Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010
жүктеу/скачать 5,72 Mb. Pdf көрінісі
|
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Сейдинов Ш.М., Мырзалиева З.Б. Оценка пищевого статуса юных баскетболистов
Для определения функциональных возможностей внешнего дыхания мы расчитывали показатели экономичности внешнего дыхания в покое с определением его дефицита и резерва. Результаты представлен ы в таблице 5.
Резерв дыхания
Абс.
% Дефицит резерва дыхания 17 30,4
Хорошее функциональное состояние 2 3,6 Наличие резерва дыхания 37
66,0
Из таблицы видно, что дефицит резерва дыхания наблюдается у 31 % обследуемых баскетболистов. Таким образом, выявление в группе баскетболистов высокой доли дисгармонично развитых юных спортсменов (41,1%) связано с их высоким ростом, который является условием спортивного отбора.
ЛИТЕРАТУРА 1.
Тутельян В.А. Биологически активные добавки к пище как неотъемлемый элемент оптимального питания // Вестник СПбГМА им.И.И. Мечникова - №1 – 2001. –С.5-9. 2.
спортсменов // Изучение гуморального и клеточного иммунитета у здоровых лиц и у больных. – Ярославль, 1980 – С. – 8-10. 3.
применения уговлеводно-минеральных напитков в игровых видах спорта // Сб. Научн. Трудов. Питание и спорт. – Л., 1976. –С 144-147 4.
совещания ФАО/ВОЗ, Женева. -1996. 5.
Рогозин В.А. Шишина Н.Н., Александрова Г.Н. Организация питания спортсменов в школах- интернатах спортивного профиля.-Л.,1978. -96с. 6.
7.
Методические рекомендации.-Л., 1988,-32 с.
223
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010
медицина ғылымдарының кандидаты, А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің доценті ТҮРКІСТАН АЙМАҒЫ ТҰРҒЫНДАРЫ АРАСЫНДА ӨКПЕНІҢ СОЗЫЛМАЛЫ ОБСТРУКЦИЯЛЫҚ АУРУЫНЫҢ АҒЫМ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН БАҒАЛАУ Обследовано 64 больных ХОБЛ, проживающих в Туркестанском регионе. Изучены клинические особенности респираторных симптомов, степень выраженности одышки по шкале Борга, из показателей функций внешнего дыхания пикфлоуметрией проанализирована пиковая скорость выдоха. В результате было выявлено, что у больных, проживающих в городе, течение ХОБЛ протекает тяжелее, чем у больных среди жителей Туркестанского региона. 64 patients with COPD living in the region of Turkistan have been examined. The clinical peculiarities of respiratory symptoms and the level of expression of short wind by Borg have been studied, the rush speed of expiration was analyzed from the index of the function of external breath. As a result it was found out that the course of COPD with the inhabitants of the town flow more painfully than with ill inhabitants of theTurkistan region. Кіріспе. Өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы (ӨСОА) қазіргі кезде дамыған және дамушы елдерде кең таралып, тұрақты түрде өсіп келе жатқан аурлардың бірі. Бұған себеп, темекі тартатын адамдар санының жылдан- жылға артуы және темекі тартумен күрестің нашар жүргізілуі. Себебі темекі тарту индексі 10-нан жоғары болса, ол ӨСОА дамуының дәлелді қауіп факторы болып саналады. Темекі тартумен бірге, кәсіптік поллютанттармен байланыс, автокөліктердің бөлетін түтіні, тыныс жолдарының инфекциялық аурулары, генетикалық бейімділіктің қосарлануы ӨСОА-ның дамуында өте қолайсыз. Соңғы жылдары тұрғын үй экологиясының бұзылуына: ауасы нашар тазартылатын тұрғын үйлерде органикалық отындардың жанған өнімдерінің жиналуына, ылғалдылықтың жоғары болуына және азот диоксиді деңгейінің жоғары болуына байланысты дамитын респираторлық шағымдарға аса маңызды көңіл бөліне бастады. Ауасы нашар тазартылатын бөлмелерде тамақ дайындаудан күйіндінің түзілуінен, от жағатын үйлерде органикалық отынның жануынан түзілетін заттардың үй ауасын ластауы бүгінгі күнде ӨСОА-ның дамуында қауіп факторы ретінде саналады [1, 2, 3, 4]. Өкінішке орай, ӨСОА бар науқастар медициналық көмекке аурудың кеш сатыларында, тыныс жетіспеушілігі, өкпе текті жүрек дамығанда қаралады. Еуропалық респираторлық қоғамның мәліметі бойынша ӨСОА-ң 25% ғана ерте сатыларында анықталады екен [1, 2]. Көп жылдар бойы терминологиялық айқындылықтың болмауына байланысты ӨСОА-ның таралуы туралы нақты мәлімет келтіру қиын. ӨСОА- ның анықтамасы, диагностикасы және емі туралы әртүрлі көзқарастарды ескере отырып, 90-шы жылдары осы мәселе жөнінде ұлттық және халықаралық стандарттар құрыла бастады (Канада, 1992; АҚШ, 1995; Еуропалық Респираторлық Қоғам, 1995; Ресей, 1995; Ұлыбритания, 1997)
224
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Алимбекова Л.Т. Түркістан аймағы тұрғындары арасында өкпенің созылмалы обструкциялық...
[5, 6, 7, 8]. Бұл құжаттарда ӨСОА туралы нақты және дәл эпидемиологиялық мәліметтердің жоқтығы баяндалған. 1980 жылдан 1995 жж. ӨСОА байланысты өлім 47,3%-ға, соның ішінде ерлерде – 17,3%-ға, әйелдерде – 12,1%-ға көтерілген. ӨСОА анықтау халықаралық сараптаушылардың мәліметі бойынша шын мәніндегі көрсеткішінен төмен. Жобамен 56-85% науқастарда бұл диагноз қойылмайды немесе осы ауру бола тұра дұрыс диагноз анықталмайды [9]. Түркістан қаласында да үйлерді жылыту үшін пеш қоланылуымен қатар, үйлердің тығыз орналасуы, сондай-ақ, автокөліктердің жылдан-жылға көбеюіне байланысты ауадағы поллютанттардың артуы қаладағы экологиялық қолайсыздықты күшейте түседі. Сондықтан біздің зерттеу мақсатымыз – Түркістан қаласы мен аймағындағы ауыл тұрғындары арасында өкпенің созылмалы обструкциялық ауруының ағым ерекшеліктерін бағалау болды.
жасы 41-ден 73 жас аралығында болды, орта жас 56,2+ 5,1 жасты құрады. Зерттелген науқастар екі топқа бөлінді: 1-ші топ (n=31) қала тұрғындары, 2- ші топ (n=33) ауыл тұрғындары. Зерттелген науқастардың негізгі клиникалық белгілеріне талдау жүргізіліп, ентігудің айқындылығын динамикалық бағалау үшін Борг шкаласы қолданылды. Темекі тартатын науқастардың темекі тарту индексі арнайы формула бойынша: тәуліктік тартқан темекі санын темекі тартқан жылдарына көбейтіп, 20-ға бөлу арқылы анықталды. Сыртқы тыныс қызметінің өзгерісі пикфлоуметрия әдісімен тексерілді. Нәтижелер және талдау. ӨСОА бар науқастарда клиникалық белгілеріне талдау жасағанда, барлық науқастарды ұзақ жылдар бойы жөтелмен қақырық тастау және жылдан-жылға күшейіп отырған ентігу мазалайды. Ентігудің ауырлық дәрежесін Борг шкаласы бойынша бағалағанда, 1-ші топтағы қала тұрғындары арасындағы ӨСОА бар науқастардың 67,5%-ында 5,5 балды құрап, ентігудің ауыр дәрежесі анықталса, 32,5%-ында 4,1 балды құрап, ентігудің орташа ауыр дәрежесіне сәйкес болды. 2-ші топтағы ауыл тұрғындары арасындағы науқастарда 39,7%-ында 4,6 балды құрап, ентігудің орташа ауыр дәрежесі, ал 60,3%-ында 3,9 балды құрап, ентігудің орташа дәрежесі анықталды. Темекі тартатын науқастардың темекі тарту индексін (ТТИ) арнайы формула бойынша анықтағанда, 1-ші топтағы қала тұрғындары арасындағы ӨСОА бар науқастарда орта есеппен ТИИ>15-ке тең болса, 2-ші топтағы ауыл тұрғындары арасындағы ӨСОА бар науқастарда орташа көрсеткішпен ТИИ>12-ге тең болды. Зерттелген науқастардың сыртқы тыныс қызметін пикфлоуметрия әдісімен тексергенде, суретте келтірілгендей мәліметтер алынды.
225
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Алимбекова Л.Т. Түркістан аймағы тұрғындары арасында өкпенің созылмалы обструкциялық...
нәтижесінің көрсеткіші
Суреттен көрініп тұрғандай, екі топтағы да науқастарда тыныс шығарудың шыңдық жылдамдығы (ТШШЖ) бұзылғаны анықталды. 1-ші топтағы науқастардың 23,0%-да жеңіл дәрежеде бұзылса, 29,19%-да орташа дәрежеде, ал 47,81%-да айқын дәрежеде бұзылғаны белгілі болды. Ал 2-ші топтағы науқастардың 33,61%-да жеңіл дәрежеде бұзылса, 43,86%-да орташа дәрежеде, ал 22,53%-да айқын дәрежеде бұзылғаны белгілі болды. Яғни, 1-ші топтағы науқастарда сыртқы тыныс қызметінің бұзылуы айқын дәрежеде басым болса, 2- ші топтағы науқастарда орташа дәрежедегі бұзылуы жиірек анықталды. Қорытынды: Сонымен, Түркістан қаласында тұратын өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы бар науқастарда осы аурудың ағымы, ауыл тұрғындарына қарағанда, ауырлау жүретіндігі анық болып отыр.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Хроническая обструктивная болезнь легких. /3-й Конгресс IUALTD Европейского региона. 14-й Российский Национальный конгресс по БОД. Москва, 2004.- С.5. 2.
академика РАМН А.Г.Чучалина. – Москва, 2004.-61 с. 3.
Chen J.C., Mannino M.D. Worldwide epidemiology of COPD // Cur. Opinion in Pulmonary Medicine, 1999; 5: 93-99. 4.
among women //Chest, 1996; 109: 115-119. 5.
BTS guidelines for the management of chronic obstructive pulmonary disease // Ibid, 1997; 5: 1–28. 6.
Calverley, Georgopoulos D. Chronic obstructive pulmonary disease symptoms and signs // Management of chronic obstructive pulmonary disease / Eds: Postma D.S., Siafakas N.M. The European Respiratory Society Monograph, 7 May, 1998; 6–25. 7.
Siafakas N.M., Vermeire P., Pride N.В. et al. Optimal assessment and management of chronic obstructive pulmonary disease (COPD). A consensus statement of the European Respiratory Soiety (ERS) // Eur Respir J, 1995; 8: 1398–1420. 8.
Standards for the diagnosis and care of patients with chronic obstructive pulmonary disease ATS statement /Amer J Respir Crit Care Med,1995;152:77–120. 9.
COPD patients undergoing bilateral lung volume reduction surgery. Chest 1997; 111:550-8. 23,00%
33,61% 29,19%
43,86% 47,81%
22,53% 0% 10% 20% 30%
40% 50%
60% 70%
80% 90%
100% Жеңіл дәрежелі Орташа дәрежелі Айқын дәрежелі І-ші топ ІІ-ші топ 226
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010
доктор медицинских наук, профессор МКТУ им. А.Ясави
кандидат медицинских наук, доцент Алматинский государственный институт усовершенствования врачей
соискатель Научный центр гигиены и эпидемиологии им. Х.Жуматова
соискатель Научный центр гигиены и эпидемиологии им. Х.Жуматова
соискатель Научный центр гигиены и эпидемиологии им. Х.Жуматова
ДОБАВЛЕНИИ НЕКОТОРЫХ ХИМИЧЕСКИХ ВЕЩЕСТВ
Зерттеу әдістемелік нұсқау талабына сай жүргізілді. Судың иісінің және дәмінің дәрежесі бес балдық шкала бойынша анықталды. Influences of red phosphorus on a smell and smack of water are studied is carried out by a brigade method. Researches were spent according to requirements of methodical instructions. Smell and smack degree was defined on a five-ball scale.
Гигиеническое нормирование вредных веществ в воде источников хозяйственно-питьевого и культурно-бытового водоснабжения отличается от нормирования в воздухе рабочей зоны, атмосферном воздухе тем, что гигиенический норматив для воды чаще всего принимается по органолептическому лимитирующему признаку. Это происходит потому, что зачастую безвредные с точки зрения токсичности количества вещества в воде могут придавать ей посторонний запах, привкус, делать воду мутной, опалесцирующей, образовывать на поверхности воды пленку или пену. Так, например, хлорфенол нормирован – по запаху, трихлорфенол – по привкусу, пирокатехин – по окраске, кислота стеариновая, соль – по мутности, 2,4,5 трихлорбензоламин – по образованию пленки, алкиламинопропионитрил – по образованию пены, фурфурол – по ополесценции. Поэтому при проведении исследований, направленных на обоснование ПДК веществ в воде, обязательно предусматривается оценка способности вещества изменять органолептические свойства воды. Изучение влияния красного фосфора на запах и привкус воды осуществлено бригадным методом. Исследования проводились согласно требованиям методических указаний.
Степень
запаха и привкуса
определялась 227
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Молдалиев Ы.С., Аширбеков Г.К., Аширбекова К.Ж., Умбеталиева Н.А., Мусаева Б.А. Изменение...
по пятибальной шкале [1].
Балл Интенсивность Значение I Очень слабый Обычно неощутимый, но обнаруживаемый опытным дегустатором. II
Слабый Обнаруживаемый дегустатором только после того, когда на него обращают внимание. III Средний Слегка ощутимый и могущий вызвать неодобрительные отзывы потребителей. IV Сильный Обращающий на себя внимание и могущий заставить отказаться от потребления воды. V Очень сильный Настолько ощутимый, что вода становится совершенно непригодной для питья.
В отличие от массового метода при изучении органолептического свойства воды, в которую добавлено вещество, когда информация получается от большого количества дегустаторов (одораторов), не имеющих специальной подготовки для проведения опыта, при бригадном методе используется информация от людей, подготовленных к проведению опытов. Поскольку обнаружение привкуса и запаха – процесс в достаточной степени субъективный, при проведении исследования необходимо соблюдение некоторых правил, обеспечивающих максимально возможную объективность полученных данных, как то: 1. Исследования проводятся в хорошо проветриваемом помещении, где отсутствуют посторонние запахи; 2. После последнего приема пищи и курения должно пройти минимум 1,5–2 часа; 3. Посуда, используемая в исследовании, должна быть совершенно чистой. В качестве разбавляющей воды используется дехлорированная водопроводная вода [2]. Вода с определенным содержанием вещества помещается в широкогорлые колбы с притертой пробкой емкостью 250 мл для получения серии разведений (5–6) исходного раствора объемом 100 мл с условием, что каждое последующее разведение будет иметь концентрацию вещества в 2 раза меньше предыдущей. В одну колбу наливается только дехлорированная вода, служащая контролем. Определение начинают с контрольной пробы и продолжают в направлении увеличения концентрации. Перед определением запаха колба с раствором встряхивается, приближается к носу и быстро открывается. Одоратор делает несколько глубоких вдохов и отмечает наличие или отсутствие запаха, его характер и интенсивность в единицах приведенной выше пятибальной шкалы, включающей нулевой балл – полное отсутствие запаха.
228
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Молдалиев Ы.С., Аширбеков Г.К., Аширбекова К.Ж., Умбеталиева Н.А., Мусаева Б.А. Изменение...
Эксперимент повторяют несколько раз для получения достаточного количества наблюдений. Результаты эксперимента статистически обрабатываются. Методика установления пороговых концентраций по привкусу аналогична таковой для исследования по запаху. Определение привкуса производится при полоскании рта примерно 5 мл используемого раствора в течение 3–5 секунд с последующим ополаскиванием контрольной дехлорированной водой. Интервал между определениями должен быть не менее 2–3 минут. Из данных таблиц следует, что привкус и запах воды при добавлении в воду красного фосфора со временем ослабевают, что говорит о малой стойкости красного фосфора в воде. В первые сутки пороговая концентрация по привкусу и запаху составила 5 мг/л, во вторые – 5 мг/л, на 3 и 4 сутки запах и привкус на пороговом уровне ощущались в воде, начальная концентрация красного фосфора в которой была 20 мг/л, на 5 сутки – в воде с начальной концентрацией 40 мг/л. Порог запаха и привкуса красного фосфора в воде равен, таким образом 5 мг/л. По органолептическим свойствам (привкус, запах) пороговая концентрация красного фосфора составляет 5 мг/л. По такой же методике определялись и другие химические вещества и было отмечено, что метафосфорная кислота по органолептическому свойству была равна 130 мг/л; низшие алифатические амины и аминоспирты по влиянию на привкус воды имели 5 мг/л, а по влиянию на запах 13 мг/л; Нитрозодиметиламин и тетраметилтетразен по запаху имели ~ 9 мг/л.
ЛИТЕРАТУРА 1.
Методические указания по разработке и научному обоснованию предельно допустимой концентраций вредных веществ в воде водоемов. – М. 1976. - 78 с. 2.
гигиенических регламентов новых химических веществ // Вестник АМН СССР, 1982, - № 10.- С. 70-73.
229
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 К.Е.ЖАРИЛКАСИНОВ кандидат медицинских наук, доцент
доктор медицинских наук, профессор Т.Ж.УМБЕТОВ доктор медицинских наук, профессор ЗКГМУ им. М.Оспанова
жүктеу/скачать 5,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|