Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
-1922 жж. Жер-су реформасы және оның нәтижелері
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- «Қосы одағы»
- 1921 – 1922ж жер реф.ң маңызы
| 102. 1921-1922 жж. Жер-су реформасы және оның нәтижелері. 1921ж Жетісуда жер – су реф.ы жүргізілді. Нәт.де қазақ, қырғыз, ұйғыр еңбекші/не 460 мың десятина жер қайтарылды. Сонымен бірге Жетісу мен Оңт Қаз.ң қазақ ж/е орыс халқына жер беру үшін көлемі 1 млн. десятинадан астам жер қоры құрылды. 1921-1922ж/ы аграрлық қайта құру/ нәт.де 300 мың адам Қытайдан Қаз.ға оралды. Жер-су реф.сы қарсаңында ауыл шару.ғы 8% орыс шаруа/ы барлық дақыл/ егістігінің тең жартысын иемденді ж/е жергілікті тұрғын/мен салыстырғанда жермен 15 есе артық қамтамасыз етілді. Осындай теңсіздік жағдай Түркістанның егінші-дихан/н бұрынғы тартып алынған жер/ді қайтаруды талап етуге итермеледі. Билік құрылымдары реф. барысында кәмпескеленген жерді жерсіз ж/е жері аз шаруа/ арасында еңбек нормасына сай бөлуді жоспарлады. Кеңес өк.і осы саясат арқылы 1-ден, отаршылдықтың қалдығын жойып, жергілікті тұрғын/ң сеніміне ие болуды, 2-ден «ауыл шару.ғы пролетариатының» мүддесіне қызмет жасаған болып, тап күресінің өртін тұтатуды көздеді. 1924ж сәуірінен ауыл шару.қ салығы тек ақша түрінде жиналатын болды. Бұл жағдай шаруа/ң бағалы дақыл/ өсіріп, оларды тауар айналымына енгізуге деген қызығушылығын оятты. Салықтың ақшалай түрі барлық аудан/ң ауыл шару.қ ерекш/н ескеруге жағдай жасады. ЖЭС негізінде бүкіл ауыл шару.ғы баяу болса да тұрақты түрде даму жолына түсті. Жеке қожалық/ 40 мыңға н/е 8%-ға, егіс көлемі 228 мың десятинаға н/е он 4% артты. 1924ж өзінде мал басы 2,5 млн. н/е 1/3-е өсті. Қаз.ң оңт.де 1921-1922ж жер-су реф.сы атауымен қазақ/ды жерге орналастыру науқаны қызу жүргізіліп, жер мәселесі барынша өткір қойылды. Патша өк.ң отарлау саясаты барысында Сыр.я ж/е Жетісу губерния/да 1917ж дейін қазақ/дан 5501438 десятина қолайлы жер тартып алынып, осы аумақта 444 казак станица/ы мен қоныс аударушы/ поселке/і орналасты. Ондағы жер «әрбір орыс шаруасына 3,7 әрбір көшпелі шаруаға 0,21 десятина н/е 15 есе кем» бөлінді. Жер-су реф.сы Қаз.ғы осындай түйінді мәселе/ң бәрін шеше алған жоқ, тек 7000 отбасы ғана орыс кулак/нан тартып алынған жер/ге ие болды. Жер-су реф.ң халық шару.қ саласында жетістігі аз болғанымен оның саяси маңызы орасан зор еді ж/е аса ірі рев.қ шара/ң біріне айналды. Реф барысында орын алған кемшілік/ аймақта кейінгі жыл/ы іске асырылған аграрлық саладағы өзгеріс/ң бағыты мен сипат/на елеулі әсер етті. Азық-түлік салығы салғыртқа қарағанда ауыл шару.қ үшін ілгерілеушілік болғанымен, көптеген аудан/да азық-түлік салғыртын қолдану жалғаса берді. Оның үстіне ауыл шару.қ, техникалық дақыл/ мен мал өнім/нен заттай азық-түлік салығын бөлшектеудің күрделі жүйесі де ауыл-қыстақ/дағы тауар өндіруші/ң наразылығын туғызды. Реф.ны жүзеге асыруда қателік/ мен асыра сілтеу/ге жол берілді. Кей жағдайда қоныс аударушы кедей/ жерден айырылды. Қоныс аударушы/ негізінен отаршыл – кулак/ қатарына жатқ.п, қазақ/ мен қоныстанушы/р арасында ұлт араздығы туып отырды.1921 – 1922ж жер – су реф/ы нәт.де патша өк.і алған жер түгел қазақ еңбекші/не қайтарып берілді. Ауылда әлеуметтік өзгеріс/ мен жер реф/н жүзеге асыру үшін бұқаралық ұйым 1921ж «Қосы одағы» құрылды (1930ж «Кедей одағы» атанды). Оның міндет/і: 1)Еңбек артель/н құру. 2)Кедей/ге жер беру. 3)Еңбекші/ң саяси сана – сезімі мен мәдени деңгейін көтеру. 1921 – 1922ж жер реф.ң маңызы: 1)Еңбекші/ді соц.к құрылысқа тартуда үлкен роль атқарды. 2)Отаршылдық аграрлық саясатқа соққы берді. 3)Қазақ ауылындағы патриархаттық – феод.қ негізді әлсіретті. 4)Ұлттық келісімнің орнығуына жағдай жасады.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|