Іі халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференциясы ғылыми баяндамалар

479

3. Кудина Г. Н. Новлянская З. Н. Литература как предмет эстетического цикла. Методическое пособие. 

– Томск: «Пеленг», 1994.

4. Сухомлинский В. А. Как воспитать настоящего человека. – М., 1990.

5. Эльконин Д. Б. Как учить детей читать. – М.: Знание, 1976.

КӘСІБИ БІЛІКТІЛІК –ЗАМАН ТАЛАБЫ

Рахматуллина А. Р.

Абай атындағы Қаз ҰПУ-нің қаржы және бухгалтерлік

есеп кафедрасының оқытушысы

Алматы қ., Қазақстан Республикасы

Аңдатпа

 Жаңа замандағы кәсіби маман - қарапайым қызметкер емес, ол шәкіртінің алдағы өмірін өз басынан 

кешірген тәжірибесіне таянып, оларға келешек өмірде аяғын шалыс басып, соққы жеп өкінбес үшін күні 

бұрын сақтандыратын қорғаушысы болуы керек. Кәсіби маман өз біліктілігін арттыруда, жаңа оқыту 

технологиясын  пайдалануда,  оның  негізгі  мақсаты – білімгерді  өз  бетімен  ізденуге  үйрету,  олардың 

танымдық және шығармашылық икемділіктерін дамыту.

Бұл технология интелектуалдық тұрғыда қызығушылығын арттыруға, жүйелеп сөйлеуге, дәлелдеуді 

үйрете  отырып,  ой  қорытындысын  жасап,  қатарластарына  құрметпен  қарауға  дағдыланадырады, 

сондай-ақ көпшілік алдында өз пікірін еркін  жеткізуге үйретеді.

Аннотация

Профессиональный  специалист  современной  эпохи – это  не  простой  служащий,  а  защитник, 

предостерегающий от всех неприятностей, который, оперевшись  на свой практический опыт, заранее 

может предупредить своих учеников о  трудностях,  встречающихся в жизни, о том как  достойно надо 

жить, не получив удар и не спотыкаясь, а также не сожалеть о произошедших негативных последствиях. 

Профессиональный  специалист  сам  повышает  квалификацию,  использует  новую  технологию,  

инновационные методы обучения, и  основной его целью является  - заниматься самостоятельно, быть 

лидером своего дела,  развивать свои познавательные и творческие склонности.

Данная технология развивает способность и интелектуальность учеников, способствует развитию 

их  интересов,  увеличивает  их  запросы,  содействует  правильной  формулировке  заключений  и  выводов, 

систематизации мыслей, умению свободно выступать перед обществом, уважать мнение окружающих 

и достойно постоять за себя.

Abstract

Only what epoch  professional specialist is outage offi ce worker not, I student being ahead of life head excuse 

experience me leans, future life leg knocked down, a blow eats regrets for cautions beforehand defender is is 

needed.Professional specialist increases qualifi cation, uses technology educating only what, self білімгерді it 

basic aim - to engage in a search бетімен to teach, to develop them cognitive and creative inclinations.

This the technology  stands  interest increases, grounds systematizes talks, teaches sits, an idea conclusion 

does, parallel respect looks, and also majority  opinion freely delivery teaches.

Жаңа  ХХІ  ғасыр  талаптарына  сәйкес  білім  беруді  ұйымдастырудағы    педагогикалық  ұжымдардың 

заманауи іздестіретін еліміздің педагогикалық қауымдастығына кеңірек таныстырып отыру қажет..   «Білім 

туралы»  заң, мемлекеттік «Білім» бағдарламасы, тағыда басқа үкімет қабылдаған маңызды қаулылар білім 

беру  жүйесін  нарық  ұстанымдарын  талаптарын  ескере  отырып  дамытуына  жаңа  жол  ашуда.  Қазақстан 

480

Республикасының  білім  жүйесін 2015 жылға  дейін  дамыту  тұжырымдамасында: «Орта  білім  берудің 

мақсаты-  жылдам  өзгеріп  отыратын  дүние  жағдайында  алынған  терең  білімнің,  кәсіби  дағдылардың 

негізінде  еркін  бағдарлай  білуге,  өзін-өзі  іске  асыруға,  өзін-өзі  дамытуға  және  өз  бетінше  дұрыс, 

адамгершілік  тұрғысынан  жауапты  шешім-дер  қабылдауға  қабілетті  жеке  тұлғаны  қалыптастыру» -деп 

нақты көрсетілген.[1]

ХХ ғасырдың ірі өкілі,белгілі ағартушы Ж.Аймауытов ұстаз қызметін былай сипаттайды: «балаларға 

білім берумен, тәрбиелеумен мұғалімнің қызметі тәмәм болмайды. Ол балаларды тәрбиелеуге, үгіттеуге 

міндетті, басқаша айтқанда, мұғалім қарапайым қызметкер емес, ол шәкіртінің алдағы өмірін өз басынан 

кешірген тәжірибесіне таянып, оларға келешекте өмірде аяғын шалыс басып, соққы жеп өкінбеске күні 

бұрын  сақтандыратын  қорғаушысы,  қамқоры.»  Оқу-тәрбие  үрдісін  ұйымшылдықпен  жүргізуде-мұғалім 

басты тұлға. Осындай талапқа сай қызмет істеу үшін алдымен мұғалім өзінің теориялық және әдістемелік 

білімін ұдайы толықтырып, үздіксіз ізденуі, өз мамандығын барынша жетілдіру және қызметі саласындағы 

жаңалықтар  мен  өз  тәжірибені  үнемі  пайдалануы  тиіс.  Сонда  ғана  мұғалім  қызметі  бүгінгі  күннің 

талабына сай болады.    Үздіксіз іздену  - бүгінде мұғалімдерге қойылып отырған басты талаптардың бірі.

Мұғалім шеберлігінің негізгі көрсеткіштерінің бірі – әдістеме саласындағы ғылыми жаңалықтар мен озық 

тәжірибені  жетік  игеру.  Оларды  өзінің  күнделікті  қызметінде  пайдалана  білу,  осы  орайдағы  мұғалімнің 

шығармашылық еңбегі, ең алдымен, сабақпен байланысты. Демек сапалы, тиімді әрі нәтижелі жүргізген 

әрбір сабақ – ұстаздың тынымсыз еңбегінің айғағы. [1]

Қазіргі  кездегі  ғылым  мен  техниканың  даму  деңгейі  әрбір  білімгердің  сапалы  және  терең  білім  мен 

іскерліктің  болуын,  олардың  шығармашылықпен  жұмыс  істеуін,  ойлауға  қабілетті  болуын  талап  етеді. 

Оқыту технологиясы  оқыту үрдісіне қажетті әдіс, тәсіл, амал, дидактикалық талап секілді психологиялық 

іс-әрекеттердің  жүйелі  кешені  ретінде  пайдаланылады.  Қазіргі  кездегі  білім  беру  сапасы  білімгердің 

әртүрлі  әрекет  саласында  өз  бетінше  шешім  қабылдауға  мүмкіндікті  қамтамасыз  ететін  қалыптасқан 

негізгі құзіреттілік түріндегі білім нәтижелерімен түсіндіріледі.

Сондықтан, бүгінгі таңда ұстаздардың алдында тұрған міндет: табысты және тиімді әрекетке дайын, 

өзінің  пікірін  білдіруге  және  өзінің  іс-әрекеті  мен  өмір  сүріп  отырған  қоғам  үшін  жауапкершілігін 

түсінуге  қабілетті,  отбасындағы,  қоғам-дағы,  еңбек  ұжымындағы  әлеуметтік  рөлін  сезінетін  құзырлы 

тұлғаны  қалыптастыру.Жалпы  құзіреттіліктің  сипаты  қандай  екендігіне  тоқталып  өтсек,  кейбір 

сөздіктерде құзіреттілікке белгілі бір зат, құбылыс жөнінде пайымдауға, салмақты да беделді пікір айтуға 

мүмкіндік беретін білімді игеру ретінде түсіндірме берілген. Ал, орыс тілінде құзіреттіліктің аудармасы 

компетентность. «Компетенция» ешқандай білімге де, біліктілікке де келіп тірелмейді. Кең ауқымды білімге 

ие, бірақ, оны қажет болған кезде іске асыра алмайтын адамдарды кездестіруге болады. Компетентті болу 

деген оқымысты немесе ғалым болу деген сөз емес. Компетенция адамның білімі мен практикасындағы 

іс-әрекеттер арасында болатын қатынас ортасы болып қалады» деп жазады орыс ғалымы М.В. Рыжаков өз 

еңбегінде («Ключевые компетенции в стандарте», М., 1999).Кейбір сөздіктерде құзіреттілік құзырлылық 

деп  те  қарастырылып,  оған  төмендегідей  анықтама  берілген. «Құзырлылық  адамның  стандарттан  тыс 

жағдайда нәтижелі әрекет ету қабілеті. Құзырлылықтың пәндік дағдыдан айырмашылығы, жаңа тапсырманы 

шешуде бұрын сабақта қалыптаспаған дағды пайда болады». Тұлға құзыреттілігін дамыту үшін ұстаздың 

құзыреттілікті тәсілдерді меңгеруі, білім беру мазмұнын жетілдіруі қажет және жаңа инновациялық әдіс 

– тәсілдердің ең тиімдісін пайдалануда жоғары нәтиже береді деген сенімдеміз. Үш жылдан артық уақыт 

бойы тәжірибемде пайдаланып келе жатқан американ ғалымдары Джинни Стилл, Куртис Мередит және 

Чарльз Темпл жасаған «Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту» жобасының білімгердің 

құзыреттілігін дамытуда маңызы зор болар деген тұжырымға келдім. Сын тұрғысынан ойлау-сынау емес, 

шыңдалған  ойлау.  Бұл  бағдарламаның  құрылымында  ерекшелік  бар.  Бұл  құрылым  үш  фазадан  тұрады. 

Олар өздерінің қызметтеріне байланысты аталады: 

1) қызығушылықты ояту;

2) мағынаны ажырату;

3) ой толғаныс. 

481

Қызығушылықты  ояту  білімгерлер  үшін  сабаққа  қатысудағы  алғашқы  қадам.  Бұрынғы  білімдері 

мен  сезімдеріне  немесе  әсерлеріне  еніп,  жаңа  білімге  мазмұн  қалап,  болашақта  зерттеу  жүргізулеріне 

күш  алуларына  және  орындалуы  керек  тапсырмалар  жөніндегі  жеке  және  топтық  түсініктерді 

қалыптастыруларына  көмектеседі.  Сонымен  қатар  білімгерлердің    жаңа  идея  мен  мәліметтерді 

үйренуге  және  оны  өзіндегі  білім  негізімен  ұштастыруда  іштей  немесе  сырттай  белсенді  болатын – 

болмайтындықтарын  шешуі  де  алғашқы  кезеңде  іске  асады.  Қызығушылықты  ояту  ұзақ,  әрі  мағыналы 

оқытудың қажетті психологиялық негізін салады. [2]

  Мағынаны  тану  кезеңі  білімгерлер  жаңа  мәліметпен,  идеямен  немесе  жаңа  мазмұнмен  кез  келіп 

қалғанда іске асады Дәрісті басқаратын талқылау, кітап оқу, бейнетаспа, өнер қойылымдары немесе басқа 

да нұсқау әдістерінің қайсысы болмасын жаңа білімді бұрынғымен біріктіре отырып және ақпараттың жаңа 

мазмұнға  қолданбалылығы  мен  қолайлылығын  қарастыра  отырып,  белгісізден  белгіліге  қарай  жүретін 

ақпарат пен идеяның маңыздылығы жөнінде шешім қабылдауларына әсер етеді.Осы арқылы білімгерлер 

жаңа  идеяны  қабылдайды,  ескі  мен  жаңаны  ұштастырады,  ойлау  қабілетін  кеңейтіп,  не  түсінгенін 

анықтайды.Білімгерлер берілген тапсырмаларды топта талқылап, ұжымда өз ой-пікірлерін ортаға салады.

Ой толғаныс – үйрену процесінің соңғы кезеңі болады да, бұл кезде білімгерлер алған білімдерін сыртқа 

шығарып, түсінгендерін өз сөздерімен жеткізіп бере бастайды. Саналы талқылаулар мен білімді тәжірибеде 

қолдану, жаңа идеялар мен ұғымдарды жинақтаумен, мазмұн жөніндегі өздерінің ашық ұсыныстарымен 

немесе бір зерттеуді бастаумен айғақталады. Бұл процесс арқылы білімгерлер өздерінің ойын нақтылайды, 

қатарластары  мен  мұғаліммен  кері  байланыса  отырып  мәліметтер  жинағы  мен  құрылым  мағынасын 

сынақтан өткізеді. Яғни, іштей ойлануға үйренеді, ой алмасады. Белсенді түрде өз білімін үйрену жолына 

қайта қарап, өзгерістер енгізеді. Бұл ең ұзақ та, маңызды кезең. Осы кезеңдер әртүрлі стратегиялар, яғни 

әдіс-тәсілдер арқылы жүзеге асады. Тұлғалық бағдарлы көзқарас тұрғысынан қарастыратын болса, мұғалім 

мен  білімгерлер  арасындағы  қарым-қатынас,  түсіндіруден  түсінуге,  монологтан  диа-логқа,  әлеуметтік 

бақылаудан дамытуға, басқарудан өзін-өзі басқаруға көшу болып табылады.

Қазіргі уақытта педагогика ғылымның бір ерекшелігі- білімгерлердің тұлғалық дамуына бағытталған 

жаң  оқыту  технологияларын  шығаруға  ұмтылуы.Жаңа  педагогикалық  технологияларға  ынтымақтастық 

педагогикасы, білім беруді ізгілендіру технологиясы, мәселелік оқыту технологиясы, тірек белгілері арқылы 

оқыту технологиясы, түсіндіре басқарып озат оқыту технологиясы, деңгейлік саралап оқыту технологиясы, 

міндетті  нәтижелерге  негізделген  саралап  оқыту  технологиясы,  модулдік  оқыту  технологиясы  және 

жобалап оқыту технологиясы кіреді.

Ынтымақтастық  педагогикасының  негізгі  мақсаты -  талап  ету  педагогикасынан  қарым-қатынас 

педагогикасына  көшу,  білімгерге  ізгілік  тұрғысынан  қарау,  оқыту  мен  тәрбиенің  ажырамас  бірлігі.  

Мәселелік  оқыту  технологиясының  негізгі  мақсаты – білімгерді  өз  бетімен  ізденуге  үйрету,  олардың 

танымдық және шығармашылық икемділіктерін дамыту. Мәселелік оқыту технологисының ерекшеліктері 

мынадай;

- білімгердің белсенділіктерін арттыру;

- Оқу материалында білімгерді қызықтыратындай құпиясы бар мәселе туғызу;

- білімгер материалды сезім мүшелері арқылы қабылдап қана қоймай ды, білімге деген қажеттілігін 

қанағаттандыру мақсатында меңгереді. [4]

  Жаңа  оқыту  технологиясының  негізгі  мақсаты – білімгерді  өз  бетімен  ізденуге  үйрету,  олардың 

танымдық  және  шығармашылық  икемділіктерін  дамыту.  Қазіргі  кезде,тірек  белгілері  арқылы    оқыту 

технологиясы  жиірек  пайдаланылып  жүр.    Тірек  белгілері  арқылы  технологияның  негізін  қалаған 

В.Шаталов. Бұл оқыту технологиясы төмендегідей мақсатты көздейді;

- Білім,білік,дағдыны қалыптастыру;

- Барлық білімгерді оқыту;

- Оқытуды жеделдету.

Тірек белгілері арқылы оқыту технологиясының  ерекшеліктеріне тоқталсақ:

- Үнемі қайталау, міндетті кезеңдік бақылау, жоғары деңгейдегі қиыншылық, блокпен оқыту, тіректі 

қолдану;

- Жеке бағдарлы қарым-қатынас, ықпал;

482

- Ізгілік,еркімен оқыту;

- Әр білімгердің жобасының жариялылығы, түзетуге, өсуге, табысқа жетуге жағдай жасау;

Тағы  бір  тоқтала  кететін  оқыту  технологиясы  модулдік  технология  дамыта  оқыту  идеясына 

негізделген. Мұның негізгі мақсат – білімгердің өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту арқылы 

оқу материалын өңдеудің жекелеген тәсілдерімен жұмыс істеуге үйрету.  Модулдік оқыту білім мазмұны, 

білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқытудың әдісі мен тәсілдері бойынша 

оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді..Мұның мазмұнына: 

- Оқытудың жалпы мақсатын қою;

- Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;

- Білімгердің білім деңгейін алдын-ала (диагностикалық) бағалау;

- Оқу әрекеттерінің жиынтығы (бұл кезеңде жедел кері байланыс негізінде түзету жүргізілуі керек);

- Нәтижені бағалау енеді. [3]

Ал,оқытушының алдын ала жұмысы төмендегідей әрекет- қадамдардан тұрады:

1-қадам: Берілген тару, блок немесе тақырып бойынша бағдарламада меңгерілуі тиіс деп көрсетілген 

міндетті білім, білік және дағдыларды, сондай-ақ оқыту мақсаттары мен міндеттерін айқындау.

2-қадам: Берілген модуль бойынша оқу материалының тұтас мазмұнын оқып - зерттеу.

3-қадам:Берілген модуль бойынша негізгі мағынаны білдіретін түйінді ұғымдарды, тақырып бойынша 

негізгі  ақпарат  беретін  рельефтік  (код  сияқты)  сөздерді  табу.  Олардың  өзара  байланысы  мен  өзара 

бағыныштылығын анықтау.

4-қадам: Тұтас тақырып бойынша тірек сызбаларын құрастыру.

5-қадам: Берілген модульдегі оқу материалын тұтас мазмұны бойынша сынаққа қажетті сұрақтар мен 

тапсырмалар блогін құрастыру.

6-қадам: Оқу материалының мазмұны бойынша әрбір білімгерге  арнап бірінші күрделілік дәрежесіндегі, 

орташа күрделілік дәрежесіндегі тапсырмалар және оқытудығ ізденушілік (зерттеушілік) элементтері бар 

аса күрделі дәрежедегі тапсырмалар әзірленеді. [5]

Қазіргі  таңда  пікірталасты  педагогикада  қолдануда  өзінің  жақсы  нәтижесін  беруде.Бұл  технология 

интелектуалдық тұрғыда қызығушылығын арттыруға, жүйелеп сөйлеуге, дәлелдеуге үйрете отырып, ой 

қорытындысын  жасап  қарсыласына  құрметпен  қарауға  дағдыланадырады  жәнеде  көпшілік  алдында  өз 

пікірін айтуға үйретеді .Талқылауға ұсынылып отырған мәселеге сыни тұрғыдан қарауға итермелейді . 

Пікір талас сабағының қорытындысын шығарғанда :

1 Өз пікірін ділелдегенде нақты хронологиялық , тарихи , әдеби статистикалық мәліметтерді орнымен 

пайдаланған , білімділігімен дараланғандарды ерекше атап өту.

2  Әр  алуан  авторлардың  көзқарасын  талдап , салыстырып  нақты  ұсыныс  айта  білгендерді  мадақтап 

еңбегін атап өткен жөн .

Барлық жаңа технологияның алдына қоятын мақсаты – білімгердің жеке басының дара және дербес 

ерекшеліктерін ескеріп олардың өз бетінше ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру. 

Қазіргі  таңда  қоғам  сұранысын  қанағаттандыру  үшін  білімді  ғана  емес,  танымдық  ізденісі  жоғары 

деңгейдегі  мамндарды  даярлау  қажет.  Мұндай  мамандарды  даярлау  үшін,жаңа  оқыту  технологияларын 

кеңінен пайдалана отырып,жаңашылдық  деңгейдегі танымдық,ғылыми зерттеу жұмыстарын жолға қою.

Әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңы». 05.06.1999г.

2. Кенжебеков Б. Маманның кәсіби құзіреттілігінің теориялық негізі. Бастауыш мектеп 2006 ж,. № 7.

3. Профессиональное развитие из опыта учителей, Алматы, 2005ж.

4. Әбілқасымова А.Е., Омарова Р.С. Мұғалімдердің танымдық іздемпаздығын қалыптастыру негіздері. 

Алмат6ы, 2003ж.

5. Жанпейсова М.М. Модульдік оқыту технологиясы.Ақтөбе,1999ж.

483

ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ И СОТРУДНИЧЕСТВО С КОЛЛЕГАМИ

Резниченко Ю. С. - Галимжанова Г.Б.

«Назарбаев Интеллектуальные школы» физико-математическое направление, г. Кокшетау

 Республика Казахстан

Аңдатпа

Сабаққа зерделеу мақсатында қатысу қазіргі уақытта ең жаңа практика болып табылады. Бірақ, 

тіпті тәжірибелі мұғалім жүргізген сабақты талдау, оны жетілдіре түсуі мүмкін жолдарды нұсқауы 

мүмкін, тиісінше, мұғалім оқыту үрдісіне қызыға түсіп, жаңа жұмысқа ынтасы артады. Осы мақалада 

мұндай қызметті ұйымдастырудың кезеңдік үрдісі сипатталған.

 Аннотация

Посещение  уроков  с  целью  их  изучения  в  настоящее  время  является  абсолютно  новой  практикой. 

Однако,  анализ  урока,  проведенный  даже  опытным    учителем,  может  указать  на  возможные  пути 

его  совершенствования,  соответственно,  учитель  становится  более  заинтересованным  в  процессе 

преподавания,  мотивированным,  вдохновленным  к  новой  работе.  В  данной  статье  описан  поэтапный 

процесс организации подобного вида деятельности.

 Abstract

Lesson observation aimed at studying effectiveness of learning process is considered to be a new practice in the 

educational fi eld. However, analysis of the lesson conducted by an experienced teacher can expose possible areas 

of development that means the teacher becomes interested in the process, highly motivated, inspired for further 

effective teaching practice. The following article introduces the process of organizing this type of activities.

 «Говорят, что лучший учитель всегда стремится учиться сам». Это первое предложение  в программе 

Cambridge International Certifi cate for Teachers and Trainers, участниками которой являлась группа учителей, 

работающих в Назарбаев Интеллектуальных Школах. [1, с. 4] Смысл этой фразы заключается в том, что 

учитель должен всегда быть заинтересован в повышении, прежде всего своего образования для того, чтобы 

улучшить  качество образования и обучения своих учеников. Самый  лучший способ усовершенствовать 

свои умения и навыки - это приобретение опыта и оттачивание своего мастерства через каждодневный 

труд и работу. То есть, чем больше учим, тем эффективней становятся наши  профессиональные умения 

и качества. Но необходимо помнить, что обязательное условие роста профессионального мастерства это 

понимание, анализ и размышление над тем, что мы делаем. Однако, в  любом случае учиться только на 

своей практике сложно и не всегда эффективно. Например, для таких целей конструктивное обсуждение 

урока с  коллегами  может быть очень полезным. 

Существует методика «Исследование урока», которая берет свое начало в Японии и  представляет собой 

модель профессионального развития, где группа учителей совместно планируют, анализируют, наблюдают 

и  обсуждает  уроки  с  целью  улучшения  своего  педагогического  мастерства.  В  настоящее  время  данная 

методика успешно используется в Великобритании и Японии  для повышения качества  образовательного 

процесса.

 «Исследование Урока» представляет собой модель для совместной работы нескольких учителей:

-  два  или  три    учителя  работают  вместе,  разрабатывая  план  урока , ориентируясь  на  потребности 

учеников

-  учителя  занимаются  разработкой  методики  преподавания,  которая  предназначена  для  улучшения 

конкретных  аспектов обучения;

- учителями  ведется дневник, где они записывают свои замечания по 

уроку и его планированию, это дает им возможность  вернуться к ним через определенный промежуток 

времени  и  проанализировать  тот  или  иной  вид  деятельности,  урок  или  подход  в  обучении,  а  также  

484

может быть очень полезным в понимании того, что и как  необходимо поменять для улучшения своего 

профессионального мастерства.

Посещение уроков с целью их изучения в настоящее время является абсолютно новой практикой. Анализ 

урока, проведенный даже опытным  учителем, может указать на возможные пути его совершенствования; 

учитель становится более заинтересованным в процессе преподавания, мотивированным, вдохновленным 

к новой работе. Организация подобного вида деятельности требует активного участия не только учителей, 

но и администрации школы. Кооперируясь с другими учителями, педагоги адаптируют учебный материал, 

взятый из разных источников. Основной принцип заключается в том, что изучение урока направлено не на 

результат деятельности, а на сам процесс. [2, c.21]

Этапы организации урока-исследования:

1. На первом этапе формируются группы по интересам, т.е. педагоги, работающие в одном направлении. 

В группу могут входить как педагоги с большим опытом работы, так и педагоги с относительно небольшим 

опытом.  Иногда  в  группу  входят  учителя  из  разных  параллелей,  что  позволяет  обеспечить  взаимосвязь 

между преподаваемыми материалами. Группа совместно определяет долгосрочную тему исследования и 

ожидаемые результаты, устанавливает возможные проблемы в их достижении и пути решения.

2.  Основная  цель  изучения  урока-  это  дать  учителю  возможность  взглянуть  на  то,  как  проходит 

процесс  обучения,  и  как  выбранные  методы  преподавания  влияют  на  само  обучение.  На  первом  этапе 

данная группа учителей определила, что они хотят развивать в своих учащихся детей, умеющих творчески 

взглянуть на проблему и найти пути её решения. Далее нужно определиться с темой. Для начала группе 

учителей  необходимо  тщательно  пересмотреть  календарный  план,  обращая  внимание  на  ожидаемые 

результаты.  Если  в  группу  входят  участники  из  разных  образовательных  учреждений,  соответственно, 

используют  разные  учебные  программы,  учебники  и  методы  обучения  то  для  того,  чтобы  определить, 

какому  календарному  плану  следовать,  необходимо  выбрать  учителя,  который  и  будет  проводить  урок, 

разработанный  совместными  усилиями.  Процесс  разработки  урока  начинается  непосредственно  с 

постановки целей и задач.

3.  На  предыдущем  этапе  были  выбраны  предмет  и  конкретная  тема,  вызывающая  сложности  для  ее 

усвоения детьми, определены учебники, учебный план. В случае, если группа не обладает широкой базой 

данных по теме, возникает необходимо изучить материалы, имеющиеся в наличии, методику, используемую 

в  данном  случае,  и  по  возможности  адаптировать.  Данный  этап  подразумевает  исследовательскую 

деятельность, обсуждение всех возможных вариантов проведения этапов урока, методику, стимулирующую 

детей к активной деятельности и позволяющую удерживать интерес. Каждое действие учителя должно быть 

детально продумано и определена возможная реакция детей на выбранные виды деятельности. Помимо 

плана урока группа разрабатывает лист наблюдения, где четко указаны аспекты, на которые необходимо 

обратить внимание во время посещения исследуемого урока.

4. На данном этапе эффективность теории проверяется в практическом применении, где сравниваются 

ожидаемые  результаты  с  действительно  полученными  результатами.  Все  члены  исследовательской 

группы присутствуют в классе, каждый при себе имея и план урока и лист наблюдения, разработанные 

заранее, именно эти документы позволяют участникам процесса сфокусировать своё внимание на ранее 

определенных аспектах. Каждый из участников исследовательской группы закреплен за одной из рабочих 

групп учеников, наблюдает за реакцией учеников на действия и инструкции учителя. Соответствующие 

записи, сделанные  в течение урока, являются материалом, используемым при  проведении анализа урока. 

Внимание  направлено  на  то,  насколько  эффективно  проходит  процесс  обучения,  ясны  ли  инструкции  и 

руководства к действию, взаимодействуют ли учащиеся между собой и как выполняют индивидуальную 

работу.  По  окончанию  урока  участники  исследовательской  группы  собираются  снова  для  обсуждения. 

Иногда 40 минутный урок обсуждается в течение нескольких часов. Обсуждение начинается с того, что 

в первую очередь своё мнение относительно проведенного урока высказывает педагог, его проводивший, 

остальные  задают  интересующие  вопросы.  Именно  мнение  данного  учителя  является  основой  для 

дальнейшего обсуждения.

485

5.  На  заключительном  этапе  организуется  переработка  плана  урока  и  используемых  материалов, 

методик,  с  учетом  ранее  определенных  сильных  и  слабых  сторон  урока,  обнаруженных  недоработок  и 

деталей.  В  результате  совместного  обсуждения  команда  учителей  приходит  к  определенному  выводу. 

Имея на руках доработанный план урока, команда учителей возвращается в класс, чтобы пронаблюдать 

эффективность  внесенных  изменений.  После  окончания  урока  учителя  вновь  собираются  вместе  для 

обсуждения. Этапы, которые оказались эффективными изначально и оставлены без изменения, не требуют 

обсуждения. Сравнивая результаты, полученные в первый  и последующий раз проведения урока, участники 

исследовательской группы проводят подробный анализ и делают соответствующие выводы. [3, c.37]

При посещении  учебного урока необходимо помнить  о некоторых важных вещах, которые   необходимы  

для  эффективного  сотрудничества педагогов.   Всегда нужно помнить, что тот, к кому вы идете на урок, 

испытывает тоже, что и вы, когда идут к вам. Следующие принципы посещения   уроков и учительского 

сотрудничества   могут быть очень полезными в создании соответствующего эмоционального настроя:

Принцип № 1

Доброжелательность.  Это  основа  любого  эффективного  общения,  в  том  числе  педагогического. 

Посещая уроки коллег, или принимая их у себя на уроке, всегда помните об этом.

Принцип № 2

Видеть в уроке больше положительного. Прежде чем высказывать несогласие, недовольство каким либо 

шагом вашего коллеги, задайте ему вопросы, вполне вероятно, что ваше отношение к неясным моментам 

изменится, смысл каждого конкретного действия учителя на уроке станет ясен.

Принцип № 3

Конструктивное  общение.  Обсуждая  урок,  помните  о  том,  что  его  нужно  не  критиковать,  а 

усовершенствовать, сделать лучше. Диалог во время анализа урока – это способ совершенствования урока.

Принцип № 4

Неудача – это хорошо. Неуспехи, неудачные моменты на отдельных этапах урока – это не повод для 

паники, это лишь толчок и сигнал к тому, что нужно вносить какие-то изменения. Не получилось сегодня 

– получится завтра. 

Принцип № 5

Компетентность.  Будьте  компетентны  как  учитель,  проводящий  урок  и  как  коллега,  посещающий 

урок. 

Принцип № 6

Извлечение  педагогического  опыта.  Из  любого  занятия,  удачного  или  не  очень,  всегда  найдется  что 

извлечь.  Это  «что-то»  может  быть  как  положительным,  так  и  отрицательным.  Но  это  «что-то»  всегда 

должно быть. [4, c. 20]

Таким образом организация такой практики,  как исследование урока имеет ряд преимуществ, среди 

которых выделяются следующие:

1. Целевая направленность

Зачастую  академические  исследования,  проводимые  в  школах  оторваны  от  реалий  современного 

образовательного процесса, в то время как исследования урока непосредственно отражают существующую 

в данном ученическом и педагогическом коллективе, в данный момент и при конкретных условиях. 

2. Один из способов профессионального развития

Проведение исследования деятельности с последующим её анализом способствует тому, что педагог 

становится  более  уверенным  в  том,  что  он  делает.  Как  следствие,  отношение  учителя  к  процессу 

планирования  и  проведения  урока  меняется  существенно,  так  как  систематизированное  проведения 

рефлексии способствует выработке умения критически взглянуть на проблему.

3. Взаимодействие с коллегами

Одной из слабых сторон педагогического процесса является изоляция учителя, вызванная нехваткой 

времени  для  проведения  обсуждений  с  коллегами  новейших  технологий  и  авторских  наработок. 

Работая  в  командах,  учителя  имеют  возможность  делиться  опытом,  идеями  и  стратегиями,  доказавших 

свою  эффективность  на  практике,  возможность  выработать  и  апробировать  новые  методы  с  целью 

усовершенствования педагогических навыков. 

486

4. Возможная модификация школьной системы

Проведение исследований подобного типа напрямую влияет на образовательную ситуацию и стратегию 

развития  школьной  системы  в  будущем,  так  как  исследование  урока  проводится  не  просто  с  целью 

усовершенствования умений и навыком конкретного учителя, а всего педагогического коллектива.

5. Анализ собственной работы

Осознавая, что при проведения исследования урока внимание сконцентрировано не на самом учителе, 

а на реакции учеников на проводимые им действия, педагог не испытывает давления со стороны коллег, 

находящихся на уроке. Как следствие, ему значительно проще критически взглянуть на процесс в целом. 

[5, c. 13]

Иными  словами,  организация  подобного  вида  деятельности  подразумевает,  что  исследование,  как 

таковое, проводиться непосредственно участниками процесса, а не приглашёнными из вне компетентными 

лицами. Именно это и является отличительной особенностью данной технологии в сравнении с другими 

видами организации и проведения исследований, которые либо описывают, интерпретируют или обобщают 

педагогический опыт, не принимая во внимание необходимость проведения тщательного анализа с целью 

выявления образовательных проблем с последующим поиском путей их решения. Целевая направленность 

подобной  технологии  заключается  в  изучении  и  последующем  анализе  самого  процесса  обучения,  а  не 

деятельности самого учителя. [6, с. 17]

жүктеу/скачать 13,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: