Гистологиялық препараттарды жасау тәсілі
жүктеу/скачать 174,5 Kb.
|
Доп.материал. Современные проблемы биологии тканей.КАЗ.2022-2023
- Бұл бет үшін навигация:
- Нейро-эффекторлы мүшелі синапстар
| Синапстың құрылысы
Аксонның соңғы жағы кішкене кеңейтілген болып келеді. Оның ішінде өте майда диаметрі 40-100 нм синапс көпіршіктері жиналады. Сол маңайда көптеген ұсақ митохондриялар кездеседі. Түйісу аймағындағы аксонның мембранасы қалыңырақ болып келеді. Оны пресинаптикалық мембрана деп атайды. Екінші нейронның мембранасын постсинаптикалық мембрана деп атайды. Екі мембрананың арасында 20 нм шамасында синапс саңылауы болады. Сонымен синапстық құрылысы бірнеше бөлімдерден тұрады: 1) аксонның кеңейтілген ұшы (ішінде синапс көпіршіктері бар; 2) пресинаптикалық мембрана; 3) синапс саңылауы; 4) постсинаптикалық мембрана. Синапс көпіршіктерінде қоздыруды өткізуге жағдай тудыратын медиатор болады. Медиатор физиологиялық белсенді зат. Ол қоздырылған нейронның ұшынан бөлінеді. Медиаторлар әртүрлі болады. Соған қарай нейрондар бірнеше түрге бөлінеді: 1) холинэргикалық (медиатор – ацетилхолин); 2) моноамирэргикалық (медиатор – дофамин, норадреналин, серотонин, норэпинефрин); 3) пептидергикалық (пептидтерді бөледі); 4) аминоқышқыл медиатор бөлетін нейронда; 5) пуринэргикалық (медиатор – АТФ). Синапс өз бойымен өткізеді. Нейронға жеткен импульс медиатордың синапс саңылауына түзілуін қамтамасыз етеді. Медиатор постсинаптикалық мембранаға жетіп оның потенциалын өзгертеді. Сонымен синапс жүйке жүйесіндегі қоздыруды күшейтеді, немесе азайтады. Ол құбылыс көп жағдайлармен байланысты (мысалы, Na, K, Cl иондарын концентрациясына т.б.). Нейро-эффекторлы мүшелі синапстар Синапс арқылы екі нейрон жалғасса, оны нейрон арасындағы синапс дейміз. Ал кейде аксон басқа ұлпалармен жалғасып эфферентті синапс жасайды. Қозғалтқыш немесе моторлы синапстар бұлшық етпен жалғастырады. Миелинді нерв талшығы бұлшық етпен түйісетін жерде миелинсізге айналады да бірнеше бұтаққа бөлініп, бұлшық ет талшығына батып тұрады. Медиатор ацетилхолин синапс көпіршіктерінде жиналып синапс саңылауына шығады. Мұнда постсинаптикалық мембаран бұлшық етті талшығының сарколеммасы болады. Қозу бұлшық етке жетеді де бұлшық ет қысқарады, немесе созылады да қимыл пайда болады. Рецепторлар Морфология жағынан рецепторлар бос және бос емес болып бөлінеді. Бос рецепторлар ұлпаларыдң клеткаларының арасында жатады. Ал бос емес рецепторларды глиоциттер қоршап жатады. Бос емес рецепторлардың сыртында кейде дәнекер ұлпалы капсула болады. Ол рецепторларды капсулалы деп атайды. Капсуласы болмаса – капсуласыз деп атайды. Капсуласыз рецепторлар дәнекер ұлпаның ішінде кездеседі. Ал капсулалы рецепторлар механорецепторлар Мейскер рецепторы, Фатер-Пагини рецепторлары және Краузе колбалары (терморецепторлар). жүктеу/скачать 174,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|