. шілдесіне дейін Орынбор, Орал, Ақмола және Ақтөбе губернияларында аштықтың салдарынан 37, 657 адам өлген. 1921ж. бүкіл Қазақ АКСР-і бойынша 128 мың бала ата-анасынан айырылып бала/ үйіне орналастырылса, ал олардың саны 1922ж. наурызына дейін 480 мыңға жеткен. Қаз-нның қуаңшылыққа, аштыққа ұшыраған губерния/ында мал басы күрт азайды. Мәселен Қостанай губерниясы бойынша 1922ж-н салыстырғанда жылқы саны 63%, сиыр малы 50%, қой 65%, ал егіс көлемі 62% кеміді. Семей мен Орал губерния/ында 1917ж. 5 миллиондай мал болса, 1922ж 2 миллиондай ғана мал қалды. азамат соғысы аяқталған соң еліміздің халық/ы бейбіт құрылысқа көшіп, халық шар-н қалпына келтіруді қолға ала бастады.
104. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясаттың жүргізілу барысы, ерекшеліктері мен нәтижелері және мерзімінен бұрын тоқтатылу себептері. 1921ж наурыз - жаңа эко.қ саясатқа көшу туралы шешім қабылданды. (партияның X съезі) ЖЭС белгі/і: *азық-түлік салығы*сауда еркіндігі*жерді және ұсақ кәсіпорын/ды жалға беру және алу* ауылшаруашылығы несиесі,тұтыну кооперациясын дамыту*кәсіпорын/ды шаруашылық есепке көшіру*еңбек міндеткерлігін жойып, жалдамалы еңбекті қолдану . ЖЭС мәні – салғыртты салқпен алмастыру .1921ж наурыз-сәуір - өлкеде салғырт салықпен алмастырылды.Салықтың мөлшері салғыртқа қарағанда аз болды. 1921ж маусым – Орынбордағы өткізілген облыстық 1-құрылтай партия конференциясында Қаз.да ЖЭС-ке көшу туралы айтылды. 1921ж сәуір – Сібір және Орал казак әскер/іне берілген жер.ді қазақ/ға қайтар тур декрет шықты. Ертіс өңіріндегі 177 мың десятина жер қайтарылды.*Оралдың сол жағалауынан 208 мың десятина жер қазақ/ға берілді. 1921ж – Жетісуда жер реформ жүрг.ді. қазақ,қырғыз,ұйғыр еңбекші/іне 460 мын десятина жер кайтарылды.1 млн д.дан астам жер коры курылды.1921ж Қосшы одағы құрылды.1930ж.дан Кедей одағы атанды.Міндет/і:енбек артел/ін құру*кедей.ге жер беру*енбекші/ң саяси сана – сезімі мен мәдени деңгейін көтеру.1921-22жж жер реф.ң маңызы:отаршылдық аграрлық саясатқа соққы берді*қазақ аулындағы патриархаттық – феодалдық негізді әлсіретті. Азық-түлік салығы енгізілгеннен бастап шаруа/ өмірінде оңды жағдай қалыптасты:олар басы артық өнім.н қалаға апарып сатып, тұрмыс жағ.н түзеуге мүмкіндік алды. *ірі карасы 6-га жетпейтін қожалық/ салыктан босатылды.1624ж 1 қаңтар – ақшалай салық енгізілді.Үдемелі салыққ.ң ауыртпалығы кулак/ мен бай.ға түсті. Мем.т шаруа.ға ауылшар.қ машинасы мен жабдық/ сатып алуға несие бөлді. ЖЭСжж Халық шар.ғы.ң Қазақ Орталық Кеңесі 8 тресті біріктірді.Кен өнеркәсібіне көңіл бөлінді. 1927-1928жж – Респуб.өнеркәсібін қалпына келтіру аяқталды. ЖЭС жж сауда.ң маңызы артты.жеке саудаға рұқсат етілді. Басты жәрмеңке/: Қоянды ,Баянауыл, Атбасар,Ойыл,Темір,Орда .ЖЭС нәтижесі: *куйзелген ауыл шар.н тез арада калпына келтіруге мумкіндік берді.*өнеркәсіп қалпына келтірілді.*шаруа шар.ғын еркін дамытуға еркіндік берді. *өркениетті кооператор/ құрылысы ел шар.ң барлық саласын көтерді. *ЖЭС шар.т өркендетуге мумкіндік берген «керемет ғажайып» саясат болды. жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|