Ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерге арналған КӘсіпкерліктің жедел курсы экспресс-курс предпринимательства для начинающих предпринимателей

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
75
 
5)  утверждать  внутренние  правила,  процедуры  их  
 
принятия  и  другие  документы,  регулирующие  вну- 
 
треннюю деятельность крестьянского или фермер- 
 
ского хозяйства;
 
6)  выносить  на  рассмотрение  общего  собрания  чле- 
 
нов  крестьянского  или  фермерского  хозяйства  
 
вопрос  об  участии  крестьянского  или  фермерского  
 
хозяйства в создании и деятельности юридических лиц; 
 
7)  осуществлять  иные  права,  предусмотренные  
 
законами Республики Казахстан.
 
Также, глава крестьянского или фермерского хозяй-
ства обязан:
 
1)  организовывать  ведение  учета  и  отчетности  
 
крестьянского или фермерского хозяйства;
 
2) выполнять в пределах своей компетенции реше- 
 
ния  общего  собрания  членов  крестьянского  или  
 
фермерского  хозяйства,  не  противоречащие  зако- 
 
нодательству Республики Казахстан;
 
3) создавать условия труда для членов крестьянского  
 
или фермерского хозяйства;
 
4)  при  принятии  наемных  работников  заключать  
 
трудовые  договоры,  издавать  акты  работодателя  
 
в  соответствии  с  трудовым  законодательством  
 
Республики Казахстан;
 
5)  исполнять  иные  обязанности,  предусмотренные  
 
законами Республики Казахстан.
 
Учитывая,  что,  как  правило,  хозяйства  состоят  из 
определенных лиц (членов хозяйства), то у них также 
указаны  и  права  и  обязанности.  Так,  члены  крестьян-
ского или фермерского хозяйства вправе:
 
1)  добровольно  выходить,  в  установленном  общим  
 
собранием членов крестьянского или фермерского  
 
хозяйства  порядке,  из  крестьянского  или  фермер- 
 
ского хозяйства;
 
2) получать информацию о деятельности крестьян- 
 
ского или фермерского хозяйства, в том числе зна- 
 
комиться  с  данными  бухгалтерского  учета,  отчет- 
 
ности  и  другой  документацией  крестьянского  или  
 
фермерского хозяйства;
 
3) обращаться к общему собранию членов крестьян- 
 
ского или фермерского хозяйства и (или) в государ- 
 
ственные  органы  с  жалобами  на  неправомерные  
 
действия главы и других членов;
 
4) обжаловать в судебном порядке решения главы  
 
и общего собрания членов крестьянского или фер- 
 
мерского хозяйства в случае нарушения их прав и  
 
законных интересов;
 
5)  осуществлять  иные  права,  предусмотренные  
 
законами Республики Казахстан.
 
Также члены крестьянского или фермерского хозяй-
ства обязаны:
 
1) выполнять решения общего собрания членов кре- 
 
стьянского или фермерского хозяйства;
 
2)  соблюдать  требования  внутренних  документов  
 
крестьянского или фермерского хозяйства;
 
3) в случае смены главы крестьянского или фермер- 
 
ского  хозяйства  общим  заявлением  извещать  об  
 
этом органы, зарегистрировавшие хозяйство;
 
4)  исполнять  иные  обязанности,  предусмотренные  
 
5)  iшкi қағидаларды, оларды қабылдау рәсiмдерiн  
 
және  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  iшкi  
 
қызметiн реттейтiн басқа да құжаттарды бекiтуге;
 
6)  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  заңды  
 
тұлғаларды  құруға  және  олардың  қызметiне  қаты- 
 
суы  туралы  мәселенi  шаруа  немесе  фермер  
 
қожалығы мүшелерi жалпы жиналысының қарауына  
 
шығаруға;
 
7)  осы  Заңда  және  Қазақстан  Республикасының  
 
өзге де заңдарында көзделген өзге де құқықтарды  
 
жүзеге асыруға құқылы.
 
Сондай-ақ,  шаруа  немесе  фермер  қожалығының 
басшысы:
 
1)  шаруа немесе фермер қожалығының есебi мен  
 
есептiлiгiн жүргiзудi ұйымдастыруға;
 
2)  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  мүшелерi  
 
жалпы  жиналысының  Қазақстан  Республикасының  
 
заңнамасына  қайшы  келмейтiн  шешiмдерiн  өз  
 
құзыретi шегiнде орындауға;
 
3)  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  мүшелерi  
 
үшiн еңбек жағдайын жасауға;
 
4) жалдамалы қызметкерлердi жұмысқа қабылдаған  
 
кезде 
Қазақстан 
Республикасының 
еңбек  
 
заңнамасына  сәйкес  еңбек  шарттарын  жасасуға,  
 
жұмыс берушiнiң актiлерiн шығаруға;
 
5) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге  
 
де заңдарында көзделген өзге де мiндеттердi жүзеге  
 
асыруға мiндеттi. 
 
Негізінен, 
шаруашылық 
белгілі 
тұлғалардан 
(шаруашылық мүшелері) тұрады, олардың да құқықтары 
мен  міндеттері  көрсетілген.  Шаруа  немесе  фермер 
қожалығының мүшелерi:
 
1)  шаруа  немесе  фермер  қожалығы  мүшелерiнiң  
 
жалпы  жиналысында  белгiленген  тәртiппен  шаруа  
 
немесе фермер қожалығынан өз еркiмен шығуға;
 
2)  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  қызметi  
 
туралы ақпарат алуға, оның iшiнде шаруа немесе фер- 
 
мер қожалығының бухгалтерлiк есебiнiң, есептiлiгiнiң  
 
деректерiмен  және  басқа  да  құжаттамасымен  
 
танысуға;
 
3)  шаруа  немесе  фермер  қожалығы  мүшелерiнiң  
 
жалпы  жиналысына  және  (немесе)  мемлекеттiк  
 
органдарға  басшының  және  басқа  мүшелердiң  
 
заңсыз iс-әрекеттерiне шағым жасап жүгiнуге;
 
4)  өздерiнiң  құқықтары  мен  заңды  мүдделерi  
 
бұзылған жағдайда шаруа немесе фермер қожалығы  
 
басшысының  және  мүшелерiнiң  жалпы  жиналысы- 
 
ның шешiмдерiне сот тәртiбiмен шағымдануға;
 
5)  осы  Заңда  және  Қазақстан  Республикасының  
 
өзге де заңдарында көзделген өзге де құқықтарды  
 
жүзеге асыруға құқылы.
 
Шаруа немесе фермер қожалығының мүшелерi: 
 
1)  шаруа  немесе  фермер  қожалығы  мүшелерiнiң  
 
жалпы жиналысының шешiмдерiн орындауға;
 
2)  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  iшкi  
 
құжаттарының талаптарын сақтауға;
 
3)  шаруа  немесе  фермер  қожалығының  басшысы  
 
ауысқан жағдайда, бұл туралы қожалықты тiркеген  
 
органға ортақ өтiнiш берiп хабарлауға;

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
76
 
законами Республики Казахстан.
 
Крестьянское или фермерское хозяйство, как само-
стоятельный предприниматель, имеет:
 
1)  право  самостоятельно  хозяйствовать  на  земле,  
 
используя  ее  в  целях  производства  сельскохозяй- 
 
ственной продукции;
 
2) право собственности на посевы и посадки сель- 
 
скохозяйственных  и  иных  культур  и  насаждений,  
 
на  произведенную  сельскохозяйственную  продук- 
 
цию,  полученную  в  результате  использования  
 
земельного участка, и на доходы от ее реализации;
 
3)  право  использовать  в  установленном  порядке  
 
для  нужд  своего  хозяйства  имеющиеся  на  земель- 
 
ном  участке  песок,  глину,  гравий  и  другие  общерас- 
 
пространенные  полезные  ископаемые,  торф,  лесные  
 
угодья,  поверхностные  и  подземные  воды,  а  также  
 
эксплуатировать иные полезные свойства земли;
 
4) право на возмещение убытков в полном объеме  
 
при принудительном отчуждении земельного участ- 
 
ка для государственных нужд;
 
5) право возводить на праве собственности произ- 
 
водственные,  бытовые  и  иные  здания  (строения,  
 
сооружения) на малоценных угодьях в соответствии  
 
с зонированием земель для нужд хозяйства, не про- 
 
тиворечащие  целевому  назначению  земельного  
 
участка;
 
6) право проводить оросительные, осушительные и  
 
иные мелиоративные работы, строить пруды и иные  
 
водоемы  в  соответствии  с  установленными  строи- 
 
тельными,  экологическими,  санитарно-гигиеничес- 
 
кими и иными специальными требованиями.
 
Крестьянское или фермерское хозяйство обязано:
 
1) использовать предоставленную землю в соответ- 
 
ствии с целевым назначением;
 
2) не допускать снижения плодородия почвы;
 
3)  применять  природоохранные  технологии  произ- 
 
водства  сельскохозяйственной  продукции  и  осу- 
 
ществлять комплекс мероприятий по охране земель; 
 
4) не допускать ухудшения экологической обстановки 
   в результате своей деятельности;
 
5)  руководствоваться  при  осуществлении  на  земель- 
 
ном  участке  строительства  архитектурно-планиро- 
 
вочными, 
строительными, 
экологическими,  
 
санитарно-гигиеническими  и  иными  специальными  
 
требованиями (нормами, правилами, нормативами);
 
6) не нарушать права других землепользователей и  
 
собственников земельных участков;
 
7)  обеспечивать  предоставление  сервитутов 
 
(«сервитут — право ограниченного целевого  
 
пользования  чужим  земельным  участком,  
 
в том числе для прохода, проезда, прокладки  
 
и эксплуатации необходимых коммуникаций,  
 
охотничьего хозяйства и иных нужд).
 
Крестьянское  или  фермерское  хозяйство  создает-
ся  добровольно  и  считается  созданным  с  момента  го-
сударственной  регистрации  права  на  земельный  уча-
сток, а в случаях, установленных законами Республики 
Казахстан, после регистрации в качестве индивидуаль-
ного предпринимателя. При регистрации крестьянского 
 
4)  осы  Заңда  және  Қазақстан  Республикасының  
 
өзге  де  заңдарында  көзделген  өзге  де  мiндеттердi  
 
жүзеге асыруға мiндеттi.
 
Шаруа  немесе  фермер  қожалығы  жеке  кәсіпкер 
ретінде: 
 
1) жердi ауыл шаруашылық өнiмдерiн өндiру мақса- 
 
тында пайдалана отырып, онда дербес шаруашылық 
 
жүргiзуге; 
 
2) ауыл шаруашылығы дақылдары мен өзге де екпе- 
 
көшеттердi  егу  мен  отырғызуға,  жер  учаскесiн  
 
пайдалану  нәтижесiнде  өндiрiлiп  алынған  ауыл  
 
шаруашылық өнiмiн және оны сатудан түскен табы- 
 
сты меншiктенуге; 
 
3) жер учаскесiнде бар құм, саз, қиыршық тас және  
 
басқа да көп кездесетiн пайдалы қазбалар, шымте- 
 
зек, орман алқаптары, жер үстi және жер асты сула- 
 
рын  өз  шаруашылығының  мұқтаждары  үшiн  
 
белгiленген тәртiпте пайдалануға, сондай-ақ жердiң  
 
өзге де пайдалы қасиеттерiн кәдеге жаратуға; 
 
4) жер учаскесi мемлекет мұқтажы үшiн мәжбүрлеп  
 
иелiктен  шығарылған  жағдайда  шығындардың  
 
толық көлемде өтелуiне; 
 
5)  жердi  аймақтарға  бөлуге  сәйкес  құндылығы  
 
төмен  алқаптарда  шаруашылық  қажеттерi  үшiн,  
 
жер  учаскесiнiң  нысаналы  пайдалану  мақсатына  
 
қайшы  келмейтiн  өндiрiстiк,  тұрмыстық  және  өзге  
 
де  үйлердi  (құрылыстарды,  ғимараттарды)  меншiк  
 
құқығымен тұрғызуға; 
 
6)  жердi  суландыру,  құрғату  және  өзге  де  
 
мелиорациялық жұмыстарды жүргiзуге, белгiленген  
 
құрылыс,  экологиялық,  санитарлық-гигиеналық  
 
және  өзге  де  арнайы  талаптарға  сай  келетiн  
 
тоғандар мен өзге де суаттарды сатуға құқығы бар. 
 
Шаруа немесе фермер қожалығы: 
 
1)  өзiне берiлген жердi оның нысаналы мақсатына  
 
сәйкес пайдалануға; 
 
2)  топырақ  құнарлылығының  төмендеуiне  жол  
 
бермеуге; 
 
3)  ауыл  шаруашылық  өнiмiн  өндiрудiң  табиғат  
 
қорғау технологияларын қолдануға және жер қорғау  
 
жөнiндегi шаралар кешенiн жүзеге асыруға; 
 
4) өз қызметiнiң нәтижесiнде экологиялық ахуалдың  
 
нашарлауына жол бермеуге; 
 
5)  жер  учаскесiнде  құрылыс  салуды  жүзеге  асыру  
 
кезiнде сәулеттiк-жоспарлау, құрылыс, экологиялық,  
 
санитарлық-гигиеналық  және  өзге  де  арнайы  та 
 
лаптарды (нормаларды, ережелердi, нормативтердi)  
 
басшылыққа алуға; 
 
6) басқа жер пайдаланушылар мен жер учаскелерi  
 
меншiк иелерiнiң құқығын бұзбауға; 
 
7) сервитуттарды Қазақстан Республикасының жер  
 
заңнамасында 
белгiленген 
тәртiппен 
берудi  
 
қамтамасыз  етуге  мiндеттi  («сервитут  —  бөгде 
 
біреудің  жер  телімін,  соның  ішінде  өтетін  
 
жерді, тар өтпелерді, жол салу және қажетті 
 
коммуникацияларды,  аңшылық  шаруашы- 
 
лықтың  басқа  да  қажеттіліктерін  шектеулі  
 
мақсатты пайдалану құқығы). 
 
Шаруа  немесе  фермерлік  қожалық  ерікті  түрде 

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
77
или  фермерского  хозяйства,  основанного  на  совмест-
ном  предпринимательстве,  свидетельство  о  государ-
ственной регистрации выдается на главу крестьянского 
или фермерского хозяйства. К свидетельству прилага-
ется список членов крестьянского или фермерского хо-
зяйства, заверенный руководителем соответствующего 
территориального подразделения налогового органа.
 
Для ведения крестьянского или фермерского хозяй-
ства  земельные  участки  предоставляются  гражданам 
Республики Казахстан на праве частной собственности 
или на праве временного возмездного землепользова-
ния (аренды) сроком от 10 до 49 лет, а для ведения от-
гонного животноводства (сезонные пастбища) на праве 
временного безвозмездного землепользования в соот-
ветствии с настоящим Законом и земельным законода-
тельством Республики Казахстан. 
 
Предоставление  права  частной  собственности  на 
земельный участок сельскохозяйственного назначения 
для  ведения  крестьянского  (фермерского)  хозяйства 
осуществляется платно. При этом граждане Казахстана 
могут приобрести право частной собственности на зе-
мельный участок по цене, равной его кадастровой (оце-
ночной) стоимости, или по льготной цене, определяе-
мой в соответствии с земельным законодательством РК.  
Выплата сумм за выкуп земельного участка может про-
изводиться в рассрочку до десяти лет по письменному 
заявлению фермера. 
 
Предоставление  земельных  участков  для  ведения 
крестьянского (фермерского) хозяйства оралманам осу-
ществляется на праве временного землепользования.
 
Преимущественным  правом  получения  земельного 
участка для ведения крестьянского (фермерского) хозяй-
ства пользуются граждане, которые будут вести хозяй-
ство  лично,  обладающие  специальными  сельскохозяй-
ственными знаниями и квалификацией, имеющие прак-
тический опыт работы в сельском хозяйстве и прожива-
ющие в данном районе, городе, ауле (селе), поселке.
 
Крестьянские  (фермерские)  хозяйства  со  среднего-
довой численностью работников до 50 человек (включи-
тельно)  и общей стоимостью активов в среднем за год 
не свыше шестидесятитысячекратного расчетного пока-
зателя, как субъекты малого предпринимательства:
•  в порядке и на условиях, предусмотренных законо- 
 
дательством Республики Казахстан, освобождаются  
 
от платы за присоединяемую мощность по электро- 
 
энергии,  тепло-водоснабжению  и  канализации  с  
 
применением  законодательства  Республики  Казах- 
 
стан  о  естественных  монополиях  и  регулируемых  
 
рынках;
•  открывают счета в банках второго уровня с государ- 
 
ственным участием без взимания платы;
•  представляют  бухгалтерскую  отчетность  в  упро- 
 
щенном  порядке,  как  индивидуальные  предприни- 
 
матели;
•  пользуются преимущественным правом при разме- 
 
щении заказов для государственных нужд, условия  
 
которых определяются Правительством Республики  
 
Казахстан;
•  получают  информационные  услуги  (средства),  а  
құрылады  және  жер  теліміне  құқығын  мемлекеттік 
тіркеуден  кезден  бастап,  Қазақстан  Республикасы  
заңында  белгіленген  жағдайларда,  жеке  кәсіпкер 
ретінде  тіркелгеннен  кейін  құрылған  болып  санала-
ды.  Бірлескен  кәсіпкерлікке  негізделген  шаруа  немесе 
фермерлік қожалықты тіркеу кезінде мемлекеттік тіркеу 
туралы куәлік шаруа немесе фермерлік қожалықтың бас-
шысына  беріледі.  Куәлікке  тиісті  аумақтық  салық  орга-
ны  бөлімшесінің  басшысы  куәландырған  шаруа  немесе 
фермерлік қожалық мүшелерінің тізімі қосымша беріледі.
 
Жер учаскелерi Қазақстан Республикасы азаматта-
рына шаруа (фермерлік) қожалығын немесе фермерлік  
шаруашылықты  жүргiзу  үшiн  жеке  меншiк  құқығымен 
немесе 10 жылдан 49 жылға дейiнгi мерзiмге уақытша 
өтеулi  жер  пайдалану  құқығымен,  ал  шалғайдағы  мал 
шаруашылығын  жүргiзу  үшiн  (маусымдық  жайылым-
дар) осы Заңға және Қазақстан Республикасының жер 
заңдарына  сәйкес  уақытша  өтеусiз  жер  пайдалану 
құқығымен берiледi.
 
Шаруа  (фермерлік)  қожалығын  жүргiзу  үшiн  ауыл 
шаруашылығы  мақсатындағы  жер  учаскесiне  жеке 
меншiк құқығын беру ақылы негiзде жүзеге асырылады.  
Бұл  ретте,  Қазақстан  Республикасының  азаматтары  
жер  учаскесiне  жеке  меншiк  құқығын  Қазақстан 
Республикасының жер заңдарына сәйкес айқындалатын 
оның  кадастрлық  (бағалау)  құнына  тең  бағамен  не 
жеңiлдетiлген бағамен алуы мүмкiн. Жер учаскесiн са-
тып  алу  сомасын  төлеу  жер  учаскесiне  жеке  меншiк 
құқығын  алған  тұлғаның  жазбаша  өтiнiшi  бойынша  он 
жыл мерзiмге дейiн ұзартылып жүргiзiлуi мүмкiн.
 
Оралмандарға  шаруа  (фермер)  қожалығын  жүргiзу 
үшiн  жep  учаскелерiн  беру  уақытша  жер  пайдалану 
құқығымен жүзеге асырылады.
 
Жеке  еңбегiмен  қатысу  негiзiнде  шаруашылық 
жүргiзетiн,  арнаулы  ауыл  шаруашылығы  бiлiмi  мен 
бiлiктiлiгi бар, ауыл шаруашылығында iс жүзiндегi жұмыс 
тәжiрибесi бар және осы ауданда, қалада, ауылда (се-
лода),  кентте  тұратын  азаматтар  шаруа  (фермерлік) 
қожалығын  жүргiзу  үшiн  жер  учаскесiн  алуға  басым 
құқықты пайдаланады.
 
Жұмысшыларының  орташа  жылдық  саны  50-ден 
аспайтын және активтерінің жалпы саны жылына орта-
ша алпыс мың есе есептік көрсеткіштен аспайтын шаруа 
(фермерлік) қожалықтары:
•  заңда қарастырылған тәртіпте және шарт бойынша  
 
электр  энергиясы  қуатына  қосылған,  жылу,  сумен  
 
қамтамасыз ету және кәрізге төлеуден босатылады  
 
Қазақстан Республикасы табиғи монополиялар және  
 
реттелетін нарық заңын қолданумен;
•  мемлекеттің  қатысуымен  ақысыз  екінші  деңгейдегі  
 
банктерде шоттар ашады;
•  бухгалтерлік  есепті  жеке  кәсіпкерлер  сияқты  
 
жеңілдетілген түрде береді;
•  мемлекеттік қажеттілік үшін тапсырыстарды беруде  
 
құқық артықшылықтарын қолданады, оның шарттары  
 
Қазақстан Республикасының Үкіметімен анықталады;
•  ақпараттық  қызмет  (құралдар),  сондай  ақ  ғылыми- 
 
зерттеу  өңдеумен  технологияларына  мемлекеттік  
 
бюджетте  тиісті  жылға  жеке  кәсіпкерлікті  

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
78
 
также научно-технические разработки и технологии  
 
на  льготных  условиях  в  пределах  средств,  предна 
 
значенных в государственном бюджете на соответ- 
 
ствующий год в рамках государственной финансо- 
 
вой поддержки малого предпринимательства; 
•  проводят подготовку, переподготовку и повышение  
 
квалификации  кадров  за  счет  средств,  предусмо- 
 
тренных для поддержки малого предпринимательства. 
 
Крестьянские или фермерские хозяйства вправе са-
мостоятельно выбрать специальный налоговый режим, 
или общеустановленный порядок. Специальный налого-
вый режим для крестьянских или фермерских хозяйств:
•  предусматривает  особый  порядок  расчетов  с  бюд- 
 
жетом на основе уплаты единого земельного налога,
•  распространяется  на  деятельность  крестьянских  
 
или фермерских хозяйств по производству:
 
•  сельскохозяйственной продукции,
 
•  продукции аквакультуры (рыбоводства),
 
•  переработке сельскохозяйственной продукции,
 
•  продукции  аквакультуры  (рыбоводства)  собст- 
 
 
венного  производства  и  ее  реализации,  
 
 
за  исключением  деятельности  по  произво- 
 
 
дству,  переработке  и  реализации  подакциз- 
 
 
ных товаров.
 
Право применения специального налогового режи-
ма предоставляется:
 
1.  крестьянским или фермерским хозяйствам,
 
2.  при наличии земельных участков:
 
•  на праве частной собственности
 
•  и  (или)  на  праве  землепользования  (включая  
 
 
право вторичного землепользования). 
 
При  применении  единого  земельного  налога,  кре-
стьянские или фермерские хозяйства не оплачивают:
 
1) индивидуальный подоходный налог с доходов от  
 
деятельности  крестьянского  или  фермерского  
 
хозяйства, в том числе доходов в виде сумм, полу- 
 
ченных  из  средств  государственного  бюджета  на  
 
покрытие  затрат  (расходов),  связанных  с  деятель- 
 
ностью, на которую распространяется данный спе- 
 
циальный налоговый режим;
 
2) налог на добавленную стоимость — по оборотам  
 
от  осуществления  деятельности,  на  которую  рас- 
 
пространяется данный специальный налоговый режим;
 
3)  земельный  налог  и  (или)  плата  за  пользование  
 
земельными участками  — по земельным участкам,  
 
используемым в деятельности, на которую распро- 
 
страняется данный специальный налоговый режим; 
 
4)  налог  на  транспортные  средства,  принадлежа- 
 
щих его членам на праве общей собственности, на  
 
праве собственности и непосредственно используе- 
 
мым  в  процессе  производства,  хранения  и  перера- 
 
ботки собственной сельскохозяйственной продукции:
 
•  один легковой автомобиль с объемом двигателя  
 
 
включительно до 2 500 кубических сантиметров;
 
•  грузовые  автомобили  с  предельной  суммарной  
 
 
мощностью  двигателя  в  размере  1000  кВт  на  
 
 
1000  гектаров  пашни  (сенокосов,  пастбищ)  
 
 
с соблюдением  соотношения 1:1.
 
•  специализированной 
сельскохозяйственной  
 
мемлекеттік қаржылық қолдау шеңберінде бөлінген  
 
қаражатты жеңілдік шарттарымен алады;
•  мамандар дайындауға, қайта даярлау және біліктігін  
 
көтеруді  жеке  кәсіпкерлікті  қолдауға  бөлінген  
 
қаражат есебінен жүргізіледі.
 
Шаруа  немесе  фермерлік  қожалықтар  арнайы 
салықтық режимді немесе жалпы бекітілген тәртіпті өз 
бетінше таңдап алуға құқылы. 
 
Шаруа  немесе  фермерлік  қожалықтарға  арналған 
арнайы салық режимі:
•  бірыңғай  жер  салығын  төлеу  негізінде  бюджетпен  
 
ерекше есеп айырысу тәртібін қарастырады; 
•  өндіріспен  айналысатын  шаруа  және  фермерлік  
 
қожалықтардың қызметіне таратылады:
•  ауылшаруашылық өнімдеріне; 
•  су өнімдеріне (балықшылық);
•  ауылшаруашылық өнімдерін өңдеу;
•  акцизделетін тауарларды сату. Өндіру және өңдеу- 
 
ден  басқа  жағдайда,  өзі  өндіретін  су  өнімдері  
 
(балықшылық) және оны сату.
 
Арнайы салық режимін қолдану құқығы ұсынылады:  
 
1.  Шаруа немесе фермерлік қожалықтары 
 
2.  Жер телімі болған жағдайда 
 
•  жекеменшік құқығымен 
 
•  және (немесе) жер пайдалану құқығымен (екінші  
 
 
қайтара  жерді  пайдалану  құқығымен  қоса  
 
 
алғанда). 
 
Бірыңғай жер салығы қолданылғанда фермерлік не-
месе шаруа қожалықтары төлеуден босатылады:
 
1)  осы арнайы салық режимі қолданылатын шаруа 
 
немесе  фермерлік  қожалықтың  қызметінен  түскен  
 
табыс, соның ішінде арнайы салық режимі таралатын  
 
қызмет түрлеріне қатысты шығындарды (шығыстары)  
 
жабу  үшін  мемлекеттік  бюджеттен  алынған  сома  
 
түріндегі табыс жеке табыстың салығынан;
 
2)  қосылған құн салығынан (ҚҚС) — қызметін жүзеге  
 
асырудан түскен айналымдар бойынша;
 
3)  жер салығынан немесе жер телімдерін пайдалану  
 
төлемінен  —  арнайы  салық  режимі  таралатын  
 
қызметте пайдаланылатын жер телімдері бойынша;
 
4)   меншік  және  жекеменшік  құқығы  негізінде  
 
мүшелеріне  тиесілі  және  жеке  ауылшаруашылық  
 
өнімдерін  өндіру,  сақтай  мен  өңдеу  барысында  
 
тікелей қолданылатын көліктік құралдарға қатысты  
 
салықтан:
 
•  қозғалтқышының көлемі 2 500 текше сантимет- 
 
 
рге дейінгі бір жеңіл   автомобильге;
 
•  1:1 ара қатынасын сақтағанда 1000 гектар егінге  
 
 
(шөп  шабу,  жайылым)  қозғалтқышының  шекті  
 
 
жиынтық  көлемі  1000  кВт  шамасындағы  жүк  
 
 
автомобильдері;
 
•  жеке ауылшаруашылық өнімдерін өндіру кезінде  
 
 
қолданылатын арнайы ауылшаруашылық техни- 
 
 
касы;
 
•  ауылшаруашылығы  мақсатында  сүтті  немесе  
 
 
суды жеткізуге арналған автомобиль-цистерна;
 
•  мал дәрігерлік қызмет автомобилі;
 
•  автозообиологиялық зертханалар;
 
•  автожемтасығыш;

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
79
 
 
технике, 
используемой 
в 
производстве  
 
 
собственной сельскохозяйственной продукции:
 
•  автомобили-цистерны  для  перевозки  молока  
 
 
или воды для сельскохозяйственных целей;
 
•  автомобили ветеринарной службы;
 
•  автозообиологические лаборатории;
 
•  автокормовозы;
 
•  автопогрузчики;
 
•  автозаправщики сеялок;
 
•  автомашины для внесения удобрений;
 
•  автозагрузчик  самолетов  минеральными  удо- 
 
 
брениями и ядохимикатами;
 
•  автотранспортировщики штабелей тюков;
 
•  авторазбрасыватель приманок;
 
•  ботвоуборочные машины;
 
•  воздушное судно АН-2 с/х;
 
•  жатки самоходные;
 
•  зерноуборочные комбайны;
 
•  колесные  тракторы,  самоходные  шасси  и  мо- 
 
 
бильные энергетические средства;
 
•  кормоуборочные комбайны;
 
•  автомобили-мастерские по ремонту и техническо- 
 
 
му обслуживанию сельскохозяйственных машин; 
 
•  самоходные косилки; 
 
•  стогообразователи;
 
•  уборочные  комбайны  (по  сбору  корнеплодов,  
 
 
картофеля, томатов, зеленого горошка, хлопка  
 
 
и другой сельскохозяйственной продукции);
 
5)  налог  на  имущество,  имеющееся  на  праве  соб- 
 
ственности,  непосредственно  используемое  в  про- 
 
цессе  производства,  хранения  и  переработки  
 
собственной сельскохозяйственной продукции.
 
Плательщики  единого  земельного  налога  вправе 
добровольно подать налоговое заявление в налоговый 
орган о постановке на учет по налогу на добавленную 
стоимость. 
 
Специальный  налоговый  режим  для  юридических 
лиц  —  производителей  сельскохозяйственной  продук-
ции,  продукции  аквакультуры  (рыбоводства)  и  сель-
ских  потребительских  кооперативов  (далее  —  специ-
альный налоговый режим) предусматривает особый по-
рядок исчисления корпоративного подоходного налога, 
налога на добавленную стоимость, социального налога, 
земельного налога, платы за пользование земельными 
участками, налога на имущество, налога на транспорт-
ные средства. 
 
Этот режим распространяется на:
 
1)  деятельность  юридических  лиц  —  производите- 
 
лей  сельскохозяйственной  продукции,  продукции  
 
аквакультуры  (рыбоводства) по:
 
•  производству  сельскохозяйственной  продукции,  
 
 
продукции аквакультуры (рыбоводства) с исполь- 
 
 
зованием  земли,  переработке  и  реализации  
 
 
указанной продукции собственного производства; 
 
•  производству продукции животноводства и пти- 
 
 
цеводства  (в  том  числе  племенного)  с  полным  
 
 
циклом  (начиная  с  выращивания  молодняка),  
 
 
пчеловодства,  аквакультуры  (рыбоводства),  а  
 
 
также  переработке  и  реализации  указанной  
 
•  автотиегіш;
 
•  дәнсепкіштердің автотолтырушысы;
 
•  тыңайтқыштарды салуға арналған автомашиналар;
 
•  минералдық  тыңайтқыштар  мен  улы  химикат- 
 
 
тарды ұшаққа автотиегіш; 
 
•  түктердің қатарын автотасымалдаушы;
 
•  жемді автолақтырғыш;
 
•  сабақ жинағыш машиналар;
 
•  әуе кемесі АН-2 а/ш;
 
•  өзі жүретін жатка;
 
•  астық жинайтын комбайн;
 
•  дөңгелекті  трактор,  өзі  жүретін  шасси  және  
 
 
ыңғайлы энергетикалық құралдар;
 
•  азық жинайтын комбайндар;
 
•  ауылшаруашылық  машиналарын  техникалық  
 
 
жөндеу  және  қызмет  көрсету  бойынша  
 
 
шеберхана-автомобильдер; 
 
•  өзі жүретін шөп шабатын машина; 
 
•  мая үйгіш машина;
 
•  жинайтын  комбайндар  (тамыр  жеміс,  картоп,  
 
 
томат,  жасыл  бұршақ,  мақта  және  басқа  да  
 
 
ауылшаруашылық өнімдерін жинау бойынша).
 
5)  жеке ауылшаруашылық өнімдерін өндіру, сақтай  
 
мен  өңдеу  барысында  тікелей  қолданылатын  әрі  
 
меншік құқығы негізінде тиесілі мүлік салығынан.
 
Бірыңғай  жер  салығын  төлеушілер  салық  органы-
на қосылған құн салығы бойынша есепке тұру туралы 
салықтық өтінішін ерікті түрде беруге құқылы. 
Ауыл шаруашылық өнiмдерiн, су өнімдерін (балықшылық) 
өндiрушi заңды тұлғаларға және ауылдық тұтынушылар 
кооперативіне  арналған  арнайы  салық  режимi  (бұдан 
әрі  —  арнайы  салық  режимі)  корпоративтік  табыс 
салығын,  қосылған  құн  салығын,  әлеуметтік  салықты, 
жер  салығын,    мүлік  салығын,  көлік  құралдарының 
салығын есептеудің ерекше тәртібін қарастырады. 
 
Бұл режим төмендегілерге таралады:
 
1) ауылшаруашылық өнімдерін, су өнімдерін (балық- 
 
шылық)  өндіретін  заңды  тұлғалардың  төмендегі  
 
қызметіне:
 
•  жердi  пайдалана  отырып,  ауыл  шаруашылық,  
 
 
су өнімдерін (балықшылық) өнiмдерiн өндiру, өзi  
 
 
өндiрген осы өнiмдi ұқсату және өткiзу; 
 
•  толық кезеңдi (төлдi өсiруден бастап) мал шаруа- 
 
 
шылығы  мен  құс  шаруашылығының  (соның  
 
 
iшiнде  асыл  тұқымды),  ара  шаруашылығының  
 
 
ауыл  шаруашылық  өнiмдерiн  өндiру  жөнiндегi,  
 
 
сондай-ақ  өзi  өндiрген  осы  өнiмдердi  ұқсату  
 
 
және өткiзу бойынша қызметiне қолданылады. 
 
2) ауылдық тұтынушылар кооперативінің төмендегі  
 
қызметі:
 
•  шаруа немесе фермерлік қожалық — осы коопер- 
 
 
тив  мүшелері  (жарнашылар)  өндірген  ауыл  
 
 
шаруашылық,  су  өнімдерін  (балықшылық)  
 
 
өнiмдерiн сату; 
 
•  шаруа немесе фермерлік қожалық - осы коопер- 
 
 
тив  мүшелері  (жарнашылар)  өндірген  ауыл  
 
 
шаруашылық,  су  өнімдерін  (балықшылық)  
 
 
өнiмдерiн өңдеу және осы өнімдерді қайта өңдеу  
 
 
нәтижесінде  алынған  өнімдерді  сату  бойынша  

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
80
 
 
продукции собственного производства;
 
2) деятельность сельских потребительских коопера- 
 
тивов по:
 
•  реализации  сельскохозяйственной  продукции,  
 
 
продукции аквакультуры (рыбоводства), произ- 
 
 
веденной  крестьянскими  или  фермерскими  
 
 
хозяйствами  —  членами  (пайщиками)  данных  
 
 
кооперативов;
 
•  переработке  сельскохозяйственной  продукции,  
 
 
продукции  аквакультуры  (рыбоводства),  произ 
 
 
веденной  крестьянскими  или  фермерскими  
 
 
хозяйствами  —  членами  (пайщиками)  данных  
 
 
кооперативов,  и  реализации  продукции,  полу- 
 
 
ченной  в  результате  переработки  данной  про- 
 
 
дукции.
 
Этот режим не вправе применять крестьянские или 
фермерские хозяйства, которые созданы как юридиче-
ские лица, а также, если их деятельность  —  производ-
ство, переработка и реализация подакцизных товаров.  
Суммы корпоративного подоходного налога, налога на 
добавленную  стоимость,  социального  налога,  земель-
ного налога, платы за пользование земельными участ-
ками,  налога  на  имущество,  налога  на  транспортные 
средства, исчисленные в общеустановленном порядке, 
подлежат уменьшению на 70 процентов. 
 
Если Вы применяете специальный налоговый режим 
для  крестьянских  или  фермерских  хозяйств,  то  Вы  не 
являетесь плательщиками индивидуального подоходно-
го налога по доходам от осуществления деятельности, 
на которую распространяется данный специальный на-
логовый  режим,  и,  соответственно,  не  предоставляют 
такую отчетность.
 
 
қызметiне қолданылады. 
 
Бұл режим заңды тұлға ретінде құрылған, олардың 
қызметі  —  акцизделенетін  тауарларды  өндіру,  қайта 
өңдеу  және  сату  болып  табылса,  шаруа  немесе 
фермерлік қожалықтардың қолдануға құқығы жоқ.  
 
Жеке меншiк құқығымен және (немесе) жер пайда-
лану  құқығымен  (кейiнгi  жер  пайдалану  құқығын  қоса 
алғанда) жер учаскелерi болған кезде шаруа (фермер) 
қожалықтарына арнайы салық режимiн қолдану құқығы 
берiледi. 
 
Ерекше  тәртіп  бойынша  есептелген  корпоративтік 
табыс  салығының,  қосылған  құн  салығын,  әлеуметтік 
салықтың,  жер  салығының,    мүлік  салығының, 
көлік  құралдарының  салығының  сомасы  70  пайызға 
төмендетіледі. 
 
Егер  сіз  шаруа  немесе  фермерлік  қожалықтарға 
арналған арнайы салық режимін қолданатын болсаңыз, 
онда Сіз арнайы салық режимі қолданылатын қызметті 
жүзеге  асыру  барысында  түскен  табыс  бойынша  та-
быс салығын  төлеуші болып табылмайды және мұндай 
есепті тапсырмайды. 
 
Егер Сіз қызметте пайдаланатын жер телімдері бой-
ынша (шаруа немесе фермерлік қожалықтарға арналған 
арнайы  салық  режимін  қолданатын)  бірыңғай  жер 
салығын төлейтін болсаңыз, жер салығын төлемейсіз.
 
Салық салу объектісіне бірыңғай жер салығын есеп-
теуге жер телімін бағалау құны жатады.
 
Арнайы  салық  режимін  қолдану  үшін  шаруа  неме-
се  фермерлік  қожалықтар  аталмыш  режим  қолданыла 
бастаған  алғашқы  жылдың  20  ақпанынан  кешіктірмей 
жер  телімі  орналасқан  мекенжайдағы  салық  органы-
нан  салықтық  өтінішін  ұсынады  (көрсетілген  мерзімге 
 
Сурет 7. Шаруа немесе фермерлік қожалықтарға арналған арнайы салық режимі 
 
Рисунок 7. Специальный налоговый режим для крестьянских или фермерских хозяйств

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
81
 
Если Вы плательщик единого земельного налога по 
земельным участкам, используемым в деятельности (на 
которую распространяется специальный налоговый ре-
жим для крестьянских или фермерских хозяйств), то зе-
мельный налог также не оплачивается.
 
Объектом  налогообложения  для  исчисления  еди-
ного земельного налога является оценочная стоимость 
земельного участка. 
 
Для  применения  специального  налогового  режи-
ма крестьянские или фермерские хозяйства не позднее  
20 февраля первого года применения указанного режи-
ма представляют в налоговый орган по месту нахожде-
ния земельного участка налоговое заявление (непред-
ставление  налогового  заявления  к  указанному  сроку 
считается согласием налогоплательщика осуществлять 
расчеты  с  бюджетом  в  общеустановленном  порядке, 
что гораздо сложнее).
 
Если Вы применяете специальный налоговый режим 
для  субъектов  малого  бизнеса,  специальный  налого-
вый режим для крестьянских или фермерских хозяйств, 
то Вы должны утвердить налоговую учетную политику, 
разработанную самостоятельно по форме, установлен-
ной уполномоченным органом.
 
Выбранный режим в течение года поменять нельзя, 
за некоторыми исключениями.
 
Одновременно  с  налоговым  заявлением  представ-
ляются копии следующих документов: 
 
1)  правоустанавливающих,  идентификационных  
 
документов на земельные участки, засвидетельство- 
 
ванные  нотариально  или  сельскими  (поселковыми)  
 
исполнительными органами;
 
2) актов определения оценочной стоимости земель- 
 
ных участков, выданных уполномоченным государ- 
 
ственным  органом  по  управлению  земельными  
 
ресурсами,  засвидетельствованные  нотариально  
 
или  сельскими  (поселковыми)  исполнительными  
 
органами.  Если  Акта  нет,  то  оценочная  стоимость  
 
земельных  участков  определяется  исходя  из  оце- 
 
ночной  стоимости  1  гектара  земли  в  среднем  по  
 
району по данным, предоставленным уполномочен- 
 
ным  государственным  органом  по  управлению  
 
земельными ресурсами.
 
Если Ваше крестьянское или фермерское хозяйство 
было образовано или если права на земельный участок 
возникли  после 20 февраля, то Вы представляете на-
логовое  заявление  на  право  применения  специально-
го  налогового  режима  в  налоговый  орган  не  позднее 
тридцати рабочих дней после получения свидетельства 
о государственной регистрации индивидуального пред-
принимателя или с момента постановки на регистраци-
онный учет по месту нахождения данного земельного 
участка (соответственно).
 
В  течение  трех  рабочих  дней  со  дня  представления 
Вами  налогового  заявления,  налоговый  орган  выносит  
решение о применении специального налогового режима 
или  об  отказе  в  применении  специального  налогового  
режима. 
 
Решение оформляется в двух экземплярах: один эк-
земпляр вручается Вам под роспись или направляется 
дейін салықтық өтініш бермесе, салық төлеуші бюджет-
пен жалпы бекітілген тәртіпте, ол аса күрделі, жүзеге 
асыруға келсіледі деп саналады).
 
Егер Сіз шағын бизнес субъектілеріне арналған арнайы 
салық режимін, шаруа немесе фермерлік қожалықтарына 
арналған  арнайы  салық  режимін  қолданатын  болсаңыз, 
онда Сіз өкілетті орган бекіткен нысан бойынша салықтық 
есеп саясатын бекітуіңіз керек.
 
Таңдаған режимді тек кейбір жағдайларда болмаса 
бір жыл бойы өзгертуге болмайды. 
 
Салықтық өтінішпен қоса мына құжаттардың көшір-
мелері беріледі:
 
1) нотариалдық немесе ауылдық (кенттік) атқарушы  
 
органдарымен  куәландырылған  жер  телімдеріне  
 
құқық беретін сәйкестендіру құжаттары;
 
2) нотариалдық немесе ауылдық (кенттік) атқарушы  
 
органдарымен  куәландырылған  жер  ресурстарын  
 
басқару  жөніндегі  өкілетті  мемлекеттік  органдары- 
 
мен берілген жер телімдерін бағалау құнын анықтау  
 
актілері.  Егер  Акті  болмаса,  онда  жер  телімдерін  
 
бағалау  құны  жер  ресурстарын  басқару  жөніндегі  
 
өкілетті  мемлекеттік  органдарымен  берген  мәлі- 
 
меттерге сәйкес аудан бойынша орта есеппен 1 гек- 
 
тар жердің бағалау құны анықталады.
 
Егер  Сіздің  шаруа  немесе  фермерлік  қожалығыңыз 
20 ақпаннан кейін құрылса немесе жер теліміне құқық 
берілсе,  онда  Сіз  салық  органына  арнайы  салық 
режимін қолдану құқығына қатысты салықтық өтінішті 
жеке  кәсіпкерлікті  мемлекеттік  тіркеу  туралы  куәлікті 
алғаннан соң немесе осы жер телімі орналасқан (тиісті) 
мекенжай бойынша тіркеуге есепке қою сәтінен бастап 
отыз жұмыс күнінен кешіктірілмей беруіңіз керек.
 
Сіз  салықтық  өтінішті  берген  күннен  бастап  үш  
жұмыс күні ішінде салық органы арнайы салық режимін 
қолдану  туралы  немесе  арнайы  салық  режимін 
қолдануға рұқсат бермеу туралы шешімді шығарады.
 
Шешім  екі  данада  жасалады,  біреуі  Сіздің  қол 
қоюыңызбен қолыңызға беріледі немесе егер Сіз салық 
органы шешім қабылдаған күннен бастап шешімді алу 
үшін он күнтізбелік күн ішінде салық органына келме-
ген жағдайда хабарлама хат түрінде жіберіледі (пошта 
арқылы жіберілген хабарлама-хат салық төлеуші пошта 
байланысы  немесе  байланыстың  басқа  ұйымдарында 
алған  күні  көрсетілгеннен  бастап,  салық  төлеушіге 
берілген болып табылады).
 
Осы  арнайы  салық  режимін  қолдануға  мүмкіндік 
берілмейтін  жағдай  туындаса,  салық  төлеуші  шартқа 
сәйкессіздік  туындаған  күннен  бастап  бес  жұмыс  күні 
ішінде  салық  органына  салықтық  өтінішті  береді  және 
мұндай сәйкессіздік туындаған айдан кейінгі айдан ба-
стап жалпы бекітілген тәртіпке көшеді.

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
82
Вам по почте заказным письмом с уведомлением, в слу-
чае  если  Вы  не  явились  в  налоговый  орган  для  полу-
чения решения в течение десяти календарных дней со 
дня  принятия  решения  налоговым  органом  (при  этом, 
решение, направленное по почте заказным письмом с 
уведомлением,  считается  врученным  налогоплатель-
щику с даты отметки налогоплательщиком в уведомле-
нии почтовой связи или иной организации связи).
 
В случаях возникновения условий, не позволяющих 
применять  этот  специальный  налоговый  режим,  нало-
гоплательщик представляет налоговое заявление в на-
логовый орган в течение пяти рабочих дней с даты воз-
никновения  несоответствия  условиям  и  переходит  на 
общеустановленный порядок с месяца, следующего за 
месяцем, в котором возникло такое несоответствие.
 
КАКИЕ  ВИДЫ ЮРИДИЧЕСКИХ ЛИЦ  
 
СУЩЕСТВУЮТ?
 
Юридическим лицом является организация, кото-
рая имеет на праве собственности, хозяйственного веде-
ния или оперативного управления обособленное имуще-
ство и отвечает этим имуществом по своим обязатель-
ствам,  может  от  своего  имени  приобретать  и  осущест-
влять имущественные и личные неимущественные права 
и обязанности, быть истцом и ответчиком в суде. Наиме-
нование юридического лица не должно полностью или  
в существенной части дублировать наименование юри-
дических лиц, зарегистрированных в Республике Казах-
стан. Наименование юридического лица, являющегося 
коммерческой  организацией,  после  регистрации  юри-
дического  лица,  является  его  фирменным  наименова-
нием. Юридическое лицо имеет исключительное право 
использования  фирменного  наименования,  т.е.  другие 
лица не могут его использовать. Те, кто незаконно ис-
пользуют чужое фирменное наименование, по требова-
нию собственника  фирменного наименования обязаны 
прекратить использование такого наименования и воз-
местить причиненные убытки. Так что, находясь в поис-
ке наименования компании, придумывайте свое, ориги-
нальное наименование!
 
Юридические лица делятся на коммерческие и не-
коммерческие.  Если  компания  создается  с  целью    из-
влекать  доход  и  участники  распределяют  доход  (что 
прописывается  в  учредительных  документах),  то  она 
является коммерческой.
 
Юридическое лицо обязано иметь самостоятельный 
баланс  и печать. 
 
Коммерческим  юридическим  лицом  является  орга-
низация, преследующая извлечение дохода в качестве 
основной цели своей деятельности.
 
Некоммерческие организации тоже могут занимать-
ся  предпринимательской  деятельностью,  но  только  в 
рамках того, что указано в уставах!!! 
 
 
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ҚАНДАЙ ТҮРЛЕРІ БАР? 
 
Заңды тұлғаға меншік құқығына, шаруашылық иеле-
ну немесе жедел басқару құқығымен дербес мүлікке ие 
болатын және сол мүлік арқылы өзінің міндеттемелері 
бойынша  жауап  беретін,  өз  атынан  мүліктік  және 
жеке  мүліктік  емес  құқықтар  мен  міндеттерге  ие  
болып  және  жүзеге  асырып  отыра  алатын,  сотта  
талапкер  және  жауапкер  бола  алатын  ұйым  жатады.  
Заңды  тұлғаның  атауы  Қазақстан  Республикасында  
тіркелген  заңды  тұлғалардың  атауын  толықтай  не-
месе  бір  бөлігін  қайталамауы  қажет.  Коммерциялық 
ұйым  болып  табылатын  заңды  тұлғаның  атауы  заңды 
тұлғаны тіркегеннен кейін оның фирмалық атауына ай-
налады. Заңды тұлға фирмалық атауын өзі пайдалануға 
құқылы,  яғни  басқа  тұлғалар  қолдана  алмайды.  Олар 
бөгде  біреудің  фирмалық  атауын  заңсыз  пайдаланса, 
фирмалық атаудың иесінің талабы бойынша мұндай ата-
уды қолдануды тоқтауға және тартқан шығынды өтеуге 
міндетті. Сондықтан компания атауы іздеу барысында, 
өзіндік, жаңа атау ойлап табыңыз! 
 
Заңды тұлғалар коммерциялық және коммерциялық 
емес  болып  екіге  бөлінеді.  Егер  компания  табыс  табу 
мақсатында  құрылған  болса,  қатысушылары  кірісті 
бөліп  алады  (құрылтайшы  құжаттарда  жазылған),  сол 
себептен де ол коммерциялық болып табылады. 
 
Заңды  тұлға  дербес  балансқа  немесе  мөрге  ие 
болуға міндетті.
 
Коммерциялық заңды тұлғаға өз қызметінің негізгі мақ-
саты ретінде табыс табуды көздеп отырған ұйым жатады.
Коммерциялық  емес  ұйым  кәсіпкерлік  қызмет  айналыса  
алады, бірақ жарғыда көрсетілген шеңберден аспайды!!! 
 
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАНЫ ҚАЛАЙ ТІРКЕУГЕ БОЛАДЫ?
 
Заңды  тұлға  оның  мемлекеттік  тіркеуден  өткен 
сәтінен бастап құрылған болып есептеледі.
 
Заңды  тұлғаны  тіркеу  үшін  тіркеу  органына 
төмендегідей құжаттар ұсынылады:
 
1)  Бекітілген пішімдегі өтініш.
 
2)  Мемлекеттік  және  орыс  тіліндегі  құрылтай  
 
құжаттардың  бау  өткізілген  және  нөмірленген  
 
түріндегі, үш данадағы тізбесі.
 
3)  Заңды  тұлғаның  басшысы  мен  құрылтайшыла- 
 
рының  жеке  басын  куәландыратын  құжаттардың,  
 
олардың  салық  төлеуші  ретіндегі  куәліктерінің  
 
көшірмелері.
 
4)  Заңды  тұлғаның  орналасқан  жерін  куәланды- 
 
ратын құжат.
 
5)  Бюджетке  заңды  тұлғаны  мемлекеттік  тіркеу  
 
үшін  алымның  төленгенін  растайтын  түбіртек  
 
немесе құжат.
 
Кейбір  жағдайда  қызметтің  ұйымдық-құқықтық  ны-
санына,  түріне  байланысты  қосымша  құжаттар  мен 
оларға талаптар заңда бекітіледі.
 
Коммерциялық  заңды  тұлғалар  өз  қызметін  үлгі  
жарғысы  негізінде  жүзеге  асырулары  мүмкін,  оның 
мазмұны  заңды  тұлғаның  ұйымдық  құқықтық  нысаны-

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
83
 
КАК ЗАРЕГИСТРИРОВАТЬ ЮРИДИЧЕСКОЕ  
 
ЛИЦО?
 
 
Юридическое лицо считается созданным с момента 
его государственной регистрации. 
 
Для регистрации юридического лица в регистриру-
ющий орган предоставляются:
 
1)  заявление по установленной форме; 
 
2)  перечень  учредительных  документов  на  госу- 
 
дарственном и русском языках,  в прошнурованном  
 
и пронумерованном виде, в трех экземплярах;
 
3)  копии  документов,  удостоверяющих  личность  
 
руководителя и учредителей юридического лица, их  
 
свидетельств налогоплательщика;
 
4)  документ,  удостоверяющий  местонахождение  
 
юридического лица;
 
5)  квитанция  или  документ,  подтверждающий  
 
уплату  в  бюджет  сбора  за  государственную  реги- 
 
страцию юридических лиц. 
 
В  некоторых  случаях,  в  зависимости  от  организа-
ционно-правовой формы, вида деятельности,  законо-
дательством  установлены  дополнительные  документы 
и требования к ним.
 
Коммерческие  юридические  лица  могут  осущест-
влять свою деятельность на основании типового уста-
ва, содержание которого  определено Постановлением 
Правительства в зависимости от организационной пра-
вовой формы юридического лица.
 
В случае если учредители юридического лица при-
няли  решение  осуществлять  свою  деятельность  на 
основе  типового  устава,  то  представление  устава  в 
процессе  государственной  регистрации  юридического 
лица  не  требуется.  При  этом  в  регистрирующие  орга-
ны представляются три экземпляра заявления по фор-
ме,  установленной  Министерством  юстиции  Республи-
ки Казахстан, удостоверенные в нотариальном порядке 
(нотариальное удостоверение не требуется для субъек-
тов малого предпринимательства).
 
Требование каких-либо документов и сведений, кро-
ме документов предусмотренных законодательными ак-
тами, запрещается. 
 
В  случаях  представления  неполного  пакета  доку-
ментов,  наличия  в  них  недостатков,  необходимости  
получения  по  учредительным  документам  заключения 
эксперта  (специалиста),  а  также  по  иным  основаниям, 
предусмотренным  законодательными  актами  Республи-
ки Казахстан, срок государственной (учетной) регистра-
ции и перерегистрации прерывается.
 
Юридическое лицо действует на основании учреди-
тельных документов:
•  учредительного  договора  (не  заключается,  если  
 
коммерческая организация учреждается одним лицом);
•  устава.
 
Государственная  регистрация  (перерегистрация)  субъ-
ектов малого предпринимательства и учетная регистрация 
(перерегистрация) их филиалов и представительств долж-
ны быть произведены не позднее трех рабочих дней со дня 
подачи заявления с приложением необходимых документов. 
на  байланысты  Үкімет  Қаулысымен  белгіленеді.  Егер 
заңды  тұлғаның  құрылтайшылары  өз  қызметін  үлгі 
жарғы  негізінде  жүзеге  асыруға  шешім  қабылдаса, 
онда  заңды  тұлғаны  мемлекеттік  тіркеу  барысында 
жарғыны беру талап етілмейді. Сонымен қатар тіркеуші 
мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасы Əділет 
министрлігі  бекіткен  нысанда  нотариалдық  тәртіпте 
куәландырылған өтінішті үш данада береді, тек шағын 
кәсіпкерліктің субъектісі болып табылатын шаруашылық 
серіктестіктің өтінішінен басқалары.
 
Заңнамалық  актілермен  ескерілген  құжаттардан 
өзге  қандай  да  бір  құжаттар  мен  мәліметтерді  талап 
етуге тыйым салынады.
 
Құжаттардың жиынтығы толық ұсынылмай, оларда  
кемшіліктер болып, құрылтай құжаттар бойынша сарап-
шының  (маманның)  қорытындысын  алу  қажет  болған 
жағдайда,  сондай-ақ  Қазақстан  Республикасының 
заңнамалық  актілерімен  ескерілген  өзге  негіздемелер 
бойынша  мемлекеттік  (есептік)  тіркеу  мен  қайта  тір-
кеудің мерзімі тоқтатылады.
 
Заңды  тұлға  құрылтай  құжаттарға  негізделумен 
әрекет етеді:
•  құрылтай  шарты  (егер  коммерциялық  ұйымды  бір  
 
ғана тұлға құрып отырса, жасалмайды);
•  Жарғы.
 
Шағын  кәсіпкерлік  субъектілерін  мемлекеттік 
тіркеу  (қайта  тіркеу)  және  олардың  филиалдары  мен 
өкілдіктерін есептік тіркеу (қайта тіркеу) әрекеті қажетті 
құжаттар қосарланған өтініштің берілген күнінен бастап 
үш жұмыс күнінен кешіктірмей жүргізілуі тиіс.
 
Заңды  тұлғаны  құрудың  мақсатқа  лайықты 
болмауының  себебіне  орай  оны  тіркеуден  бас  тартуға 
жол  берілмейді.  Мемлекеттік  тіркеуден  бас  тартуға 
байланысты  сотқа  шағымдануға  болады.  Тіркеу  орга-
ны заңды тұлғаны тіркеуден және филиалды (өкілдікті) 
есептік  тіркеу  мен  қайта  тіркеуден  заңсыз  түрде 
бас  тартқан  жағдайда  өтінім  беруші  сол  арқалаған 
шығындарды  сот  тәртібімен  өтеп  беруді  талап  етуге 
құқылы. 
 
ТОЛЫҚ СЕРІКТЕСТІК (ТС)  ДЕГЕН НЕ?
 
Толық  серiктестiктiң  мүлкi  жеткiлiксiз  болған 
жағдайда қатысушылары серiктестiктiң мiндеттемелерi 
бойынша  өзiне  тиесiлi  барлық  мүлкiмен  ортақ 
жауапкершiлiкте болатын серiктестiк толық серiктестiк 
деп танылады.
•  Азамат  тек  бір  ғана  толық  серіктестіктің  қатысу- 
 
шысы бола алады.
•  Толық  серіктестікке  қатысушының  қалған  қаты- 
 
сушылардың келісімінсіз өз атынан және өз мүддесін  
 
көздеумен  немесе  үшінші  тұлғалардың  мүддесінде  
 
серіктестік 
қызметінің 
тақырыбын 
құрайтын  
 
мәмілелерді жасасуға құқығы жоқ.
•  Қатысушы  өз  үлесін  (үлесінің  бір  бөлігін)  өзге  қаты- 
 
сушыларға  немесе  үшінші  тұлғаларға  тек  қалған  
 
қатысушылардың келісуімен ғана бере алады.

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
КƏСІПКЕРЛІКТІҢ ЖЕДЕЛ КУРСЫ
84
 
Отказ  в  регистрации  по  мотивам  нецелесообраз-
ности  образования  юридического  лица  не  допускает-
ся.  Отказ  в  государственной  регистрации  может  быть 
обжалован  в  суде.  В  случае  незаконного  отказа  в  ре-
гистрации  юридического  лица  и  учетной  регистрации 
и перерегистрации филиала (представительства) реги-
стрирующим органом заявитель вправе требовать воз-
мещения понесенных им убытков в судебном порядке. 
 
ЧТО ТАКОЕ «ПОЛНОЕ ТОВАРИЩЕСТВО (ПТ)»?
 
Полным признается товарищество, участники кото-
рого при недостаточности имущества полного товари-
щества несут солидарную ответственность по его обя-
зательствам всем принадлежащим им имуществом.
•  Толық  серіктестіктің  қатысушысы  серіктестіктен  
 
шығатыны  туралы  қалған  қатысушыларды  заңна- 
 
малық актілермен немесе құрылтай келісімшарт пен  
 
ескерілген  мерзімнен  кем  болмайтын  мерзімнен  
 
бұрын ескертумен содан кез келген уақытта шығып  
 
кете алады.
 
КОММАНДИТТIК СЕРIКТЕСТIК  (КС) ДЕГЕН НЕ?
 
Серiктестiктiң  мiндеттемелерi  бойынша  өзiнiң 
бүкiл  мүлкiмен  (толық  серiктерiмен)  қосымша  жау-
ап  беретiн  бiр  немесе  одан  да  көп  қатысушылармен 
қатар,  серiктестiктiң  (салымшылардың)  мүлкiне  өздерi 
 
Сурет 8. Коммерциялық заңды тұлғалар
 
Рисунок 8. Коммерческие юридические лица

6. КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ЗАҢДЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ / ЮРИДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ  ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА  
ЭКСПРЕСС-КУРС ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА 
85
•  Гражданин  может  быть  участником  только  одного  
 
полного товарищества.
•  Участник  полного  товарищества  не  вправе  без  
 
согласия остальных участников совершать от своего  
 
имени и в своих интересах или в интересах третьих  
 
лиц сделки, которые составляют предмет деятель- 
 
ности товарищества. 
•  Передача участником своей доли (части доли) другим 
 
участникам  полного  товарищества  либо  третьим  
 
лицам  возможна  лишь  с  согласия  всех  остальных  
 
участников.
•  Участник  полного  товарищества  может  в  любое  
 
время выйти из товарищества, предупредив об этом  
 
остальных участников не менее чем за срок, преду- 
 
смотренный законодательными актами или учреди- 
 
тельным договором.
 
ЧТО ТАКОЕ  «КОММАНДИТНОЕ  
 
ТОВАРИЩЕСТВО(КТ)» ?
 
Коммандитным  признается  товарищество,  которое 
включает, как участников с полной ответственностью (их 
называют полными товарищами), так и участников с огра-
ниченной ответственностью (вкладчиков). Ответствен-
ность  вкладчиков  ограничивается  суммой  внесенного  
вклада, и они не принимают участия в осуществлении 
товариществом предпринимательской деятельности.  
•  Гражданин  может  быть  полным  товарищем  только  
 
в одном коммандитном товариществе.
•  Полный товарищ в коммандитном товариществе не  
 
может быть участником полного товарищества.
•  Вкладчик коммандитного товарищества обязан вно- 
 
сить  первоначальный  вклад  и  дополнительные  
 
взносы  (вклады)  в  размере,  способом  и  порядке,  
 
предусмотренными учредительными документами.
 
Вкладчик коммандитного товарищества имеет право:
•  получать часть чистого дохода товарищества, при- 
 
читающуюся  на  его  долю  в  уставном  капитале,  
 
в порядке, предусмотренном учредительными доку- 
 
ментами;
•  знакомиться с финансовой отчетностью товарище- 
 
ства, а также требовать обеспечения возможности  
 
проверки правильности ее составления;
•  передать  свою  долю  в  уставном  капитале  или  ее  
 

жүктеу/скачать 3,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: