Х. С. Муханбеткалиев 20 ж

Менеджмент негізінде мектеп басқару қызметінің мазмұны оның ықпал ететін объектісіне қатысты және олар басқару жүйесін құрастыру барысында жүргізілетін қызметтік әрекеттердін объектіге байланысты өзгере алады. Басқару қызметіне сай басқару міндеттері қойылады, бұл жерде басқару қызметі "нені орындау қажет? " деген сұрақтарға жауап берсе, басқару міндеттері оған қоса басқаруды іске асырудың шарттарын қарастырады, ол шарттар бір мерзім аралығында белгілі бір қызметті орындауға бағытталады.

М.М.Поташниктің айтуынша, қазіргі мектептердің демократиялық үрдіске бағыт алуы шын мәнінде демократияның қажеттігін мойындауына байланысты. Бул қажеттік қоғамның интеллектуалдық өрісі кең, ойлау деңгейі жоғары, өз бетімен аса жауапты проблемаларды шешуге қабілетті жаңа адамға сұранысынан туындайтыны белгілі.

Менеджмент негізінде мектеп басқару ұстанымдарын табиғатпен сәйкестік, мәдениетпен сәйкестік, синергетикалық, интеграциялық, шығармашылық-дамытушылық, диалогтык, кері байланыстық және рефлексиялық ұстанымдардан тұрады деп есептейміз.

Табиғатпен сәйкестік ұстанымы.

Мектеп басқару арқылы оқушы табиғатына сәйкес төмендегі әдістемелік тәсілдер жүзеге асырылады: мұғалім оқушыны өз тақырыбы бойынша қайшылыққа әкеліп, оны шешудін жолдарын табуды өздеріне ұсынады; қайшылықты практикалық іс-әрекетте көрсетеді; бір сұрақты жан-жақты қамтитын бірнеше жауаптар ұсынады; құбылысты әртүрлі позициядан қарастыруды тапсырады.

Мәдениетпен сәйкестік ұстанымы.

Бүгінгі мектептерге қойылып отырған мәдени-гуманитарлық талаптар оқушыларды адамзат құндылықтарын меңгеруге бағытталғандықтан басқаруда мәдениетпен сәйкестік ұстанымын негізге алу арқылы мектепте ұлттық, әлемдік негіздегі білім беру құндылықтары жүзеге асырылады. Басқарудың негізгі нысанасына адам алынып оның мазмұнының ізгілендірілуі, оқушылар, мұғалімдер, ата-аналардың мектеп өміріне белсенді араласуы арқылы ұлттық және адамзаттық құндылықтарды қалыптастыруға қолайлы орта пайда болады.

Менеджментте педагогикалық қызметті басқару өзін-өзі дамыта, басқара алатын жүйенің бір сапалық жағдайдан келесі сапалық жағдайға өту арқылы жүзеге асырылады. Белгілі бір құрылымның ішіндегі элементтердің өзара байланысын зерттейтін синергетика ұғымы біздің елімізде 80-жылдардан бері қолданыла бастады. Оның мәнін өзін-өзі ұйымдастыра алатын, өзін-өзі басқара алатын, өзін-өзі дамыта алатын құрылым деген түсініктер береді.

Дүниенің тұтастық бейнесін тұтас қалыптастыру идеясы көптеген зерттеушілер тарапынан дәлелденгенімен, бүгінгі білім мазмұнында оқулықтар мен пәндер түзілімі өз алдына бөлек салалар ретінде берілген. Мектептегі пәндердің әрқайсысы өз алдына белгілі бір білім жүйесін құрайды және оқушының терең меңгеруіне бағытталады.

Менеджмент идеялары негізінде басқару барлық субъектілердің шығармашылық қабілеттерін дамытуға түрткі болу, оқушыны мұғалім қоятын бағасы үшін емес өзі үшін құндылык әрекеттерге баулу, қолынан келетін әрекеттерін қолдау арқылы қиын проблемаларын шешуге көмектесу болып табылады. Оқу-тәрбие жұмысын дәстүрлі басқару барысында оқыту бір жақты оқушыға бағытталып, оқытудың, дамытудың объектісі болып табылады да мұғалім білімді беруші субъект болып есептелінеді.