Х а б а р ш ы с ы в е с т н и к государственного

108 
 
ӘОЖ:372.857 
 
Ә. Жұманиязова, Р.Садыкова 
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті 
 
БИОЛОГИЯНЫ ОҚЫТУДА ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ МАҢЫЗЫ 
 
 Аннотация:  Мақалада  жалпы  пәнаралық  байланыстар  түсінігіне  сипаттама  берілді. 
Биологияны оқытуда пәнаралық байланыстардың маңызы қарастырылды. 
     
 
Түйін  сөздер:  пәнаралық  байланыс,  оқу  процесі,биологиялық  құбылыстар,методологиялық 
тұжырымдамалар. 
 
Ғылым  мен  техника  дамыған  қазіргі   ХХІ  ғасырда  белгілі  бір  ғылымды  жеке  оқып-үйрену, 
зерттеу  мүмкін  емес  екендігіне  көз  жеткізіп  келеміз.  Дамудың  интеграциясы  жәнежаһанданудың 
ықпалы  қоғамның  барлық  салаларынан,  соның  ішінде  білім  беруден,  ғылымнан  да  көрініс  беруде. 
Жаһанданудың  етек  алуы,  жаңа  технологиялардын  өрістеуі  терең  білімді  мамандарды  дайындауды 
талап  етеді.  Бәсекеге  қабілетті,  сапалы  мамандар  даярлауда  оқытудың  қазіргі  заманға  сәйкес 
технологияларын,  оқытудағы  интерактивтіәдіс-тәсілдерін,  пәнаралықты  кеңінен  пайдалану 
қажеттілігін тудырып отыр. 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаев  2011  жылғы  Қазақстан    халқына  
«Болашақтың  іргесін    бірге  қалаймыз!»  Жолдауында      былай  деген:  «Біз  білім  беруді  жаңғыртуды  
одан  әрі    жалғастыруға    тиіспіз...  Біз  университеттік    білім  беру  мен  ғылымды  дамытудың    жаңа 
деңгейін 
қамтамасыз 
етуге 
міндеттіміз... 
Сапалы 
білім 
беру 
Қазақстанның  
индустрияландырылуының  және инновациялық дамуының негізіне  айналуы  тиіс»[1]. 
Еліміздің жоғары мектеп жүйесі Болонья процесінің  идеяларын толығымен қабылдап, өзінің 
мазмұны мен болашағын  осы үрдіспен байланыстыруы жоғары оқу орындарының  жұмысына елеулі 
өзгерістер енгізуді талап етіп отырғаны белгілі. 
Болонья  процесі  ауқымында  оқу  нәтижелері  жоғары  мектептіңнегізгі  қызметі    болып 
танылады. Осыған сәйкес оқу нәтижелерін құрастыру- әр жоғарға оқу орнының, оның ішінде  әрбір 
оқытушының, әр пәннің   міндеті болып танылуда. Егер бұрынырақта жоғары оқу орындары  оқудың 
мазмұнын  құрастыруға ден  қойған болса, қазіргі кезеңде   пәндердің интеграциялық  негізінде  кең 
ауқымды  жан-жақты  білім  беру  мәселесінің  өзектілігі  артуда.  Бұл  талап  білім  саласында   
биологияны  оқытуда  пәнаралық  байланыстардың  маңызы  негізінде  іске  асатынын    бағдарлауға  
болады. 
Бізді  қоршаған  дүние  заттарын  зерттегенде  біржақты  және  оны  бір-бірінен  бөліп  қарауға 
болмайды: Себебі ғалымдардың пікірінше, затты шыңдап білу үшін, оның  барлық жақтарын, барлық 
байланыстары мен «жанама түрдегі байланыстарын  қамтып зерттеу керек»,- деген болатын». Демек, 
құбылыстарды  бір  бірімен  байланыста,  бірлікте  қарастыру,  оны  ғылыми  тұрғыда    танып  –  білуге  
мүмкіндік  береді.  Міне,  сондықтан  оқыту  процесінде  оқу  курстарын    байланыстырып  оқыту 
қажеттілігі  туындайды.  Мұның  алғы  шарттары    Я.А.Коменский,  И.Г.  Пестолоцци,  А.Дистерверг, 
К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, Ы.Алтынсарин, т.б.еңбектерінде қарасытырылған. 
Я.А.Коменский оқу пәндерін байланыстырып оқыту кезінде білімденушілерде  оқу материалы 
жайлы  толық  мағлұмат  қалатынын,  оның  терең  әрі  жүйелі  білімнің  шарты  екенін  түсіндіре  келіп, 
«Ұлы дидактика» деп аталатын  кітабында: «Байланысы барлардың  барлығын байланыстыра  оқыту 
керек»- деп көрсетті. 
Немістің көрнекті педагогі А.Дистерверг пәнаралық байланыстың қажеттілігін атай отырып, 
оның екі түрін  бір цикілдегі  және әр циклдегі  пәндерді байланыстырып  оқыту әдістемесін көрсетті. 
«Барлығы  бір-бірімен  жалғасуы  керек.  Бірі  басқамен  толықтырылып  жетіледі»,-  деп  пәнаралық 
байланысты жастарға толық, терең білім берудің  әдіс-тәсілі ретінде қарастырады[2]. 
Пәнаралық  байланыс  ең  алдымен,  жалпы  оқу  процесін,  бір  мектептің  барлық  жұмысын  бір 
жолға  салуға,   ғылымдар  жүйесінің  бір  арнаға  тоғысуына  септігін  тигізеді.  Барлық  мұғалімге 
бірыңғай талаптар қоюға және әр түрлі пәндерде ортақ мүддені шешуге жұмылдырады. 
Сонымен  қатар,  оқушының  интеллектуалдық  өрісін  байытумен  бірге,  бүкіл  адамзаттық 
құндылықтар  көзіңің  де  бірлігі,  жалпы  ақиқат  дүниенің  біртұтас  жүйе  екені  туралы  ғылыми 
көзқарастың қалыпты қалыптасуына мүмкіндік береді.  
Әрбір  мұғалімнің  көздейтін  мақсаты  –  оқушыларға  берілетін  ғылыми  білім  негіздерінің 
бірлігін,  пәнаралық  байланысын  сақтап  отыру.  Пәнаралық  байланыс  кезінде,  оқушылардың  ойы 

109 
 
тиянақталуына,  қиялдауына,  ұғымды  меңгеруге,  ойда  сақтау  мүмкіндіктерін  арттыруға  жағдай 
жасалады. 
Бұл  мақалада  пәнаралық  байланыстар  арқылы  биология  пәнін  тереңдетіп  оқыту  мақсаты 
көзделген.Жалпы  пәнаралық  байланыс  –  түрлі  оқу  пәндерінің  арасындағы  өзара  байланысын 
айқындау  шарты  және  білім  беру  мен  оқыту  талаптарының  бірі.  Пәнаралық  байланыстың  қазіргі 
оқыту-тәрбиелеу,  білім  беру  жүйесінде  оқушылардың  дүниетанымын  тереңдете  отырып,  оқытудың 
тиімділігін арттыруға көмектесуі ғылыми педагогикалық дәлелдеме ретінде танылады. Оқушылардың 
әртүрлі  пәндер  бойынша  берілетін  теорияларды  түсініп-білуі,  олардың  жалпы  ақыл-ойына  серпін 
туғызып,  танымдық  іс-әрекеттеріне  шығармашылық  сипат  беріп,  барлық  алынған  білімін 
жүйелейді[3]. 
Пәнаралықтың пайда болуы ғалымның методологиялық жұмыстарын  күшейту, сапалы білім 
алудың жаңа деңгейінде  зерттеу процесін өрістету қажеттіліктеріне байланысты деген пайымдау бар. 
“Білімді  ұрпақ  –  болашақтың  кепілі”,  –  демекші,  қазіргі  таңда  елдің  болашақ  азаматтарын 
қалыптастыру бағытындағы білім беру мәселесі – мемлекетіміздің басты саясатының бірі. Білім мен 
ғылымның ел дамуына оңтайлы әсер етуі үшін демократияландыру, оқыту жүйесін заман талабына 
сай  үйлестіре  алу  міндеті  туындап,  білімге,  бүкіл  оқу-әдістемелік  жүйеге  жаңа  талаптар  қойылуда. 
Сондықтан ұстаз іс-әрекетін жаңа талап тұрғысынан ұйымдастыру  – бүгінгі күннің өзекті мәселесі. 
Мұғалім  өз  білім-білігін,  оқытудың  әдіс-тәсілдерін  үнемі  жетілдіріп  отыруы  және  жаңа 
педагогикалық технологияны меңгеруі тиіс. 
Пәндердің  интеграциясы,  яғни  пәнаралық  байланысы  –  ғылымаралық  байланыстың 
дидактикалық  эквиваленті  ретінде  білінеді  және  пәндер  мазмұнында  табиғатта  әсер  ететін 
диалектикалық  өзара  байланысты  көрсете  отырып,  жаратылыстану  білімдер  жүйесін 
қалыптастырудың  қажетті  шарты  болып  табылады.Пәндер  білімдерін  интеграциялау  арқылы 
пәнаралық байланысты жүзеге асыру теориясымен көптеген зерттеушілер айналысқан. 
Ж.Асановтың    «Студенттердің  этнопедагогикалық  білімдері  мен  икемділіктері  жүйесін 
қалыптастырудың дидактикалық  негіздері» атты еңбегінде пәнаралық байланыс  түрлерін  айқындап 
талдаған .Оның екі  түрі: уақыттық (хронологиялық), ұғымдық (идеалық) жиі айтылып жүр. Әдепкісі  
әр  түрлі  пәндер  бағдарламасының    өтілуін    уақыт  бойынша  үйлестіруді  болжаса,  соңғысы  ғылыми 
ұғымдарды жалпы әдістемелік  талаптар негізінде  түсіндіруді меңзейді[4]. 
Биологияны  мектептерде  және  жоғары  оқу  орындарында  оқытудың  қазіргі  заманғы 
тұжырымдамаларында  бұл  курс  «Әлеуметтік-мәдени  жүйеде»  қарастырылады.  Мұнда  биологияның 
«екі  жақты»  табиғаты  бар  екені  атап  көрсетіледі.  Өзінің  зерттеу  обьектісі,  әдістері  тұрғысынан 
биология пәні жаратылыстану саласындағы физика, химия география, астрономия сияқты пәндермен 
етене  жақын,  тығыз  байланысады.  Ал,  тіршілік,  оның  мәні,  құндылығы,  адам,  антропосоционез, 
салауатты өмір сүру, адам-табиғат қарым-қатынасының адамгершілік-эстетикалық көзқарастары, т,б. 
Тұрғысынан  ізгілік,  қоғамдық,  өнер  саласындағы  пәндермен  жаңғыра  түседі.  Осыған  байланысты 
биологиядан  білім  берудің  мақсат,  міндеттерін  жүзеге  асыруда,  әсіресе  биологиялық  іргелі 
ұғымдарды қалыптастыруда пәнаралық байланыстын маңызы зор. Оқушының физика мен химиядан 
алған  білімі  тіршіліктік  табиғи-аумақтық  кешендер  ландшафтар,  географиялық  қабаттар  туралы 
білім,  түр  популяция,  биогеоценоз, биосфера сияқты  тіршілік  формасының  заңдылықтарын  түсініп, 
саналы  меңгеруіне  мүмкіндік  туғызады.  Салауатты  өмір  сүру  туралы  білім  беруі,  гигиеналық, 
экологиялық  тәрбиені  бірлікте  жүзеге  асыру,  адам  мен  табиғат  арасындағы  этикалық-эстетикалық 
қарым-қатынасты қалыптастыру, т.б. мәселелер тек кең көлемді пәнаралық байланыс негізінде ғана 
тиімді  шешілмек.  Тек  осы  байланыс  негізінде  биологияны  ізгіліктендіруге  және  басқа  пәндерде 
биологияландыруға, осы арқылы тіршілікті техникаға немесе өлі табиғат жағдайларына тәуелді етіп 
қарастырудан туындайтын адамның оған деген «үстемдік» психологиясынан арылып, тіршілікке аса 
жоғары құндылық деп, құрметпен қатынас жасауына қол жеткізуге болады. Біздің ғасырдың атақты 
гуманисі  А.Швейцар:  «Тіршілікті  толық  және  жалпы  мақсатқа  сай  сақтап,  дамыту  ғана  әдептілік. 
Оның  өзі  тіршілікті  қастерлей  білуге  бағытталған  кез  келген  өзге  қажеттілік  немесе  мақсатқа 
сәйкестік  әдептілік  бола  алмайды»  деп  тіршілікті  құрметтеп,  қасиет  тұту  империативтік  –  басты 
ұстаным  етіп  алуды  ұсынған  болатын.Мысалы  химия  пәнін  алып  қарастырайық.Біз  биологиялық 
құбылыстардың барлығы химялық процестер арқылы жүзеге асатының білеміз[5]. 
Клетканың химиялық құрамы: 
Клетканың  құрамында,  Менделеев  системасының  104  элементінің  ішінде  60  түрікездеседі. 
Клетканың құрамындағы элементтерді саны жағынан үш топқа бөледі: 
І  -  топқа  –  4  элемент  –  оттегі,  көміртегі,  азот  және  сутегі  кіреді.  Клеткада  бұл  элементтер 
кеңінен тараған және клеткада құрамының 98% алады. 

110 
 
ІІ  -  топқа  клетка  құрамына  0,10,  0,01%  болатын  элементтеркіреді.  Бұл  8  элемент:  калий, 
магний, натрий, кальций Fе , Р және СІ және олар клетка құрамыньш 1,90% алады. 
ІІІ - топқа қалған элементтер кіреді. Олар клеткада өте аз мөлшерде (0,01% аз). 
Қоректік  зат,  оны  пайдалану  барлық  тірі  организмге  тән  қасиет.  Қоректену 
нәтижесінде   ағзада  көптеген  биологиялық,  химиялық  және  физикалық  үрдістер,  яғни,  көбею,  өсу, 
даму,  еңбек  ету,  т.б.  жағдайлары  болады.Қоректік  заттың  құрамындағы  әр  түрлі  бөліктерінің 
мөлшері,  сапасы  (белоктар,  майлар,  комірсулар,  минералды  заттар,  макро  және  микроэлементтер, 
витаминдер)  саны  белгілі  ретпен  бір-біріне  тығыз  байланыста  болатындығы  анықталған.  Төменде 
ағзаға қажетті кейбір негізгі қоректік заттардың мөлшерлері келтірілген[6]. 
 (кесте1) 
Ағзаға қажетті негізгі қоректік заттар 
 
Негізгі қоректік 
заттар 
Тәуліктік 
мөлшері 
Негізгіқорек-тік заттар 
Тәуліктік мөлшері 
Белоктар 
Майлар 
85г 
2г 
Көмірсулар 
380-400г 
Минералдызаттар 
 
Кальций 
Марганец 
Молибден 
Магний 
Темір 
Мыс 
800 мг 
5-10 мг 
0,5 мг 
400 мг 
14 мг 
2 мг 
Кобальт 
Фосфор 
Хром 
Фторидтер 
Йодтар 
0,1-0,2 мг 
1200 мг 
2-2,5 мг 
0,5-1,0 мг 
0,0-0,2 мг 
Витаминдер 
 
В
1
 (тиамин) 
В (рибофлавин)
 
В
6
 (пиридоксин) 
В
9
 (фолацин) 
В
12
(цианкобаламин) 
1,7 мг 
2,0 мг 
2,0 мг 
200 мкг 
3 мкг 
С(аскорбинқышқ) 
А (ретинол) 
Е (токоферол) 
Д (кальцийферол) 
РР (ниацин) 
70 мг 
1000мкг 
10 мг 
2,5 мкг 
19 г 
 
Адамның денсаулығы дұрыс болып қалыпты  өмір сүру үшін ең қажеттісі — қоректік заттың 
мөлшері, сапасы, ағзаға ену мөлшері міндетті түрде тиісті деңгейде сақталуы керек. Әрбір қоректік 
заттың энергетикалық балансын сақтау ең басты шарт болып табылады. 
 
Әдебиет 
1.  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаев  2011  жылғы  Қазақстан    халқына  
«Болашақтың іргесін  бірге қалаймыз!» Жолдауы («Егемен Қазақстан», 29 қаңтар 2011 жыл). 
2.  Колягин  Ю.М.,  Алексеенко  О.Л.  Интеграция  школьного  обучения  //  Начальнаяшкола.  –2007- 
№ 9. - С.28-31. 
3.  Гузеев В.В. Методы и организационные формы обучения. – М., 2005. –С. 12. 
4.  Асанов  Ж.І.Студенттердің  этгопедагогикалық  білімдері  мен  икемділіктері  жүйесін 
қалыптастырудың дидактикалық негіздері.Алматы.Арыс, 2005. - Б. 204. 
5. Сеитов З. С. Биохимия. — Алматы, 2006.– Б. 66. 
6.  Биология  және  денсаулық  //  Биология  мектепте.  –Алматы,  2008,  №2.  -  Б.  11-16.(  Интернет 
ресурс, алу уақыты 20.10.14.) 
 
ВАЖНОСТЬ МЕЖПРЕДМЕТНЫХ СВЯЗЕЙ В ОБУЧЕНИИ БИОЛОГИИ 
Ә.Ж.Жұманиязова, Р.А.Садыкова 
 
В  данной  статье  рассматриваются  о  важности  межпредметных  связей  в  обучении 
биологии. 
 
IMPORTANCE OF INTERSUBJECT CONNECTIONS IS IN EDUCATING OF BIOLOGY 
A.Zh.Zhumaniyazova, R.A.Sadykova 
 
In the article examined about importance of intersubject connections in educating of biology. 
 

111 
 
УДК 612.43; 591.147 
 
Г.Т.Тусупбекова  
Инновационный Евразийский университет города Павлодар 
 
СОДЕРЖАНИЕ КОРТИКОСТЕРОНА В ПЛАЗМЕ КРОВИ КРЫС ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ  
НА ОРГАНИЗМ ЛИНДАНА 
 
Аннотация: 
Анализ 
динамики 
содержания 
кортикостерона 
в 
плазме 
крови 
экспериментальных  животных  при  воздействии  на  организм  линдана  свидетельствует  об 
ингибирующем его влиянии на выделение гормона как в остром, так и в хроническом опытах.  
 
Ключевые 
слова: 
кортикостерон, 
хлорорганические 
пестициды, 
гамма-изомер 
гексахлорциклогексана (гамма-ГХЦГ, линдан), флуоресценция. 
 
За  последние  50  лет  наиболее  широко  применялись  в  народном  хозяйстве  многих  стран 
хлорорганические  пестициды,  в  первую  очередь  дихлордифенилтрихлорэтан  (ДЦТ)  и 
гексахлорциклогехсан  (ГХЦГ,  линдан).  Широкая  популярность  этих  соединений  была  обусловлена 
их  высокой  токсичностью,  устойчивостью  во  внешней  среде  и  экономической  эффективностью. 
Однако  острая  токсичность  не  является  ведущим  критерием  при  оценке  и  прогнозировании 
опасности  хлорорганических  пестицидов  для  человека  и  окружающей  среды.  Определяющим 
является  их стабильность  во  внешней  среде,  способность  к  кумуляции  в  различных  тканях 
организмов  и  отдаленные  последствия  применения  препарата.  В  связи  с  очень  медленным 
разрушением  пестициды  накапливаются  во  внешней  среде  и  переносятся  на  большие  расстояния 
потоками  воздуха,  воды  и  организмами.  Повторное  испарение  и  конденсация  хлорорганических 
пестицидов  приводят  к  тому,  что  они,  выделяясь  в  окружающую  среду  в  более  теплых  регионах 
планеты, переносятся затем в холодные умеренные и полярные зоны [1].  
И  хотя  в  настоящее  время  ГХЦГ  не  производится,  имеются  сообщения  о  том,  что  он 
представляет 
определенную 
санитарно-гигиеническую 
опасность 
в 
качестве 
потенциального  загрязнителя  продуктов  питания  [3]. Боярова М.Д. с соавт. приводит данные 
об  уровне  хлорорганических  пестицидов  в  морских экосистемах  [2].  Имеются  сообщения  об 
использовании  линдана  в  борьбе  с  вредителями  хвойных  растений.  Таким  образом,  проблема 
накопления пестицидов в биосфере остается актуальной.  
Также имеются  сообщения об ингибирующем влиянии гамма-ГХЦГ на содержание гормонов 
коркового  слоя  надпочечников  [4].    Исключительно  важная  роль  глюкокортикоидов  коры 
надпочечников  в  процессе  адаптации  организма  к  изменяющимся  условиям  окружающей  среды,  к 
действию  повреждающих  химических  факторов,  диктует  необходимость  детального  изучения 
условий  нарушения  образования  гормонов  и  выделения  их  в  кровь,  что  является  причиной 
возникновения ряда заболеваний и, в частности, эндокринных. 
С  учетом  вышеизложенного  было  проведено  исследование  с  целью  выявления  динамики 
содержания кортикостерона в плазме крови экспериментальных животных.  
Опыты  проведены  на  белых  крысах.  В  остром  опыте  50  животным  перорально  вводился 
гамма-изомер  гексахлоргицлогексана  (гамма-ГХЦГ,  линдан)  в  дозе  18  мг/кг.  Растворенный  в 
линетоле препарат вводился перорально через зонд. Контрольным животным вводилось аналогичное 
количество линетола. Содержание кортикостерона в плазме крови определялось через 6, 24, 48 и 72 
часа  после  введения  препарата  флуориметрическим  методом.  В  хроническом  эксперименте  40 
крысам вводили гамма-ГХЦГ с кормом ежедневно в дозе 0,9 мг/кг в течение 3 месяцев (суммарная 
доза введенного препарата – 90 мг/кг) у животных определяли содержание гормона на 30, 60 и 90 дни 
опыта. 
Методика  определения  кортикостероидов  в  крови  основана  на  их  способности  вступать  в 
реакцию  с  концентрированной  серной  кислотой  с  образованием  флуоресцентных  продуктов. 
Свечение  возникает  при  возбуждении  субстрата  светом  с  длиной  волны  470  нм,  максимальная 
флуоресценция  соответствует  530  нм.  Метод  включает  обезжиривание  и  депротеинизацию 
исследуемого материала, его очистку, экстракцию хлороформом, спиртово-сернокислым реактивом и 
измерение  интенсивности  флуоресценции  в  сравнении  с  соответствующим  стандартом. 
Флуоресценцию измеряли на спектрофлуориметре фирмы «ХИТАЧИ». 

112 
 
Динамика  содержания  кортикостерона  в  плазме  крови  крыс  после  введения  гамма-ГХЦГ 
представлена в таблице № 1.  
 
Таблица № 1 – Динамика содержания кортикостерона в плазме крови крыс при однократном 
воздействии на организм гамма-ГХЦГ в дозе 18 мг/кг 
 
Условия 
опыта 
Кол-во 
жив-х 
Стат. 
показате
ли 
Содержание кортикостерона (мкг%) 
исх.зн. 
6 ч. 
24 ч. 
48 ч. 
72 ч. 
Контроль  
30 
x+sx 
10,4±1,87 
8,2±1,25 
9,8±0,99 
9,7±1,52 
8,7±1,07 
P 
 
>0,05 
>0,05 
>0,05 
>0,05 
гамма-
ГХЦГ  
50 
x+sx 
9,6±1,02 
0,8±0,47 
1,2±0,67 
1,0±0,5 
2,5±1,09 
P 
 
<0,001 
<0,001 
<0,001 
<0,001 
 
Характер влияния линдана на содержание кортикостерона в плазме крови экспериментальных 
животных при длительном его поступлении в организм представлен в таблице № 2.  
 
Таблица № 2 –  Динамика содержания кортикостерона в плазме крови крыс при длительном 
воздействии на организм гамма-ГХЦГ в дозе 90 мг/кг 
 
Условия 
опыта 
Кол-во 
жив-х 
Стат. 
показател
и 
Содержание кортикостерона (мкг%) 
исх.зн. 
6 ч. 
24 ч. 
48 ч. 
Контроль  
20 
x+sx 
11,1±1,09 
10,6±0,9 
9,9±0,8 
10,2±1,75 
P 
 
>0,05 
>0,05 
>0,05 
гамма-ГХЦГ  
40 
x+sx 
10,0±0,97 
5,05±1,2 
2,4±1,68 
0,8±1,34 
P 
 
<0,001 
<0,001 
<0,001 
 
Согласно  данным  таблицы  №  2  через  30  дней  с  начала  введения  в  организм  гамма-ГХЦГ 
наблюдается  достоверное  снижение  концентрации  кортикостерона  в  плазме  крови  у  всех  опытных 
животных  по  сравнению  с  контролем  (5,05±1,2  и  10,6±0,9  мкг%  соответственно).  Через  60  дней 
уровень  содержания  гормона  в  сыворотке  крови  у  животных  опытной  группы  снизился  еще  в 
среднем  на  50%  по  сравнению  с  30  днем  (2,4±1,68  мкг%).  По  мере  увеличения  длительности 
воздействия пестицида на организм через 90 дней) в сыворотке крови животных определялись лишь 
следы  исследуемого  гормона  (0,8±1,34  мкг%).  У  контрольных  животных  уровень  содержания 
кортикостерона  в  плазме  крови  на  протяжение  всего  эксперимента  колебался  в  диапазоне 
физиологических норм. 
Таким  образом,  результаты  проведенного  исследования  свидетельствуют  о  том,  что  у  крыс 
после однократного введения гамма-ГХЦГ в дозе 18 мг/кг наблюдается отчетливое снижение уровня 
содержания  кортикостерона  в  плазме  крови.  Минимальное  содержание  гормона  выявлено  через  6 
часов после введения препарата. К исходу третьих суток уровень содержания гормона в плазме крови 
экспериментальных животных первоначальных величин не достигает. 
Продолжительное  введение  животным  гамма-ГХЦГ  в  дозе  0,9  мг/кг  (суммарная  доза 
введенного  препарата  –  90  мг/кг)  также  выявило  существенные  различия  показателей  содержания 
гормона  у  крыс  опытной  и  контрольной  групп.  Отмечено  отчетливое  снижение  содержание 
кортикостерона  в  плазме  крови  опытных  животных  и  эта  тенденция  наблюдалась  на  протяжение 
всего эксперимента. 
Результаты проведенного нами исследования динамики содержания кортикостерона в плазме 
крови  экспериментальных  животных  согласуются  с  данными  других  авторов  [4].    Полученные 
данные  свидетельствуют  о  том,  что  гамма-ГХЦГ  способен  оказывать  ингибирующее  влияние  на 
содержание данного гормона в кровяном русле, проявляющееся уже на ранних этапах эксперимента и 
сохраняющееся в течение всего периода воздействия пестицида на организм животного. 

жүктеу/скачать 6,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: