Эпитет: сары бал, алтын кесе, ақылсыз дос, ақылды дұспан
Теңеу: телегейдей
Метафора: Сен - алтынсың, мен - пұлмын,
Сен - жібексің, мен - жүнмін,
Сен - сұлтансың, мен - құлмын,
Сен - сұңқарсың, мен - қумын,
Шендестіру: Ақылсыз достан
Ақылды дұспа артық - ты
Аллитерация: Сен - алтынсың, мен - пұлмын,
Сен - жібексің, мен - жүнмін,
Сен - сұлтансың, мен - құлмын,
Сен - сұңқарсың, мен - қумын,
Жақсыңнан мені кем көрдің
Жаманыңмен тең көрдің.
Жақсыңнан мені кем көрсең,
Жаманыңмен тең көрсең,
Психологиялық параллелизм: Аспанды бұлт құрсайды -
Күн жауарға ұқсайды.
Көлдерде қулар шулайды -
Көкшіліден ол айуан
Соққы жегенге ұқсайды.
Көп ішінде бір жалғыз
Көп мұңайып жылайды -
Күйбендескен көп жаман
Сөзі тигенге ұқсайды!
2 бунақ, 7-8 буын, қара өлең,шалыс, шұбыртпалы ұйқас түрлері кездеседі
Шалкиіз шығармалары ой, мазмұн жағынан қисынды, жүйелі келеді. Мысалы, өлең жолдары бірінде аздау, кейбіреуінде көбірек 11 шумақтан тұратын “Би Темірге айтқаны” толғауы.
Жырау Темір биге деген өкпе-ызасын, оның маңындағы жандайшаптарға деген кекті һәм сілтілі сөздерін бірден лақ еткізбей, алыстан орағыта, өз халін табиғат құбылыстарына ұқсата, жұптастыра, салыстыра толғайды. Шалкиіз нөсер алдындағы түнерген аспанды, көкшілден соққы жеген құс еркесі қудың қайғылы халін тектен-тек айтып отырған жоқ.
Көп ішінде бір жалғыз,
Көп мұңайып жылайды.
Күйбеңдеген көп жаман,
Сөзі тигенге ұқсайды.
Міне, алғашқы шумақтың соңғы төрт жолының өзінде де жанама хабар айтқандай, жай жорамалмен, меңзей толғайды. Ал, келесі шумақтарында өзі үшін Темір би кім еді, өзі Темір үшін кім еді, — соны жырлайды.
Сен - алтынсың, мен - пұлмын,
Сен - жібексің, мен - жүнмін,
Достарыңызбен бөлісу: |
