Хабаршы жаратылыстану-география

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Естественно-географические науки», № 1 (27), 2011 г. 
 
104 
выполнение  творческих  заданий,  практических  работ.  Анализ  результатов  работы  уровневой 
дифференциации  отражает  результаты  совместной  деятельности  учителя  и  учеников  и  представляет 
основу  для  корректировки  и  дальнейшего  совершенствования.  Эта  работа  предполагает  проведение 
диагностических  трёхуровневых  срезов.  Полученный  результат  отражает  уровень  обученности  и 
качества  обучения  каждого  ученика  и  класса.  В  целом  организация  процесса  обучения  в  условиях 
внутриклассной  дифференциации  при  условии  систематического  контроля  за  результатами  обучения  и 
развития  каждого  ученика  позволяет  формировать  у  учащихся  положительную  познавательную 
мотивацию,  способствует  их  развитию  и  повышению  уровня  ЗУН.  Дифференцированный  подход 
является  основным  путем  осуществления  индивидуализации  обучения.  Анализируя  образовательные, 
воспитательные 
аспекты 
учебной 
деятельности, 
можно 
определить 
следующие 
цели 
дифференцированного обучения географии: 
- выявить временные технологические группы учащихся для раскрытия географической картины 
мира, включающей природу, население и хозяйство; 
-  дать  понятие  территориальных  различий  окружающего  мира,  их  объективного  характера  и 
значения  для  жизни  людей,  выработать  у  учащихся  научные  взгляды  на  взаимосвязь  природы  и 
общества; 
-  способствовать  нравственному  воспитанию  учащихся,  формировать  любовь  к  Родине,  с 
широким взглядом на мир; 
-  помочь  средствами  географии  удовлетворить  интересы  и  потребности  развивающейся 
личности: любознательность, самостоятельность, активность, взаимопомощь. 
Если  каждому  ученику  отводить  время,  соответствующее  его  личным  способностям,  то  можно 
обеспечить гарантированное усвоение базисного материала школьной программы.  
Правильная  организация  учебного  процесса  находится  в  прямой  зависимости  от 
подготовленности  каждого  ученика  к  обучению  географии,  от  уровня  его  обучаемости.  Как  правило, 
учащиеся  неодинаково  подготовлены  к  эффективному  обучению,  и,  прежде  всего,  к  усвоению  нового 
материала,  их  индивидуальные  различия  чётко  проявляются  по  следующим  показателям:  обучаемости, 
т.е. умственным способностям (в том числе креативности), а также специальным способностям; учебным 
умениям;  обученности,  которая  состоит  как  из  программных,  так  и  внепрограммных  знаний  и  умений, 
навыков и интересов. 
На  уроках  сложнее  организовать  работу  при  изучении  нового  материала  или  закреплении 
изученного, легче организовать при обобщающем повторении. Как правило, в группу включают  ребят 
как  сильных,  так  и  слабых,  с  различным  уровнем  сформированности  учебных  умений  и  навыков.  Для 
каждой группы готовим набор карточек нескольких уровней сложности. 
Карточки I уровня  сложности  носят  репродуктивный  характер  и  предполагают  простое 
воспроизведение  знаний,  полученных  от  учителя  или  из  учебника  в  готовом  виде.  Это,  в  основном, 
понятия, закономерности, разобранные в классе и многократно звучавшие на уроках. 
Карточки II уровня  сложности  носят  продуктивный  характер.  Они  требуют  применения 
полученных знаний в стандартных условиях, когда алгоритм действия ребятам уже известен. 
Карточки III уровня сложности предполагают применение полученных знаний в нестандартной 
ситуации.  Задания  предполагают  на  основе  имеющихся  знаний  составление  обобщений  и  выводов, 
которых нет в готовом виде в учебнике, и они не делались на уроке при работе с учителем. Это также 
задания  на  получение  дополнительной  информации  путем  наложения  нескольких  видов карт.  Другими 
словами, на данном уровне сложности необходимо создание новых знаний. Каждый следующий уровень 
сложности, начиная со второго, как бы включает в себя все предыдущие, т.е. предполагается, что ученик, 
выполняющий наиболее сложные задания, легко может справиться со всеми, более простыми. Поскольку 
“сильных”  учеников,  к  сожалению,  меньше,  чем  “слабых”,  то и  количество  карточек  от одного  уровня 
сложности к другому. 
Если  учащиеся  во  время  самостоятельной  работы  испытывают  затруднения,  то  со  стороны 
учителя правомерно применение наводящих вопросов, ответы на которые толкнут учащегося на выбор 
верного способа решения. Наводящие вопросы учитель соответствующим образом учитывает при оценке 
работы  ученика.  Теряя  бал,  учащийся  выигрывает  в  другом - он  постепенно  приобретает  умение 
логически  мыслить,  сравнить,  находить  взаимосвязи  между  фактами  и  явлениями,  обобщать, 
исследовать и т.п. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №1 (27), 2011ж. 
 
105 
Ю.К.  Баранский  в  книге  "Оптимизация  учебно-воспитательного  процесса"  пишет: "Основным 
принципом дифференциации, с нашей точки зрения, должно быть не постоянное упрощение содержания 
образования (одним проще, другим сложнее), а дифференциация помощи ученикам со стороны учителей: 
одни  ученики  нуждаются  в  большей  помощи,  другие  в  обычных  ее  дозах,  третьи  в  значительных. 
Дифференцированный  подход  в  обучении – это  важнейший  принцип  воспитания  и  обучения.  Он 
означает  действенное  внимание  к  каждому  ученику,  его  творческой  индивидуальности  в  условиях 
классно-урочной  системы  обучения  по  обязательным  учебным  программам,  предполагает  сочетание 
фронтальных,  групповых  и  индивидуальных  заданий  для  повышения  качества  обучения  и  развития 
каждого  ученика.  Основные  формы  и  методы,  применяемые  для  дифференцированного  подхода  в 
системе  проверки  и  оценки  знаний,  умений  и  навыков  учащихся.  Одна  из  важнейших  задач,  стоящих 
перед нами, – совершенствование системы проверки и оценки знаний учащихся, и умения применять эти 
знания для выполнения практических работ. Причём такой системы проверки, при которой продолжался 
бы процесс развития самостоятельной познавательной деятельности учащихся. Именно проверка знаний 
подводит  итог  главного  труда  учащегося.  От  организации  проверки  в  системе  обучения,  характера  и 
содержания  проверяемых  знаний  зависят  успехи  в  обучении  и  воспитании.  Большую  роль  при  этом 
играют  формы  и  методы  проверки,  применяемые  с  целью  объективного  подхода  к  решению  этой 
проблемы. Все формы и методы контроля и проверки знаний, используемые на уроках, предназначены 
для  активизации  усвоения  учебного  материала,  осуществления  индивидуального  подхода  к  учащимся, 
разработки  и  постепенного  совершенствования  определённой  системы  повторения  и  закрепления 
учебного  материала.  Всё  предлагаемое    имеет  практическую  направленность,  что  позволяет 
своевременно  отслеживать  как  сформированность  практических  умений  и  навыков,  так  и  состояние 
теоретических знаний учащихся. 
В 
заключение 
сформулируем 
основные 
условия 
эффективного 
осуществления 
дифференцированного обучения.  
 1.  Требования  к  учащимся  при  дифференцированном  обучении  не  должны  быть  занижены. 
Задания важно составлять так, чтобы даже для самых слабоуспевающих учащихся они соответствовали 
минимуму содержания образования, а для более подготовленных учащихся углубляли бы программные 
знания. Основной принцип дифференциации - дифференциация помощи учащимся со стороны учителей 
без существенного снижения сложности содержания.  
 
 2. Обязательное условие организации дифференцированного обучения - знание учителем уровня 
обученности  и  развития  познавательных  умений  учащихся,  их  индивидуально-типологическим 
особенностей.  Методика  разделения  учащихся  на  разноуровневые  группы  предполагает  подвижность 
этих групп и смену их состава.  
3.  Эфективность  дифференцированного  обучения  зависит  от  целесообразного  сочетания 
групповой,  фронтальной  и  индивидуальной  форм  организации  учебной  деятельности  учащихся  в 
зависимости  от  конкретных  учебно-воспитательных  целей  урока,  специфики  содержания  учебного 
материала и уровня их обучения. 
Условия реализации дифференцированного обучения:   
 
 
 
- достаточный набор дидактических материалов (задания, инструкции и т.п)  
- контроль учителя и оценка им учебного труда учащихся;  
 
- сознательное обучение учащихся приём познавательной деятельности. 
Обоснование  теории  разноуровневого  обучения  базируется  на  теории,  согласно  которой 
различия  основной  массы  учащихся  по  уровню  обучаемости  сводятся,  прежде  всего,  ко  времени, 
необходимому ученику для усвоения учебного материала. 
 
1.  Баранский Н.Н. Методика преподавания экономической географии. - М.,1990 
2.   Новые взгляды на географическое образование./под ред. В.П.Максаковского. - М., 2005 
3.  Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. - М., 2002. 
 
Түйін 
Барлық  білім  беру  технологиялары  инновациялық  технологиялар  мен  білім  беру 
бағдарламаларымен толықтырылуы керек.  
Мысалы,  Алматы  құрылыс  жəне  менеджмент  колледжі  оқу  үрдісіне  кредиттік  оқыту 
технологиясын енгізген.  

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Естественно-географические науки», № 1 (27), 2011 г. 
 
106 
Бұл  технология – түрлі  оқу  іс-əрекетін  қолданды  қамтамасыз  ететін  оқыту  əдістерінің 
үйлесімділігі,  оқушы – оқытушы  арасындағы  ізгілікті  қарым-қатынасты  дамыту  негізінде  оқу  үрдісінің  
моделін қалыптастырады.  
Summary 
All the traditional technology education should be supplemented innovatsoonnymi The program of. 
Credit technology has been used successfully on the basis of Almaty College of Construction and Management. 
This technology provides for the formation modeliuchebnogo process based on the cooperation of teacher and 
student, a combination of teaching methods, use of different learning activities. 
 
 
ƏОЖ 504.453 
ЭКОЛОГИЯДАН БІЛІМ ТЕКСЕРУДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ  
 
Р.А. Иманқұлова - аға оқытушы Абай атындағы ҚазҰПУ 
  
Бүгінгі  таңда  мемлекетіміздің  білім  кеңістігінде  іске  асқан  реформалар  Қазақстанның  болашақ 
мектебінің мазмұны мен білім беру міндеттерін жаңа деңгейге көтеруге бағытталған. Осыған орай білім 
алушыларда  сапалы,  нақты  құзіреттілік  қалыптастыруда  білім  тексерудің  жаңа  жүйесін  ойластырып, 
дұрыс пайдаланған орынды. 
 
Оқушылардың білімін жүйелі түрде қадағалап, тексеру – ол оқу-тəрбиелік үрдістің негізгі жəне 
маңызды  бөлімі  болатыны  сөзсіз /1/. Объективті  түрде  ұйымдастырылған  оқушылардың  білімін 
тексеруде  мұғалім  көптеген  ақпаратқа  ие  болады:  оқушының  қандай  деңгейде  оқу  материалын 
қабылдағаны, ол білімді ой-санасынан өткізіп, түсінгені, есте сақтағаны жəне бар мəліметті пайдалануда 
дағдыларының  қалыптасқаны.  Мұндай  көзқарассыз  əр  оқушының  оқуына,  білім  деңгейіне  жекелеген 
сипаттама  беру  мүмкіндігі  нашарлайды,  уақытында  мұғалімнің  көмек  көрсетуі  төмендейді,  білімді 
қабылдауда оқушы алдындағы қиындықтардың себебі айқындалмайды. 
 
Əдістемелік  тұрғыда  дұрыс  ұйымдастырылған  оқушылардың  білімін  тексеру  мен  бағалау,  тек 
қана  бақылау  қызметін  атқармай,  сонымен  қатар  оқытушылық,  тəрбиелік,  дамытушылық  маңызға  ие 
болады. 
 
Тексерудің  оқытушылық  қызметі – материалды  қайталауы  да  болып  келеді,  ал  қайталау – 
негізінде  жүйелеу  мен  жаңалануға  əкеледі,  осыған  дейін  қабылданған  білімнің  кеңінен  қалыптасуына, 
білік-дағдылардың нақтылануына, дұрыс айқындалып, терең түсінуіне мүмкіндік туғызады. 
 
Жүйелі  түрде  ұйымдастырылған  бақылау  оқыту  барысында  оқушылардың  белсенділігін  жəне 
тапсырманы өзіндік орындау ерекшеліктерін дамытуға үлес қосады, оқу материалын қабылдап, түсінуде 
тұлғаның  көңілін  толығымен  аударуы,  ұдайы  сыныпта  жəне  үйде  жұмыс  жасауға  дағдыландырады /2/. 
Қадағалау  жəне  бақылау  оқушыларда  істеген  ісіне,  оның  сапасына  деген  жауапкершілік  сезімін 
арттырады.  Сонымен  бірге  тексеру,  бақылау  нəтижелері  оқытушының  оқыту  əдістемесін  жаңғыртып, 
дамытуына əсерін тигізері сөзсіз. 
 
Оқушылардың  білімін  тексеру  жəне  бақылау  оқыту  үрдісінің  ата-аналармен  тығыз  байланыста 
болуына  ықпал  етеді,  оларды  уақытында  балаларының  жетістіктерімен  таныстыруға,  оқушының  білім 
деңгейінің  нашарлауына  əсер  ететін  себептерді  жоюға,  ортақтасып  жұмыс  жүргізуге  бағыттайды. 
Тексеру  мен  бақылаудың  нəтижелері  орта  білім  беру  жүйесі  саласында  оқушылардың  бағдарлы, 
жоспарланған  мазмұнды  игергенінің  айқыны  жəне  мектептегі  үлгерімнің  сапалы  түрде  өсуінің 
көрсеткіші де бола алады. 
 
Білімді тексеру мен қадағалауды оқытудың өзге əдістемелерінен оқшаулата жүргізуге болмайды, 
өйткені білім, білік пен дағдылардың қалыптасуы оқытудың жалпы деңгейіне байланысты. 
 9 
сыныпқа арналған «экология» пəнінің бағдарламасы бойынша оқушыларға экологиялық білім 
берудің түбегейлі ерекшеліктері айқындалып, жаңа реформалық жағдайдағы бағыттар қарастырылған /3/. 
Оқушылардың экологиялық білімге ие болуы, бүкіл дүниеде, республикамызда орын алған экологиялық 
проблемаларды анықтап, оларды шешу жолдарын айқындауы, осы процеске оқушылардың сана-сезімін, 
назарын  аудару,  экологиялық  құзіреттілігін,  сауаттылығын  қалыптастыру  болып  келеді.  Экологиялық 
жағдайлардың түбегейлі маңызын, негізін білмей, жаңа талпыныста бүгінгі күні туындаған экологиялық 
мəселелерді  шешу  мүмкін  емес.  Сондықтан  экологиялық  білімді  қалыптастыруда  оқушылардың 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №1 (27), 2011ж. 
 
107 
танымдық  мүмкіндіктерін  арттырумен  қатар,  белсенді  ойлау,  сараптау,  талдау,  салыстыру  əрекеттерін 
жандандырып,  тəжірибелік  жұмыстар  жүргізгені  де  оң  нəтиже  берері  сөзсіз.  Оқытуда  білімнің 
қалыптасуы жоғарыда аталған екі жақты іс-əрекеттің тығыз байланысы арқылы ғана жүзеге асады. 
 
Біріншіден, сапалы, нақты білімнің қалыптасуын сезімдік-тəжірибелік əрекеттен бөліп жүргізуге 
болмайды.  Екіншіден,  мақсатсыз  тəжірибелік  іс-əрекет  саналы,  ұзақ  уақыт  қызмет  ететін  білімнің 
туындауын  тежейді.  Оқу  тəжірибесі  көрсеткендей,  егер  бақылау,  тексеру  əдістемесі  шала  болып, 
оқушылардан  оқығанды  ауызша  сұрау  арқылы  ғана  іске  асса,  бұндай  жұмыстың  нəтижесі  сапасыз 
білімге,  қажетті  дағдылардың  болмауына  əкеледі.  Сондықтан,  оқыту  үрдісінде  пайдаланатын  көптеген 
тексеру  түрлері  мен  бақылау  əдістері  оқу  материалының  мазмұнына  жəне  оқытудың  дидактикалық 
мақсаттарына сəйкес болуы қажет. 
 
Сабаққа  қойылатын  талаптардың  бірі – ол  уақытты  үнемді,  қолайлы,  нəтижелі  пайдалану.  Көп 
жағдайда, оқушылардың үлгерімін, білімін тексеруде сабақтың біраз уақыты (20-25 мин) ауызша сұрау 
арқылы  жүргізіледі.  Бұл  уақытта  мұғалім  тек  қана 3-4 оқушыны  сұрап  үлгереді.  Жаңа  тақырыпты 
түсіндіруге шамалы уақыт қалғандықтан, оның мазмұнын оқушылар толығымен меңгеріп, ойына сіңіре 
алмайды. Үнемі ауызша тексеруді қолдану бүкіл сынып оқушыларының білімін жүйелі түрде бақылауға 
мүмкіндік тудырмайды. Білім тексеруде жүйелілік болмағандықтан оқушылардың үлгерімі нашарлайды, 
білімінде шалалық туындайды, пəнге деген қызығушылығы төмендейді жəне оқу-тəрбиелік жұмыстағы 
көптеген өзге кемшіліктер орын алады. 
 
Оқушылардың  білімін  тексеріп,  бағалауда,  білік  дағдыларын  қалыптастыруда  құрастырылған 
бірыңғай  талаптардың  болғаны  дұрыс.  Мұғалімдердің  бағалау  критерийлері  əрқалай  болғадықтан,  көп 
жағдайда  бір  мазмұнды  жауапқа  əртүрлі  баллдар  қойылады.  Үлгерімнің  тоқсандық  жəне  жылдық 
бағаларын шығарғанда негізінен дəстүрлі «орташа балл» есептеледі. Бұл жағдайда пəн бойынша негізгі 
ұғымдардың толығымен меңгерілгені белгісіз болады. Сонымен бірге оқушы үлгерімнің нақты деңгейін 
анықтауда, əсіресе жекелеп тексеру жəне бағалау мəселесінде əртүрлі көзқарас орын алуда. 
 
Білім  тексерудің  мазмұнын  сараптауға  арналған  болашақ  мақалалардың  мақсаты – оқытушыға 
жаңа  бақылау  əдістері  мен  тексеру  түрлерінің  жүйесін  пайдалануға  көмектесу,  оқушылардың 
экологиялық  білімін  қадағалауда  бағалау  критерийлерін  анықтап,  ашып  көрсету,  қоршаған  орта 
мəселелері  жайлы  ұғымдар  мен  түсініктердің,  экологиялық  білімнің  орнықты  қалыптасуына  деңгейлік, 
тест тапсырмаларының маңызын айқындау. 
 
1. Лернер И.Я. Качество знаний учащихся. Какими они должны быть? - М.: Знание, -1978. –с. 23. 
2. Рысс В.Л. Контроль знаний учащихся.  - М.: Педагогика, -1982. –с. 15-16. 
3. Бейсенова Ə.С., Шілдебаев Ж.Б. Бағдарламалар: Экология. Жалпы білім беретін мектептің 5-
11 сыныптарына арналған. –Алматы: Мектеп, -2005. –б.6. 
4. Зотов Ю.Б. Организация современного урока.  - М.: Просвещение,  2001.-с.102.   
5. Падалко Н.В., Обаев С.Н. Пути совершенствования проверки успеваемости учащихся по 
ботанике. –Алма-Ата: Мектеп, -1980. –с. 3-4. 
 
Резюме 
Пути совершенствования проверки знаний по экологии 
Иманкулова Р.А. 
В статье представлены вопросы, связанные с современным состоянием контроля и учета знаний 
по экологии. Систематическая и объективная проверка дает учителю информацию об уровне восприятия 
учеником учебного материала. Невозможно осуществлять дифференцированный подход в обучении без 
системы проверки и контроля знаний. 
 
Summary 
Ways of improving the knowledge test on ecology 
Imankulova R.A. 
The article presents the issues related to the current state of monitoring and accounting knowledge of 
ecology.The systematic and objective test gives the teacher information about the level of student perceptions of 
educational material. It is impossible to implement a differentiated approach to training without a system of 
verification and control knowledge.  

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Естественно-географические науки», № 1 (27), 2011 г. 
 
108 
ƏОЖ: 373.5.016.026.9:54(547) 
НЕГІЗДЕР, ҚҰРАМЫ, ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША КЕҢЕЙТІЛГЕН 
САБАҚ ЖОСПАР КОНСПЕКТІ ҮЛГІСІ  
 
З.О. Өнербаева - п.ғ.к., Абай атындағы ҚазҰПУ-дің доценті, 
Г. Уақбаева - Кешкі(кезеңдік) мектептің химия пəні мұғалімі, Талдықорған қаласы, 
С. Атыханова - Абай атындағы ҚазҰПУ-дың 4- курс студенті 
 
Пəні: Химия. 
Күні: 26.09.2010 жыл. 
Сыныбы: 8 – сынып  
Сабақтың тақырыбы: Негіздер, құрамы, химиялық қасиеттері  
Сабақтың мақсаты:  
Білімділігі:  Негіздер  жəне  негіздер  жайлы  жалпы  ұғым,  олардың  қасиеттері,  құрамы,  жіктелуі 
жəне қолданылуы туралы білім беру. 
Дамытушылығы:  Негіздердің  қасиеттеріндегі  ерекшеліктеріне  назар  аудартып,  олардың 
жіктелуін, құрамын, қосылыстарын тереңірек үйрете отырып білімдерін жетілдіру. 
Тəрбиелілігі:  Оқушыларды  білім  алудағы  нақтылыққа  тəрбиелеу  жəне  оларға  қауіпсіздік  жəне 
экологиялық тəрбие беру. 
Сабақтың түрі: Аралас сабақ. 
Сабақтың əдісі: түсіндіру, кестемен, карточкамен жұмыс, сұрақ-жауап. 
Көрнекіліктер: Кесте, сілтілік жəне сілтілік жер металдардың айырмашылығы көрсетілген кесте, 
Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесі, ерігіштік кесте. 
 
Пайдаланылған əдебиеттер: 
1.  Нұрахметов Н.Н., Сарманова К.А., Жексембина К.М. «Химия» оқулығы 8-сынып.  – Алматы:  
Мектеп,  2004. 
2.  Рудзитис Г.Е., Фельдман Ф.Г. «Химия» 8-сынып оқулығы екінші басылым. – Алматы: Рауан, 
1994 ж. 
3.  Пірəлиев С.Ж., Бутин Б.М., Байназарова Г.М., Жайлау С.Ж., Ержанов Қ.Б. «Жалпы химия» 2-
том – Алматы, 2003 ж. 
4.  Өнербаева З.О. «Педагогика практика əдістемесі (химия пəні негізінде)». – Алматы, 2006 ж. 
5.  Нұғыманұлы  И.,  Шоқыбаев  Ж.Ə.,  Өнербаева  З.О. «Химияны  оқыту  əдістемесі». – Алматы, 
2005. 
6.  Шоқыбаев Ж.Ə., Өнербаева З.О. «Химияны оқыту əдістемесі практикумы». – Алматы, 2005. 
7.  Өнербаева  З.О. «Бейорганикалық  химиядан  студенттерге  арналған  өз  бетінше  орындайтын 
сұрақтар мен тапсырмалар». -  Алматы, 2007.  
 
Сабақ өтудің барысы: 
1.Ұйымдастыру  кезеңі.  Оқушылармен  амандасып,  кезекші  арқылы  сыныпта  кім  жоқ  екендігін 
тексеру жəне оқушылардың кітап-дəптерлерін алып тек сабаққа көңіл аударуын қадағалау. 
2.Үй тапсырмасын сұрау. 
 
1-сұрақ. Жалпы су туралы не білесіңдер? 
Жауабы: Су-жер бетінде ең көп таралған зат. Мұхиттар, теңіздер, көлдер жəне өзендер суға толы 
болады.  Су  бу  күйінде  ауа  құрамында  болады.  Су-  адам,  жануар,  өсімдіктер  ағзасының  құрам  бөлігі. 
Сүтқоректілер  ағзасындағы  судың  массалық  үлесі  шамамен 70%, қияр  мен  қарбызда 90% шамасында. 
Сондай-ақ, су тіршілік нəрі. 
2-сұрақ. Судың физикалық қасиеттері? 
Жауабы:  Таза  су – түссіз  сұйықтық,  иісі  жəне  дəмі  жоқ, 100ºС  кезінде  қайнайды, 0ºС  кезінде 
қатады, тығыздығы 1г/см
3 
. Үш агрегаттық күйде болады: қатты, сұйық, газ. 
3-сұрақ. Судың химиялық қасиеттері? 
Жауабы: Су актив металдармен орын басу  реакциясына түседі:                   2Li + 2HOH → 2LiOH 
+ H
2
↑    Cу қыздырған кезде белсенділігі аздау металдармен əрекеттеседі: Zn + H
2
O  → ZnO + H
2
↑  Су 
тұрақты электр тогының əсерінен немесе жоғары температурада (200 ºС)  айырылады. 2H
2
O→2H
2
↑ + O
2 
↑                   
Cу бейметалдармен əрекеттесіп, яғни, оксидтерімен əрекеттесіп қышқылдар түзеді: SO
3 
+ H
2
O  → 
H
2
SO
4 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №1 (27), 2011ж. 
 
109 

жүктеу/скачать 3,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: