Халықаралық ғылыми-практикалық конференция ЕҢбектері

 

520 

Объем тренировочных нагрузок в основных и дополнительных упражнениях в 5-8 -

и неделях по сравнению с 1-4-й неделями  увеличился на 21%. Соотношения основной и 

дополнительной нагрузок не претерпели существенных изменений 43,7: 56,3%. Вместе с 

тем, в 5-8 неделях снизились абсолютная и относительная доли нагрузки в тягах рывковых 

и  толчковых  в  суммарной  нагрузке.  Однако  в  целом  акцент  на  объем  нагрузки  в 

толчковых упражнениях остался прежним в 1-4 неделю 37,4% и 5-8 нед.39,4%. 

В  данном  эксперименте  за  8  недель  соотношение  долей  нагрузки  между  тремя 

названными  группами  дополнительных  развивающих  упражнений  осталось  прежним. 

Однако  существенное  различие  заключается  в  следующем:  акцент  делается  на 

дополнительном объеме нагрузки (44:56% соответственно). 

Динамика  объема  дополнительной  развивающей  нагрузки  для  мышц  ног  в  6-8 

недельном цикле. Объемы суммарной нагрузки для мышц ног в 1-4-ую, и 5-8-ую неделю 

составили 627 и 761 ПШ, т.е. во втором 4-недельном цикле нагрузка увеличилась На 21%. 

И  если  в  1-4-ую  недели  нагрузка  по  недельным  циклам  в  основном  увеличилась  по 

нарастающей  (329,  27,  206,  265  ПШ),  то  в  последующие  4  недели  динамика  имела 

скачкообразно  отрицательный  характер:  285,  162,  260,  54  ПШ,  т.е.  ее  уровень  в 

последнюю, 8-ю неделю, резко снизился. 

Уровень    интенсивности    (максимальные    тренировочные    веса    штанги    в  

основных приседаниях со штангой на плечах, переведенные в условные единицы - у.е.) в 

первые 4 недели составил в среднем 104, 1 у.е., в 5-7-ую    недели 121 у.е. 

На 8 неделе, когда объем нагрузки для мышц ног в дополнительных упражнениях 

был  значительно  снижен,  подавляющее  большинство  спортсменов  существенно 

превзошли свои личные достижения в приседаниях со штангой на плечах. 

  В 

результате  проведенного  эксперимента  с  приоритетным  объемом 

тренировочной нагрузки в дополнительных упражнениях увеличился УСМ в двоеборье в 

среднем  на  8,7%  (рывковые  -  на  11,8%  и  в  толчке  на  16,5%).  Таким  образом, 

предложенное  применение  дополнительных  упражнений  способствовало  значительному 

приросту УСМ в наиболее важном упражнении - в толчке двумя руками. 

Естественно,  что  с  увеличением  стажа  и  квалификации  спортсменов  темпы 

прироста УСМ будут снижаться. Поэтому наиболее объективной оценкой эффективности 

технологии экспериментальной подготовки будет сравнение ее прироста в процентах за 2 

месяца  (8  недель)  с  годовым  приростом  результатов  юношей  до  16  лет.  Прирост  в 

двоеборье  оказался  в  рывке  в  1,6  раза,  а  в  толчке  в  4,2  раза  больше  по  технологии 

эксперимента. 

Литература 

1.Медведев  А.С.  Система  многолетней  тренировки  в  тяжѐлой  атлетике:  Учебное 

пособие для тренеров. - Москва., 1986. 272с. 

