Институты

Еңбек. Балалардың еңбекке ынтасын арттырып, өздігінен 
еңбек ете білуге үйрету. Еңбектің мазмүнын кеңейту, өрбір 
баланың белгілі бір еңбек түріне үдайы қатысуын қамтамасыз 
ету. Берілген тапсырманы өздігінен орындауға үйрету (жеке 
жөне үжыммен), кезекшілік міндетін атқару, бірлескен еңбекке 
қатысу, апта сайын өз бөлмелерін немесе алаңды жинастыру, 
тазалау. Еңбек нөтижесіне үқыпты қарауға төрбиелеу. Дербес 
өрекетін жолдастарының өрекетімен үйлестіру, келісе отырып 
ж үм ы с істеу, достарына көмектесу қаж еттігін сезіп, оны өз 
еркімен іске асьфу. Ж ауапкершілікпен еңбектенуге, бастаған 
ісін аяқтауға үйрету.
Отбасында қалы птасқан күн төртібінде еңбек өрекетін 
дүрыс орындау.
Қол еңбегі. Папэ-маше, бүктеп жасайтьга ойынш ықтар 
(себет, қалпақ, қайық, көбелек, инелік, бақа, аққу т. б.), ж олақ 
қағаздардан желімдеп, өрнек қүрау. Үлттық киім үлгілерін 
қиы п ж ап сьф у. Цилиндр, конус төрізді пішіндерден қоян, 
қ о н ж ы қ , ит, түл кі, үйрек т. б. ж а с а т у . М атамен жүмыс: 
қиындылардан қүрақ қүрау (мозайка төрізді орналастьфады), 
инемен тігу түрлерін үйренеді, түзу бір бағытта, дөңгелектеп, 
үш бүры ш тап т. б. Түйме қадау, одан өрнек қүрау, ж іптен 
әшекейлер ж асау (шашақ, бау). Ж үн түтіп, оны сабау, ши тоқу, 
тоқыма, алаш а тоқу, шекіме төсілмен зергерлік бүйымдарды 
өшекейлеу (ойын түрінде өткізіледі).
Б алаб ақш а. Балабақша үйі. Ол неше кабаттан түратьшы 
(биік, аласа, үлкен, кішкене, өсем, сөнді т. б.) оның көркемделуі, 
бақш а үйі орналасқан көше, оның рет саны, балабақш аға 
ж а қ ы н м екем елер: дүкен, кітап х ан а, мектеп. Дүкенде не 
сатылатыны туралы түсіндіру. Бүрынғы топта меңгертілген 
білім дағдыларын қайталату. Сөздік қорын сапалық жағынан 
байыту. Антоним, синоним сөздерді айта білу, сөзді жекеше, 
кө п ш е т ү р д е а й т у ғ а ү й р е ту . Б а л а б а қ ш а д а ө т к ізіл е т ін
е р те ң гіл ік к е байланы сты ү л тт ы қ киім дер, қ а зір г і сөндік 
үлгідегі киімдер ерекшелігіне назар аударту.
Өз бөлмелері (кең, ж арық, биік), ондағы бүйымдар, бөлме 
нешінші қабатта, неше бөлме, ол не үшін керек, онда балалар 
не істейді, балабақш а қы зм еткерлері (дөрігер, меңгеруші, 
төрбиеші, аспазшы, даяшы, күтуші, аула сыпырушы), олардың 
не істейтіні, аты-жөні туралы түсіндіру, өңгімелесу. Кім?, не?, 
қайда?, қашан?, қанша?, негггінші?., неше? сүрақтарьша жауап 
бере білу. М атем ати кал ы қ үғы м д ард ы ой ы н ш ы қтарды ң
санына, пішініне, көлеміне қарай кеңейтіп отьфу. Сонымен
138

қ а т а р алды ңғы топ тар да сөулет өнері ж а й л ы үйрен ген
дағдыларын тақы рып мазмүнына сөйкес бақылап, көрген- 
түйгендерімен байланысты кеңейте қальштастыру. Ж ергілікті 
жердегі мұражайлар, кесенелер, театрлар, мешіттер, кітапхана, 
мектеп, балабақша т. б. мөдени орьшдардың түрғын үйлерден 
айырмашылығын ажырата білу.
Әдеби ш ы ғарм алар. Әңгімелеу. Қ. Мырзалиев «Желім», 
Н.Сералиев «Айымгүл өжейдің адасуы», «Балабақшада», «Кім 
болсам екен?».
Оқып, түсіндіру. Ф. Оңғарсынова «Төрбиеші», «Үй жақсы 
ма, балабақша жақсы ма?», Т. Жүртбаев «Достық*.
Ж а т т а т у . А. Ш ам кенов «Сондай бала бола ма?», 
С.Мүхамадиев «Балабақша», Е. Ерботин «Алғаш рет».
Әуенді қимыл-қозғалыс. Өн айту, музыкалық аспаптарда 
ой н ау. «Біздің балабақш ам ы з» — өні С. С ап арали евтікі, 
«Алтыбақан» — өні Е. Тиличееваныкі, «Біз қалай өсеміз» — өні 
Н. Н ү сіп б аев тік і, «Үйрену» — өні Д. Б о тб а е в тік і, 
«Балдырғандар» — өні Б. Дөлденбаевтікі, «Сөби қуанышы» — 
өні Е. Қ ү сай ы н о в тік і, «Б ізге қ о н а қ т а р келді» — өні
A.Александрованікі, сөзі М. Ивенсондікі, «Күлімсіреу» — өні
B.Шаинскийдікі, сөзі М. Плецковскийдікі.
Негізгі қимыл жаттығулары:
Бірінің артынан бірі ж ай , ая қты ж оғары көтере, алға 
созы п , а р а -қ а ш ы қ т ы қ т ы с а қ т а п , к е д е р гіл е р а р а с ы н а н
музы каға сөйкес аттап ж үру, ж үгіру; 3-4 м қаш ы қты ққа 
аяқты кезек алмастыра секіру; допты жоғары лақтыру, жерге 
соғып ыршыту, бір қолмен қағьш алу; (4-6 рет), кедергілер 
арасынан еңбектеп өту; арқанмен өрмелеу, аяқтың көмегімен 
ж а н -ж а қ қ а бүры лу; теп е-тең д ік сақтап ги м н асти кал ы қ 
оры нды қ үстінен, қы ры нан теріс, адымдап өту; екі сапқа 
ж үпталы п түру;
Ойын: «Біз көңілді баламыз», «Жүптасып жүгіру», «Допты 
бастаушыға беру», «Шеңбердегі доп», «Аяқ басу», «Асык».
Ойын. «Ақ сүйек», «Жапалақтар мен қарлығапггар» — өлем 
халық ойындары «Бақташы», «Таяқ ырғыту».
Ы рғақты қимыл-қозғалы с: *Кім өдемі секіреді?» — өні 
Т.Ломованікі, *Салт аттылар» — өні В. Витлинанікі, «Алты 
жасар баламыз» — өні Қ. Шілдебаевтікі.
С урет с а л у . «Біздің бақш ад а» (бояу там ш ы сы м ен ). 
Мерекелік дастарқан.
М үсіндеу. ЬІдыстар (торсық, тостаған). Досыма тарту 
(рельефті бедерлеу).
139

Ж апсыру. Біз балабақшаға қандай көлікпен келеміз? Ою- 
өрнек (гүл, бүршік). Оригама: Үшақтар, үйлер.
О й ы н . « Б а қ ш а ш ы л а р » , «А йгөлек», « Ж ү гір іп өту», 
«Б өлм елерге с аях ат» , «А птаны ң қ а й кү н і ж етісп ей ді?», 
«Формасына қар ап таңдап ал» ойындары, табиғат мүйісі, 
ү л т т ы қ с а л т -д ө с т ү р бөлім і, о н д ағы б ү й ы м д ар ту р а л ы
өңгімелету, саз аспаптары н (домбыра, сазсы рнай, қобыз, 
шаңқобыз) жете таныстыру.
Еңбек. Б а л а л а р д ы өздігінен еңбек ете білуге, белгілі 
маманды ққа қы зы ғуш ы лы ққа, үлкендер еңбегін құрметтей 
білуге үйрету. Балабақш а қызметкерлерінің еңбегін бақылату, 
ө ң гім ел есу , еңбек ө р е к е тін ш ы ғ а р м а ш ы л ы қ ойы нм ен 
ж алғасты ру, өзіне-өзі қы змет етуде балаларды тез киініп, 
шегпіне білуге, киімдерін сөреге ретімен үкыптап жинауға, аяк 
киімдерін өз орнына қоюға, су болған киімдерін кептіруге, 
спорт жабдықтарын (шаңғы, велосипед т. б.) күтіп, таза (жуу, 
тазарту, сүрту т. б.) үстауға үйрету, жеке басының үқыпты, 
үкыпсыздығын байқап, киімін реттей білуге, жолдасының 
киіміндегі ретсіздікті байқап, өдепті түрде айтуға көмектесуге 
баулу.
О й ы н ш ы қ т а р . 
Б ү р ы н ғы
ө тк ен д і 
қ а й т а л а у . 
Өз 
бөлмелеріндегі жөне үйлеріндегі ойышпықтар, олармен қандай 
ойын ойнайтындары туралы өңгімелесу.
Ойьшшықты қайда, кімдер, неден жасайды? Ойыншықтың 
көлемі, тү р-түсі, піш іні, қу ы р ш ақты ң киімі, оның неден 
тігілгені т. б. сүрап өңгімелесу. «Ойыншык дүкені», «Сөн үйі», 
«Шеберхана» ойындарын ойнату. Бүл ойындарда рөлді келісіп 
бөлісу, өдепті сөйлесу (рүқсат па? көрсетіңізші, кешіріңіз, 
рахмет, сау болыңыз т. б.) дағдыларын қалыптастыру. Үлттық 
к у ы р ш ақ киім дері, оның ер екш ел ігі ж ай л ы салы сты ры п 
айтуға үйрету.
«Мен д үкен н ен не көрдім ?», «Отбасы», «Ш апзтараз», 
«А урухана», 
« Б а л а л а р
өлемі», 
«Біздің 
с ү й ік ті 
ойынш ықтарымыз* тақы ры птары бойынша өңгімелету. Өз 
ойы нш ы қтары н сипаттап айтуға үйрету. Мысалы: бала өз 
қуыршағы жайында «Менің үлкен, өдемі қуыршағым бар. Ол 
қазақтың үлттық киімін киген. Қос етек үзын көйлегі, камзолы 
бар. К ам золы о қам ен өрнектелген , өдемі. Б асы нда үкіл і 
тақиясы бар. Тақия моншақтармен өшкейленген, бүрымьша 
пзолпы такқан", - деп өңгімелеуге тиіс.
Ойыншықтардың аттарьш а байланысты сөз ойлату, сол 
сөздерді қосы п сөйлем қ ү р а т у . О қы лған ш ы ғарм аларды
талдату, көркем сөз, бейнелі сөздерді түсініп айтуға үйрету.
140

Санауға үйрету барысында меңгертілген білім дағдыларын 
ойынш ықтармен ж алғасты ру. Ж ы л бойы өткенді қайталап 
еске түсіру, білімдерін тиянақтау.
Ә деби ш ы ғ а р м а л а р . Ә ңгім елеу. М. Т өр еж ан ов 
"Қызғаншак", "Қуыршақ".
Оқып түсіндіру. Р. Тышқанбаев "Қуыршақ".
Ж а т т а т у . К. Б ай зақ о в "М ысык”, Ә. Табылдиев ”Ат", 
С.Мүсаханов "Селтеңбек”.
Әуенді қим ы л-қозғалы с. Ән айту. "Ойыншықтар" - өні 
И .Н үсіпбаевтікі, "Ойна, б ал ақ ай ” - өні Б. Ж үсібалиевтікі, 
"Сағат", "Пойыз” - өні Б. Жүсібалиевтікі. "Ойыншықты ізде"
— орыс халық өуені, өңдеген В. Агафонников.
Негізгі қимыл жаттығулары:
Қолды тү р л і қал ы п та алға, ж а н -ж а қ қ а созып, серпіп 
жүру; Сапта, қатарда жалғыз, жүптасып, белгі бойывша жүріс, 
ж үгіру қалпын өзгерту; Биіктігі 15-20 см, 5-6 заттардан қос 
аяқтап секіру; Қүм дорбашаны бір, екі қолмен лақтыру, қағып 
алу; Кедергілер арасынан ирелеңдеп еңбектеу; Арқаннан ұстап 
аяқты ң үшына көтерілу, өрмелеу; Төбеге қүм дорбаша, зат 
қойып, түрлі қалыпта тепе-теңдік сақтап жүру; Өз бетінше екі, 
бірнеше шеңбер жасау;
Ойын: "Бүрыштар", ”Ж ерде қальш қойма", "Ақ сүйек", 
"Бақалар".
Ы р ғ а қ т ы қ и м ы л -к о з ғ а л ы с . "Епті бол!” - өні Н. 
Ладухиндікі, "Айна” өңдеген М. Раухвергер, "Сыбызғы” - өні 
Т. Л омованікі. Әрі қарай ғы ж үм ы с сурет салу, мүсіндеу, 
жапсыру дағдыларымен сабақтас өткізіледі.
Сурет салуда ойыншықтарды атына, түр-түсіне, пішініне, 
көлеміне, кеңістікте орналасуьша қарай бере білуге үйрету.
С у р ет с а л у . М енің с ү й ік т і ойы нш ы ғы м (н ату ра). 
Сазбалшықтан, қағаздан жасалған ойынпзықтарды өшекейлеу.
М үсіндеу. О йы нш ы қтар (қал ау ы бойынш а). Қандай 
ойыншық сатып алғың келеді? (натура).
Ж апсы ру. Бөпеме ойыншық сыйлаймын. Ойыншықтар 
өлемі (үж ы м ды қ ж үм ы с). О ригам а ж өне қ ағазп л асти к а 
о й ы н ш ы қ та р , қ о р а п т а р , қо ян . Қ а м а л -қ а л а : бөренелер 
д ай ы н д ау, қ о р ғ а н т ү р ғы зу , ағап зтар оты р ғы зу , қ а л а
түрғындары.
Ойын. "О йы нш ы қтар дүкені". "Қ уы рш аққа арналған 
ойынш ықтар көрмесі". "Тақия тастамақ". "Мына ойьшпзық 
қ ан д ай
ф и г у р а ғ а
үқсас?". 
Ойын 
бүры ш ы ндағы
141

ойышпықтармен ойнау. Сюжеттік рөддік ойындар. Қүрылыс 
ойындары. Қимылды ойындар. Ш ы ғарм аш ы лы қ ойындар. 
Ермек ойьгадары, спорт ойындары.
Еңбек. Ойьшшықтарды реттеп өз орнына жинау.
К у ы р ш а қ ки ім д ер ін ж у у , т а з а л а у , ү тік т еу , сынғаЕ 
о й ы н ш ы қ т а р д ы ж е л ім д е п , ж ө н д е у ге , д и д ак т и к а л ы қ . 
мазмүнды-рөлді ойьгадарға қаж етті материалдарды дайындау. 
кию, бояу, жапсьф уға балаларды қатыстырып, өздері жасаЁ 
білуге үйрету.
Ағаш тан қуы рш ак бүйымдарын - төсек, үстел, орындык 
санды қ, ж ү к а я қ , кебеж е, келі, келсап ж асап көрсету, ось 
заттарды өшекейлеуге үйрету. Сірідке қорабы, параллон, өтіі 
қораптары н, ш ыры н ш өлмектерінің темір қақпакш аларыЕ 
пайдаланып, үй жиһаздарын, өр түрлі ойыншықтар жасауғг 
үйрету.
Ж ы л мезгілдері

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: