«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі жобасының тұжырымдамасы
VIII. Қоғамдық денсаулық сақтау саласында бақылау мен қадағалауды жетілдіру
жүктеу/скачать 182,51 Kb.
|
| VIII. Қоғамдық денсаулық сақтау саласында бақылау мен қадағалауды жетілдіру
Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласын интеграциялау, техникалық реттеу және медициналық қызмет көрсету сапасын бақылау арқылы қоғамдық денсаулық сақтаудың жаңа саласын құру көрсетілген салада бақылау мен қадағалау мәселелеріне арналған тәсілдерді қайта қарауды қажет етеді. Қоғамдық денсаулық саласында бақылау мен қадағалауды жетілдіру және әкімшілік кедергілерді төмендету мақсатында бақылау мен қадағалауға жататын объектілерге (субъектілерге) бару арқылы және оларға бармай қоғамдық денсаулық саласындағы профилактикалық бақылау және қадағалау мәселелерін, сондай-ақ рұқсат құжаттарының қолданылу мерзімдерін реттеу қажеттілігі туындады. Заң жобасында қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы бақылау және қадағалаудың нақты шекаралары айқындалады. Бақылауға жататын объектілерге (субъектілерге) бармай, хабарламалардың, өндірістік санитариялық-эпидемиологиялық бақылау нәтижелерінің, санитариялық-эпидемиологиялық аудиттің мониторингі, қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы хабарламалар, өнім қауіпсіздігін камералдық бақылау, санитариялық-эпидемиологиялық мониторинг, инфекциялық және инфекциялық емес аурулардың мониторингі, сондай-ақ Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры жүргізетін көрсетілетін медициналық қызмет сапасын сараптау нәтижелерінің мониторингі және пациенттерді қолдау қызметі жұмысының және ішкі бақылаудың тиімділігі мониторингі сияқты профилактикалық бақылаудың нақты түрлері айқындалады. Осыған орай олардың анықтамасын, мақсаттарын, жүргізу құралдарын, тәсілдерін, субъектілер тізбесін, жүргізу жиілігін, бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау мен қадағалауды есепке алу тәсілін және тиісінше қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы оларды бекіту жөніндегі мемлекеттік органның құзыретін міндетті түрде көрсете отырып, жүргізу тәртібін регламенттеу қажеттілігі туындады. Болашақта олардың нәтижелері бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау және қадағалау жүргізу үшін бақылау және қадағалау субъектілерін (объектілерін) іріктеп алуға негіз болуы мүмкін. Қазір Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры (бұдан әрі – Қор) денсаулық сақтау субъектілерінің медициналық қызметтерді тұтынушыларға көрсетілген медициналық көмектің сапасы мен көлемі бойынша шарттық міндеттемелерді орындауына мониторинг жүргізеді. Осыған байланысты Қорға денсаулық сақтау саласындағы ақпараттық жүйелерде өлім-жітім және өлім-жітім болмаған жағдайлар бойынша көрсетілетін медициналық қызметтердің сапасы мен көлеміне сараптама жүргізу, денсаулық сақтау ұйымдарына жоғары технологиялық медициналық қызметтер ұсынуға сәйкестік туралы қорытындыны беру жөніндегі құзыретті бекіту қажет. Өз кезегінде ҚР ДСМ ҚДСК және оның аумақтық департаменттері көрсетілетін медициналық қызметтердің сапасы мен көлемі, денсаулық сақтау ұйымдарына жоғары технологиялық медициналық қызметтер ұсынуға сәйкестік туралы қорытындыны берудің негізділігі бойынша сараптау мониторингін жүргізетін болады. Техникалық реттеу. Заң жобасы техникалық реттеу саласындағы ЕАЭО-ға мүше-мемлекеттердің ұлттық заңнамадан жоғары заңнама талаптарын іске асыру үшін әзірленген. Астана қаласында жасалған 2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 53-бабы 4-тармағының екінші абзацы негізінде ұлттық деңгейде техникалық регламенттер талаптарының сақталуын мемлекеттік бақылау және қадағалауды жүзеге асыру қағидаттары мен тәсілдерін айқындау қажет. Заң жобасын әзірлеу сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында қауіпсіз өнімнің адал бәсекелестігі, өндірісі және айналымы үшін жағдайлар жасау мақсатында техникалық регламенттер талаптарының сақталуы бойынша мемлекеттік бақылау және қадағалау жүйесін жетілдіру және сәйкестікті бағалау рәсімінің дәйектілігін қамтамасыз ету үшін қажет. Санитариялық-эпидемиологиялық бақылауға жататын өнімнің (тауарлардың) қауіпсіздігін қамтамасыз ету еліміздің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің және мықты мемлекет құрудың, оның табысты ұзақ мерзімді дамуының және экономикалық өсуінің басты шарттарының бірі болып табылады және Еуразиялық экономикалық одақтағы (бұдан әрі - ЕАЭО) және Дүниежүзілік сауда ұйымындағы (бұдан әрі - ДСҰ) интеграциялық процестер жағдайында ерекше өзектілікке ие болады. Тамақ өнімінің қауіпсіздігі саласындағы халықаралық шарттар оның құрамдас бөлігі ретінде Алиментариус Кодексінің стандарттарында, ЕО директиваларында, 2013-2020 жылдарға арналған ИЕА профилактикасы және олармен күрес жөніндегі жаһандық іс-қимыл жоспарында, 2015-2020 жылдарға арналған ДДҰ-ның тамақ өнімдері мен тамақтану саласындағы іс-қимыл жоспарында көрсетілген. Өнімнің (тауарлардың) қауіпсіздігі мен сапасы саласындағы реттеу мынадай аспектілерді қамтуы тиіс: денсаулық сақтаудың жоғары деңгейін қамтамасыз ету; жоғары сапа, айқындылық және тәуекелдерді бағалау бойынша тәуелсіз ғылыми ұсынымдар, тәуекелдер негізінде тәуекелдерді және коммуникацияларды басқару; егер денсаулық үшін тәуекелдің қолайсыз деңгейі анықталған болса немесе егер тәуекелді толық бағалау орындалмайтын болса, сақтық қағидатын қолдану және уақытша шаралар қабылдау; нақты және дұрыс ақпаратқа тұтынушының қолжетімділігі құқығы; тамақ өнімдерін және сәйкессіздік анықталған жағдайда қайтару (алу) рәсімдерін бақылауды қамтамасыз ету; қауіпсіз өнім үшін өндірушілер мен өңдеушілердің жауапкершілігін белгілейтін нақты ережелер; нарықта тек қауіпсіз және керекті үлгіде таңбаланған тауарлардың ұсынылғанына кепілдік беру міндеттемесі; саудаға қатысты елдің халықаралық міндеттемелерді орындауы. Қазіргі уақытта санитариялық-эпидемиологиялық бақылауға (қадағалауға) жататын өнімнің қауіпсіздігін бақылау сынамаларды іріктеп алу және оны санитариялық-эпидемиологиялық сараптау, сондай-ақ мемлекеттің, кәсіпкерлік субъектілері мен тұтынушылар мүдделерінің тепе-теңдігін сақтай отырып, бизнеске қосымша жүктеме жасамай, өнім қауіпсіздігін бақылауға мүмкіндік беретін камералдық бақылау арқылы өнім қауіпсіздігінің мониторингі нысанында жүргізіледі. Соңғы 3 жылдың қорытындысы бойынша санитариялық-эпидемиологиялық бақылауға жататын сәйкес келмейтін өнімнің саны жүйелі түрде азайып келеді, мысалы 2015 жылы - 30,1%, 2016 жылы - 14,4%, 2017 жылы – 10,3% (оның ішінде 2015 жылы тамақ өнімі - 26%, 2016 жылы - 12,2%, 2017 жылы - 8,3%). Жалпы алғанда елімізде өткізілетін сәйкес келмейтін өнімнің (тауарлардың) негізгі сегменті (60-70%) импорттық өнімге тиесілі. Ойыншықтарды қоспағанда, өнімнің (тауарлардың) елімізге шартты шығару режимімен әкелінетінін ескере отырып, қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы нормативтік құқықтық актілер, гигиеналық нормативтер мен техникалық регламенттер талаптарына жауап бермейтін өнімді (тауарларды) анықтаудың пәрменді тетігі бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау және қадағалау нысанында жүргізілетін өнім қауіпсіздігінің мониторингі болып табылады. Заң жобасында сәйкес келмейтін, оның ішінде мерзімі өткен өнімді не өнім сәйкестігінің құжаттарынсыз өткізілетін өнімді жасыруды болдырмау үшін алда болатын өнімді іріктеп алудың жүргізілетіні туралы бақылау субъектісіне хабарламастан, өнім қауіпсіздігінің мониторингі мақсатында субъектіге (объектіге) бару арқылы профилактикалық бақылау және қадағалау жүргізу ұсынылады. Зертханалық сараптама жүргізуге уақыт шығынын ескере отырып, шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін профилактикалық бақылау және қадағалау жүргізу мерзімдерін реттеу қажет. Ерекше сақтау шарттарын қажет ететін тамақ өнімдері үшін жарамдылық мерзімдері мен сақтау шарттарының болмауы, өнім құрамы, оның тағамдық және энергетикалық құндылығы, құрамындағы тыйым салынған тағамдық қоспалар, консерванттар, ГТО туралы мәліметтердің болмауы кезінде өнім таңбалауының бұзылуы анықталған жағдайда шаралар қабылдау үшін заңнаманы одан әрі жетілдіру қажет етіледі. Адамның осындай өнімді тұтынуы кейіннен пайда болатын салдарларға, аллергиялық реакцияларға, семіздікке, қант диабетіне және басқа да инфекциялық емес ауруларға алып келуі мүмкін. Мәселен, ҚР Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің аумақтық бөлімшелерінің тамақ өнімі таңбалауында бұзушылықтардың анықталу фактілері бойынша жоспардан тыс тексерулерді тіркеуден бас тарту мәселесі өзекті болып отыр. Сонымен қатар барлық техникалық регламенттерді қабылдаудың мақсаты адамның өмірі мен (немесе) денсаулығын сақтау, тұтынушыларды жаңылыстыруға алып келетін іс-қимылдың алдын алу болып табылады. Таңбалау талаптарының бұзылу фактілері бойынша жоспардан тыс тексерулер жүргізу мүмкіндігінің болмауы еліміздің тұтынушылық нарығында таңбалауында «Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» 2017 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің 1-тармағының 2) тармақшасына сәйкес оларға қатысты Одақ туралы шартқа және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тауарды шығарғаннан кейін расталуы мүмкін тыйым салулар мен шектеулерді сақтау бөлігінде шектеу қолданылатын тауарлар шартты шығарылған деп көзделген өнімнің болуына ықпал етеді. Сонымен қатар камералдық бақылау нәтижелері көрсеткендей практикада сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар жоғарыда көрсетілген талаптарды әрқашан сақтамайды. Мысалы, еліміздің аумағына өнімнің әкелінуін және олардың сәйкестікті растау (сертификаттау және декларация) рәсімінен өтуін бақылауға бағытталған камералдық бақылау жолымен жүзеге асырылатын өнім қауіпсіздігінің мониторингі нәтижелері бойынша 2017 жылы өнім қауіпсіздігінің талаптарына сәйкес келмейтін әкелінетін және өткізілетін өнімнің көлемі, тек ойыншықтар ғана 48%-ды құрады. Тиісінше, еліміздің нарығында сәйкестік рәсімінен өтпеген өнім өткізіледі, бұл осы өнімді ықтимал қауіпті деп болжауға негіз болады, себебі сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар өздерінің тауарлары қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмегендіктен, өнімнің сәйкестігін бағалау рәсімінен өтуден жалтарады. Камералдық бақылау нәтижелері бойынша көп жағдайларда өнімнің сәйкестігін бағалау рәсімінен өтуден жалтарған сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар анықталған кезде қоймаларында тауарлар болмайды, яғни сатылып кетеді. Бұдан басқа әкімшілік айыппұлдар көлемі әкелінетін тауардың құнына сәйкес келмейді. Қазақстан Республикасына азаматтардың өмірі мен денсаулығына теріс әсер ететін тауарларды заңсыз әкелудің мемлекеттік масштабтағы өткір проблемалардың бірі болып табылатынын ескере отырып, өнім қауіпсіздігін, оның ішінде тұтынушының өмірі мен денсаулығын сақтауды қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін пәрменді құрал камералдық бақылау деп пайымдаймыз. Камералдық бақылау шартты шығару режимінде тауарды кедендік тазартудан өткізу және ішкі тұтынуға шығару кезінде оны өткізу сатысында ЕАЭО және ҚР-ның актілерінде белгіленген талаптардың сақталуын бақылауға мүмкіндік береді. Басқаша айтқанда, аталған бақылау еліміздің аумағына қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін тауарларды әкелуді және оларды өткізуді шектеуге, осылайша тұтынушыларды ықтимал қауіпті өнімнен қорғауға мүмкіндік береді. Камералдық бақылау жасаудың мақсаты: азаматтардың өмірі мен денсаулығын сақтау; Қазақстан Республикасының аумағында тауарлардың заңсыз айналымын болдырмау; қоғамдық денсаулық сақтау және техникалық реттеу саласында мемлекеттік бьақылауды (қадағалауды) жетілдіру; өнім қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады. Бұл ретте Қазақстан Республикасында камералдық бақылау жүйесін құрудың негізгі міндеттері: тауарлардың айналымын, олардың қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру; сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларға қатысты, шартты шығару режимінде әкелінетін тауарларға қатысты мемлекеттік бақылау (қадағалау) жүргізу рәсімдерін және мерзімдерін жетілдіру; тауарлардың төлнұсқалығын растау; тауарлардың заңсыз өндірісі мен айналымына қарсы іс-қимыл жасау; бизнес үшін тең жағдайлар жасау – сыртқы экономикалық қызметке жосықсыз қатысушылар қызметінің алдын алу, шектеу және жолын кесу; онлайн режимде кедендік тазартудан өту кезінде тауарларды қадағалау мақсатында кедендік және салықтық ұлттық әкімшілендіру компоненттерімен ақпараттық іс-қимылды жетілдіру; жосықсыз СЭҚҚ туралы тұтынушылардың ақпараттандырылуын кеңейту. Қолданыстағы ақпараттық жүйелер мүдделі мемлекеттік органдардың, ведомстволардың және халықаралық ұйымдардың басқа да деректер базаларындағы деректермен жедел алмасуды қамтамасыз етпейді. Аумақтық бөлімшелермен жедел өзара іс-қимыл және ден қою шараларын қабылдау үшін онлайн-режимде өнімдердің қауіпсіздік мониторингіне қадағалау жүргізу мүмкіндігі жоқ. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығын қамтамасыз ету бойынша технологияларды дамытуды және міндеттерді шешуді есепке ала отырып, қолданыстағы зертханалық бақылау жүйесі тұрақты түрде жетілдіруді және толық жабдықтауды қажет етеді. Шешімді талап ететін және бақылау тиімділігін төмендететін мәселелердің бірі мемлекеттік органдармен келісу, стандарттау және метрология органдарында бекіту арқылы зерттеулердің жаңа әдістері мен стандарттарын енгізу кезеңінің ұзақтығы (3 жылдан астам) болып табылады. Жоғарыда айтылған мақсаттарға қолданыстағы заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы толық көлемде қол жеткізу мүмкін болмайды. Осыған байланысты, жаңа редакцияда жазылған Заңның жобасында оларды іске асыру арқылы жаңа және жүйелі шешімдерді қолдану қажет. жүктеу/скачать 182,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|