 

УДК 128:37.013.8 

Философия и спорт: Примеры интерпритации философского знания спортивной 

педагогике 

Передельский А.А., РГУФКСиТ, г. Москва 

 

Чем  может  быть  полезна  философия  для  поиска  резервов  повышения  технического 

мастерства,  специальной  физической  и  психической  подготовленности  представителей 

различных видов спорт? Ответ для людей посвященных прост и однозначен: философия, это 

абстрактное  и  обобщенное,  насыщенное  мировоззренческими  компонентами  и 

саморефлексией  знание…может  дать  очень  много  и  спорту  вообще  и  спорту  высших 

достижений  в  частности.  Другой  вопрос,  что  не  каждая  философская  теория  «работает»  в 

качестве  всеобщей  методологии  спортивной  деятельности,  не  всякая  философская  система 

может интерпретироваться спортивной педагогикой. Плотно стыковаться с областью знания, 

изучающего  спортивную  деятельность  может  только  та  философия,  которая  посвящена 

 

521 

жизнедеятельности вообще или та, что является прикладным разделом философской теории в 

спорте. 

 

История  философской  мысли  дает  немало  примеров  «философии  жизни»  как  в 

восточной  (даосизм,  чань  (дзэн)  –  буддизм),  так  и  в  западной  культурной  традиции. 

Достаточно вспомнить немецкого философа Фридриха Ницше, французского мыслителя Анри 

Бергсона,  основоположников  экзистенциализма  Альфреда  Камю  и  Жан-Поль  Сартра. 

Чрезвычайно  созвучны  восточным  воззрениям  творчество  Эриха  Фромма,  взгляды 

представителей школы психоанализа Зигмунда Фрейда, Катрин Хорни, Альфреда Адлера. 

 

Еще  ближе  к  восточным  моделям  философии  жизни  подошли  русские  литераторы: 

Толстой Л.Н., Достоевский М.Ф., Соловьев Вл. 

 

Таким образом, в ХIХ – ХХ веках благодаря развивающемуся диалогу культур Запада и 

Востока  сформировалось  некое  общее  мировоззренческое  и  теоретическое  пространство, 

адекватное  спорту  как  одному  из  ярких  проявлений  человеческой  жизнедеятельности, 

способное служить в качестве его мировоззренческо-методологической базы. 

 

Несколько  хуже  дело  обстоит  с  прикладным  разделом  философского  знания.  Чтобы 

всерьез говорить о философии спорта, необходимо многократно применить характерную для 

социологии процедуру интерпретации (расшифровки, упрощения, конкретизации, адаптации, 

разъяснения)  философских  всеобщих  законов  и  категорий  в  общих  законах  и  понятиях 

спортивной  педагогики    и  далее,  в  частных  закономерностях  и  терминах  различных 

физкультурно-спортивных  методических  систем.  Необходимо  разработать  алгоритмы  связи 

всеобщего, общего и частного знания, связующие механизмы-конструкты теории и практики 

спортивной деятельности. В этом вопросе более чем какая-либо другая философская, твердую 

методологическую  почву  представляет  материалистическая  диалектика,  диалектический  и 

исторический материализм Карла Маркса и Фридриха Энгельса. Именно эта, многими сегодня 

преданная  забвению,  отринутая  философская  система  наиболее  эффективно  (в  качестве 

всеобщей  методологии)  «работает»  с  ею  же  введенной  и  обоснованной  категорией 

«практики», в том числе и практики спортивной деятельности. 

 

Марксистская философская методология включает четыре наиболее общих раздела: 

онтологию или теорию бытия; 

гносеологию или теорию познания; 

диалектику или методологию всеобщего изменения и развития; 

теорию личности и общества, а также основанную на них аксиологию, то есть 

ценностную теорию. 

У каждого из перечисленных разделов есть свои ключевые, прямо или косвенно 

выходящие  на  сферу  спорта,  проблемы.  Например,  аксиология  ставит  вопрос  о  значимости 

общеупотребительной морали и нравственных ценностей в спорте, который моделирует свою, 

довольно специфическую реальность, а значит и свои представления о добре и зле, правде и 

лжи, плохом и хорошем. 

 

Философская  теория  личности,  в  свою  очередь,  озабочена  вопросами  соотношения  в 

человеке биологического и социального, врожденного и благоприобретенного, потенциально 

данного в задатках и развернутого в способностях. В спорте эти вопросы интерпретируются в 

проблемах  телесности,  агрессивности,  подготовки  и  воспитания  чемпионов.  Философская 

теория  общества,  а  точнее    общественно-экономических  формаций,  рассматривает  вопросы, 

связанные  с  иерархическими  взаимоотношениями  между  экономикой,  политикой,  правом, 

религией  и  другими  социальными  сферами.  Таким  образом,  именно  эта  теория  задает 

методологическое решение, например, проблеме отношений спорта и политики. 

 

Диалектика как учение о всеобщем развитии вообще самым тесным образом связана со 

спортивной  деятельностью,  в  основе  которой  лежит  движение,  развитие,  прогресс.  Вот, 

кстати, самый точный и простой ответ на вопрос о том, чем философия может способствовать 

выявлению резервов спортивного мастерства. 

 

Гносеология  также  дает  множество  примеров  методологического  решения 

физкультурно-спортивной  проблематики.  В  частности,  огромный  интерес  для  опытных 

 

522 

тренеров  представляет  проблема  превращения  интуиции  в  постоянно  действующий  фактор, 

позволяющий  поднять  скорость,  реактивность,  адекватность  своего  движения,  глубину  и 

точность  предвидения  реакции  соперника,  широту  видения  ситуации  спортивного  поединка 

или  игры  в  целом.  А  ведь  это  не  более,  чем  частные  конкретные  проявления  более  общей 

философской  проблемы  соотношения  эмпирического  и  теоретического,  чувственного  и 

рационального, опытного и надопытного познания. 

 

Наконец,  мы  переходим  к  онтологии  или  философской  теории  бытия.  Спортивное 

бытие (как часть бытия вообще, предпослано каждому конкретному спортсмену. Оно задано 

частично  опредмеченных,  т.е.  принявшими  форму  материальных  объектов  и  социальных 

институтов  общепринятыми  нормами и  принципами,  ограничено  схемами  и правилами.  Но, 

тем  не  менее,  будучи  включенным  в  это  бытие,  существуя  в  нем  долго  и  плодотворно, 

спортсмен,  тренер,  руководитель  получает  шанс  внести  свою  лепту  в  изменение  данного, 

предписанного ему бытия, в частности, изменить правила поведения спортсменов, изменить 

судейские  оценки  результата,  изменить  сам  результат.  Но  для  этого  нужно  не  просто 

существовать в данном пространстве, а научиться структурировать его, выделять в нем общие 

и необходимые закономерности, связи. 

 

Например, тот, кто действительно желает стать чемпионом в спортивном единоборстве 

должен  понимать  и  видеть,  что  поединок  –  это  не  сплошное  монотонное  течение  и  обмен 

ударами  (приемами).  Поединок  –  это  система,  включающая  свои  структурные  компоненты, 

имеющая  свои  управляющие  механизмы  и  системообразующие  факторы.  Только  умение 

разложить  спортивный  поединок  на  составляющие,  проанализировать  свои  действия  и 

действия  соперника    в  контексте  этих  выделенных  компонентов  (дыхание,  опорно-

двигательная  координация,  позиционная  игра,  дистанционное  взаимодействие,  психическое 

давление  и  противодействие,  технико-тактические  схемы,  схватка  как  период  активного 

ударно-броскового  взаимодействия,  стратегия  или  генеральная  идея-концепция  боя)  с 

гарантией  позволяют  спортсмену  и  тренеру  исправить  ошибки  и  недочеты  в  подготовке 

единоборца, прогнозировать результат будущих соревнований. А это умение не в последнюю 

очередь  направляется  философской  методологией,  научным  мировоззрением,  разгоняющим 

мистический  туман  человеческого  суеверия  и  заставляющим  иметь  дело  с  реальными 

практическими  фактами,  с  их  математической  обработкой,  с  их  физическим,  психическим, 

биологическим и иным научным анализом и объяснением. 

 

Мы  не  случайно  заостряем  внимание  не  только  на  методологическом,  но  и  на 

мировоззренческом  аспекте  философии  спорта,  с  которым  напрямую  связана  общая 

концепция-идея  любого  вида  спорта,  общая  стратегия  любой  единоборческой  системы. 

Для доказательства сказанного обратимся к конкретным примерам из области физической 

культуры  и  спорта.  Не  нужно  долго  думать,  чтобы  догадаться,  чья  национальная 

философско-идеологическая  система,  чей  менталитет  послужил  основой,  например,  для 

создания игры в шахматы, в городки, в регби, в бейсбол; чья культурная традиция и идеология 

породила у-шу, бокс, кекусинкай-каратэ, армейский рукопашный бой или кик-боксинг. 

 

Философия  марксизма  учит  различать  за  каждой  яркой  вывеской,  броским  фасадом 

конкретные 

социально-классовые, 

национально-государственные 

политические 

и 

экономические  групповые  интересы.  Она  заставляет  задуматься  о  действительной  судьбе 

нашего  отечественного,  российского  спорта,  о  его  культуре  и  менталитете,  о  его  родной 

внутренне  присущей  психофизиологии  и  духовному  миру  русского  человека,  а  не 

привнесенной и навязанной физкультурно-спортивной традиции. 

  

ҼОЖ 37.037.1 

Тҧлғаны жан – жақты дамытуда дене тәрбиесінің мәні 

Оралбеков А.С., «Сырдария» университеті, Жетісай қ. 

 

Дене  тҽрбиесі  –  тұлғаны  жан  –  жақты  үйлесімді  қалыптастырып  дамыту 

процесінің негізгі бір саласы. Себебі, дене тҽрбиесі тұлға денесінің қалыпты жетілуінің, 

 

523 

денсаулығының  нығаюын  қамтамасыз  етуде,  оларды  еңбекке,  отанды  қорғауға 

дайындауда  аса  маңызды  қызмет  атқарады.  «Дене  тҽрбиесі  –  адамның  денсаулығын 

нығайтып, оңтайлы, қимыл  - ҽрекеттерін қалыптастыратын адамгершілік қасиеттері  мен 

ерік – жігері жетілдіретін негізгі тҽрбие бағыттарының бірі.  

Дене  тҽрбиесі  тҿзімділік,  шыдамдылық,  батылдық,  табандылық  қасиеттерді 

шыңдайды». 

Қандайда  бір  қоғам  болмасын  оның  сҽтті  болуы  болашақ  жастарының 

денсаулығына  тікелей  байланысты.  Себебі,  қазіргі  қоғам,  жоғары  қарқынмен 

дамыған  ҿндіріс  дене  бітімі  жақсы  жетілген,  ҿндірісте  жоғары  қарқынмен  жұмыс  істей 

алатын жасҿспірімді қажет етеді. Адамның ширақтығы неғұрлым басым болса, соғұрлым 

атқаратын  жұмысы  тиімді  болады.  Сондықтан  ҽрбір  ұстаз  ҿзінің  шҽкірттерін 

денсаулығы мықты, кҿңілді, дене бітімі жақсы дамыған тұлға ретінде кҿргісі келеді. 

Сондай-ақ,  дене  тҽрбиесі  ерік-жігері  мықты,  тҽртіпті,  батыл  жҽне  белсенді,  ҿз 

Отанын  қорғауға  лайықты  жас  ұрпақты  ойдағыдай  ҽзірлеуде  аса  маңызды  ҽлеуметтік 

міндеттерді атқарады. Дене тҽрбиесі жастарға ақыл-ой жҽне еңбек ҽрекетінде нҽтижелі 

жұмыс істей алатын сапа қасиеттерін қалыптастыруға да ықпал етеді. 

Сондықтан  да  тҽрбие  теориясы  дене  тҽрбиесі  мҽселесіне  тұлғаның  дене 

күштері жҽне ағзасын  дамытудың негізгі бір факторы ретінде айрықша мҽн  береді. 

Ҽрине, қоғамдағы жас ҿспірімдердің дене жҽне рухани қабілеттері қаншалықты дамуына 

байланысты,  соншалықты  олар  халық  игілігі  үшін  пайдалы  ҽрі  нҽтижелі  еңбек 

етеді. 

Дененің  дамуы  адам  дене  күштерін  нығайту  жҽне  жетілдірудің  сапалық 

ҿзгеруін  қамтиды.  Мұндай  кҿзқараста  ол  тек  дене  тҽрбиесінің  бір  ғана  нҽтижесі 

ретінде кҿрініс береді. 

Дене  тҽрбиесінің  кҿздейтін  тағы  бір  мақсаты  балалардың  дене  мҽдениеті 

жҽне  спорт  пен  айналысу  қызығушылықтары  мен  қажеттіліктерін  ояту,  ынталандыру 

жҽне дененің дамуы мен денсаулықты нығайтудың психо-физиологиялық негіздерін терең 

ұғынуларына,  сонымен  қатар  ақыл-ой,  адамгершілік  жҽне  эстетикалық  т.б.  тҽрбие 

салаларының дамуына да ықпал ету мүмкіншіліктеріне жағдай жасау, ұлттық ойындарды 

меңгеру, оның даму тарихы мен танысу, қазақ халқынан шыққан спорт шеберлері жҿнінде 

мағлұматтар алу. 

Осы бағытта дене тҽрбиесі оқушылардың белсенді танымдық жҽне дене, сонымен 

бірге денсаулықты шынықтыру  ҽрекетін ұйымдастыруда кҿп жақты процесс.  Сондықтан 

да дененің саулығы адамның кез келген ҽрекетпен нҽтижелі айналысуына зор ықпал етеді, 

соның  ішінде,  ҽсіресе  ақыл-ойдың  дамуына  ҽсері  мол.  Бүгінгі  ғылыми-техникалық 

прогрестің дамуы, адам баласының ҿмірі мен атқаратын қызметінің сипаты олардың дене 

күштерінің даму жағдайларына маңызды ықпал етері сҿзсіз. Бұл, ҽсіресе баланың жоғары 

деңгейде  жалпы  білім  жҽне  кҽсіби  даярлығында  кҿптеген  мағлұматтар  алуымен 

байланысты  оның  миында  жҽне  интеллектуалдық  күшінде  жүктеменің  артуымен  кҿрініс 

береді.  Сонымен  қатар  қала  жағдайында  пҽтерлердің  бүкіл  керек  -  жарағымен  толық 

қамтылуы,  жақын  қашықтыққа  үнемі  автокҿлікті  пайдалануы,  кҿгілдір  экранмен 

компьютер  алдында  үнемі  қозғалыссыз  ұзақ  отыруы  балалардың  қимыл-қозғалысы 

белсенділігінің, денеге түсетін жүктеменің тҿмендеуіне ҽкеледі. Сондықтан дене тҽрбиесі 

мҽселесе  дҽуірлеген  машиналы  жҽне  автоматтандырылған  жүйе  жағдайында  жоғары 

маңызға ие болуы тиіс. 

Бұған  қосымша  оқушылардың  шамамен  алғанда  85  пайызында  жүрек,  ҿкпе  жҽне 

т.б ішкі ағза мүшелерінің ауруы, сонымен бірге есту, кҿру, қабілеттерінің тҿмендігі, жүйке 

жүйелерінің ауыру салдарынан оқуда нашар үлгерім жағдайларында болуына да себепші 

болады. Баланың есте сақтау қабілеті, ҿзектілігі, ынталылығы да оның жалпы денсаулығы 

мен дене күштерінің жағдайына байланысты болып келеді. 

Ақыл-ойдың дамуы, рухани күштер мен қабілеттердің даму кҿп жағдайда адамның 

денсаулық  жағдайымен,  оның  тҿзімділігімен,  жүйке  жүйесінің  мықтылығымен 

 

524 

айқындалатын  болғандықтан,  ол  дене  тҽрбиесімен  тығыз  байланысты  қарастырылады. 

Нарықтық  экономика  жағдайында  адамның  жеке  басының  саулығы,  оның  дене  күшінің 

мығымдылығы,  оның  жеке  басының  ерекше  құндылығы  болып  саналады.  Сондықтан 

спорт ҽрбір адам үшін ҿмірдегі қажетті құндылық болып есептеледі. 

Олай  болса  адамның  денесінің  дамуы  ақыл-ойы  ҽрекетінің,  еңбекке  қабілетінің,  үлгерім 

сапасының дамуына жағдай тудырады. 

"Дене  тҽрбиесі  тҽрбиенің  басқа  салаларымен  табиғи  байланыста  болып,  тұлғаны 

жан-жақты үйлесімді қалыптастырып дамытуда маңызды міндеттерді атқарады. 

Дене  тҽрбиесі  эстетикалық  тҽрбиемен  де  тікелей  байланысты.  Оның  барысында 

баланың  дене  бітімі,  қимыл  -  қозғалысына  қатысты  эстетикалық  талғамы,  бағалауы, 

кҿзқарасы  қалыптасып  дамиды.  Дене  жаттығулары  қимыл-қозғалыстағы  ҽсемдікті  кҿре, 

бағалай білуге үйретеді жҽне онда үйлесімділіктің болуына тҽрбиелейді. 

Сонымен  қатар,  дене  шынықтыру  жҽне  спортпен  шұғылдану  ағзаның  жалпы 

нығаюына  кҿмектесіп,  бұлшық  ет,  тыныс  алу  жолдары  жҽне  жүйке  тамырларын 

дамытады,  барлық  ішкі  мүшелердің  жұмысын  жақсартады  жҽне  қан  алмасу  процесін 

күшейтеді. 

Дене тҽрбиесі барысында ҽртүрлі дене жаттығуларын оны шынықтыру процесімен 

бірлікте  тиімді  пайдалану  ағзаның  бірқалыпты  жетілуін  қамтамасыз  етеді  (атмосфера 

қысымының ауытқуына байланысты дененің қызуы немесе салқындауы т.с.с), балалардың 

суық  тию  жҽне  тұмаурату  жағдайын  жҽне  кейбір  жұқпалы  ауруға  тап  болуын  едҽуір 

азайтады. 

Белсенді  қимыл-қозғалыс  балалардың  жүрек  қан  тамырының  дұрыс  жетіліп 

дамуына күшті ықпал етеді. 

Арнаулы  дене  жаттығулары  жүрек  бұлшық  етінің  жұмыс  істеу  күшін  арттырады, 

қан  тамырлары  қабырғасының  тым  созылып,  икемді  болып  келуіне  ықпал  етеді. 

Нҽтижесінде жүрек ҿнімді жұмыс істеп, бір мезгілде күш қуаты жоғары болады. 

Дене  тҽрбиесінің  ықпалы  ҽсіресе  жүйке  жүйесінің  қызметін  шынықтыру  мен 

жетілдіруде  маңызы  ерекше.  Орталық  жүйке  жүйесі  мен  ҽртүрлі  дене  мүшелерінің 

арасындағы  жүйкелік  күштердің  ҿтуін  тездетеді,  жүйке  процестерінің  қызметін 

жандандырып, тұрақтандырады. 

Сондықтан  оқушылардың  денсаулығын  шынықтыру  педагогикалық  ұжымның 

үнемі  назарында  болып,  қамқорлығына  айналуы  тиіс.  Сол  үшінде  ҽрбір  мұғалім  дене 

тҽрбиесінің  мүмкіншілігін  жете  білуі  міндетті  жҽне  оны  тҽрбие  процесінде  жан-жақты 

пайдалануы қажет. 

Дене  тҽрбиесінің  мҽнін  ашу  барысында  оның  міндеттері  мен  мазмұнын  анықтау 

қажеттігі туындайды. Дене тҽрбиесінің міндеттеріне: 

•  денсаулықты  нығайту,  ағзаны  шынықтыру  жҽне  дененің  дұрыс  қалыптасып  дамуын, 

мүсіннің сымбатты болуын қамтамасыз ету;  

• ақыл-ой жҽне дене күштерінің  жұмыс істеу қабілеттерін кҿтеру; 

•дененің  негізгі  қимыл-қозғалыс  сапаларын  (күштілік,  ептілік,  шыдамдылық, 

шапшаңдылық) қалыптастыру; 

•  гигиеналық дағдыларды қалыптастыру; 

•  дене шынықтыру жҽне спорт саласында арнаулы білімдер беру; 

• адамгершілік қасиеттерін тҽрбиелеу (батылдығы, ҿжеттілігі, қайсарлығы, табандылығы, 

жауапкершілігі, тҽртіптілігі, ұжымшылдығы т.с.с); 

• дене жҽне спорт ойындарымен үнемі жҽне жүйелі айналысуға қажеттілігін тҽрбиелеу; 

• дененің ҽрқашан сау болуына, сергектікке, ҿзіне жҽне айналасындағы адамдарға ҽрқашан 

қуаныш ҽкелуге ұмтылысын тҽрбиелеу т.с.с. 

•  ұлттық ойындарды игеру жҽне олардың пайда болу жҽне даму тарихы мен танысу, ҽдіс-

тҽсілдерін білу. 

Еліміздің барлық азаматтарының денсаулығын нығайту - мемлекет алдында тұрған 

ең  жауапты  міндеттердің  бірі.  Сол  үшін  де  жоғары  да  аталған  міндеттерді  орындау,  ең 

 

525 

алдымен  Білім  жҽне  Денсаулық  министрлігіне,  содан  кейін  мектеп  ҽкімшіліктері  мен 

мектептен тыс тҽрбие беру мекемелеріне жүктеледі. 

Келесі  кезекте,  ол  қоғамдағы  ҽрбір  адамның  ҿздеріне  міндеттеледі.  Себебі,  дене 

тҽрбиесі  ҽрбір  адамның  ҿз  денсаулығын  белсенді  түрде  нығайтуға  бағытталған  шара. 

Сондықтан  да  адамның  ҿз  денсаулығына  ҿзі  бақылау  жасауы,  оның  алдын  алуы,  дене 

шынықтыру  жҽне  спорт  ойындарымен  үнемі  шұғылдануы,  бір  жағдайда  оның  ҿзіне,  ал 

екінші  жағдайда,  қоғамға  дені  сау,  еңбек  етуге,  Отанын  қорғауға  қабілеті  зор  жеке 

тұлғаны  қалыптастырып  дамытуда  маңызы  ерекше.  Жақсы  денсаулық  -  адамның  еңбек 

процесі жҽне қоғамдық пайдалы ҽрекетінде де белсенді жҽне табысты болуының бірден-

бір кепілі. 

Дене тҽрбиесінің негізгі мазмұны дене шынықтыру жҿніндегі оқу бағдарламасында 

жҽне  спорт  теориясы  мен  практикасы  жҿніндегі  факультативтік  сабақтар 

бағдарламасында  ,  сондай-ақ  "жалпы  білім  беретін  мектеп  оқушыларына  дене  тҽрбиесін 

беру  туралы"  ашып  кҿрсетілген.  Бұл  құжаттарда  денсаулықты  жҽне  ағзаны  нығайтуға, 

қимыл-қозғалыс дағдылары мен икемділікті, тҿзімділікті, шапшаңдықты қалыптастырып, 

дамытуға баса назар аударылған. Ҽр адамның ҿзінің денесін жастайынан шынықтыратын, 

гигиена  саласында  жҽне  медициналық  кҿмек  бере  алатындай  білімі  болсын,  салауатты 

ҿмір салтын ұстанатын болуы керек деген міндет қойылды.  

Ҽдебиеттер 

1.

 

Ҽ. Ҿмешұлы., Салауатты ҿмір салты «Қазақстан 2030 »  

2.

 

Ҽшімов Б., «Валеология», » 2003 №2, «Дене тҽрбиесі жҽне спорт 2002 № 2 

3.

 

Н.Н. Болдырев., «Мектептегі тҽрбие жұмысының методикасы»                           

4.

 

Еділбаев Т., «Валеология»,Алматы., 2004ж 

 

жүктеу/скачать 4,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: