Исследование» научные доклады «Білім беру саясаты, тәжірибе және зерттеу»

ЭФФЕКТИВНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ ПРИ РАННЕМ ВНЕДРЕНИИ ИЗУЧЕНИЯ 

ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА 

(ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИКТ НА УРОКАХ В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ) 

Васильева О. М. 

Средняя школа №22 г. Костанай 

РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН 

Аңдатпа 

Ағылшын тiлiн ерте оқыту жақсы меңгеруге пайдасын тигiзедi. Бiрак оның зияткерлiгi, 

оқыту  потенциялы  бар.  ХХIғасыр  ақпарат  ғасыры.  Оқытушының  дəстүрлi  сабақ  жүргiзуiне 

көптеген  түзетулерге  əкеп  соғады.  ИКТ  қолдану  оқытушының  жұмыстың  əдiсiн  дұрыс 

меңгеруiне байланысты. 

Аннотация

 

Раннее  обучение  иностранному  языку  способствует  более  прочному  и  свободному 

практическому  владению  им,  но  и  несёт  в  себе  большой  интеллектуальный,  нравственный 

потенциал.  XXI  век – век  информатизации,  вносит  свои  коррективы  в  традиционное 

преподавание  иностранных  языков.  Эффективность  применения  ИКТ  зависит  от  того, 

насколько грамотно преподаватель владеет методикой работы с ними.  

Annotation 

Early learning a foreign language contributes to a more durability and practical knowledge of 

them free, but carries a big intellectual and moral potential. XXI century - the century of 

information, brings about changes in the traditional teaching of foreign languages. The effectiveness 

of ICT depends on how well the teacher know the methods of working with them. 

Чем раньше мы начнём преподавать 

иностранный язык детям, тем раньше 

познакомим их с миром детей,  

говорящих на других языках 

Р. Фройденштайн 

Сегодня уже никого не надо убеждать в том, что раннее обучение иностранному языку 

способствует  не  только  более  прочному  и  свободному  практическому  владению  им,  но  и 

несёт  в  себе  большой  интеллектуальный,  нравственный  потенциал.  Существует  пословица: 

“Сколько языков ты знаешь, столько раз ты человек”. 

Согласно  концепции  о  переходе  на  двенадцатилетнее  обучение  учебный  предмет 

“Иностранный  язык”  включён  в  число  дисциплин  начального  цикла  образования.  Предмет 

“Иностранный  язык”  будет  представлен  в  компоненте  содержания  начального  образования 

под  названием  “Словесность”,  в  котором  задаются  общие  цели  языкового  образования  в 

современной школе. 

Основные  функции  иностранного  языка  как  школьного  учебного  предмета 

заключаются в развитии общей речевой способности школьника в его самом элементарном 

филологическом  образовании,  в  формировании  способностей  и  готовности  использовать 

именно  иностранный  язык  как  средство  общения,  как  способ  приобщения  к  другой 

национальной  культуре.  Все  эти  функции  учебного  предмета  реализуются  с  первых  шагов 

обучения [1, с.14]. 

464

Тот  факт,  что  в  этом учебном  году  вели  изучение  английского  языка  в  школе  со 2-го 

класса, является признанием объективно существующего социального интереса к изучению 

иностранных  языков  и  подтверждением  важности  предмета  для  реализации  перспективных 

задач разностороннего развития личности. 

Изучение иностранного языка в данном возрасте полезно всем детям, независимо от их 

стартовых способностей, поскольку оно оказывает:  

 бесспорное положительное влияние на развитие психических функций ребёнка: его

памяти, внимания, мышления, восприятия, воображения;  

 стимулирующее влияние на общие речевые способности ребёнка;

Раннее  обучение  иностранному  языку  даёт  большой  практический  эффект  в  плане 

повышения  качества  владения  в  основной  школе,  а  также  открывает  возможности  для 

обучения  второму  иностранному  языку,  необходимость  владения  которым  становится  всё 

более очевидной.  

Раннее  обучение  иностранному  языку  важно  еще  и  потому,  что  от  того,  как  идет 

обучение  на  начальном  этапе,  зависит  успех  в  овладении  предметом  на  последующих 

ступенях.  

Известно,  что  младший  школьный  возраст  является  наиболее  благоприятным  для 

усвоения  иностранного  языка.  Учитывая  сенситивный  период  для  ребёнка  к  восприятию  и 

воспроизведению  речи,  в  раннем  возрасте  можно  развить  и  сохранить  гибкость  речевого 

аппарата  для  формирования  и  совершенствования  речевой  способности  человека  в  течение 

всей  его  жизни.  Пластичность  природного  механизма  усвоения  языка  детьми  раннего 

возраста,  природная  любознательность,  отсутствие  “застывшей”  системы  ценностей  и 

установок,  имитационные  способности,  отсутствие  психологического  барьера  боязни  в 

использовании иностранного языка как средства общения и т.д. способствуют эффективному 

решению задач, стоящих перед учебным предметом “Иностранный язык” [5, с.103].      

Творческие задания ребята выполняют в игровой форме, что содействует становлению 

их  способностей  и  создает  благоприятный  психологический  климат.  Играя,  дети  легко 

усваивают  сложные  понятия,  и  изучение  иностранного  языка  превращается  в  яркое 

увлекательное занятие. 

Именно  в  этот  период  у  учащихся  закладывается  фундамент  языковых  и  речевых 

способностей,  необходимых  для  последующего  изучения  иностранного  языка  как  средства 

межкультурного  общения,  что  является  основной  целью  обучения  ИЯ  в  школе.  Начальная 

школа – первая  ступень  в  реализации  основной  цели  учебного  предмета  “Иностранный 

язык”, здесь закладываются основы коммуникативной компетенции. 

В последние годы все чаще поднимается вопрос о применении новых информационных 

технологий в школе. Это не только новые технические средства, но и новые формы и методы 

преподавания, новый подход к процессу обучения. Основной целью обучения иностранным 

языкам  является  формирование  и  развитие  коммуникативной  культуры  школьников, 

обучение практическому овладению иностранным языком.  

Большой  интерес  у  учащихся  начальной  школы  вызывает  использование  на  уроках 

иностранного языка компьютерных программ и других мультимедийных средств обучения, 

которые позволяют осуществлять индивидуальный подход и обеспечивают положительную 

мотивацию к обучению иностранному языку [7, с.47]. 

На  своих  уроках  я  применяю  информационно-коммуникационные  технологии  с 

различными целями.  

Так, например, при проведении урока по теме «Животные» в 3 классе я использовала 

компьютер  для  того,  чтобы  сформировать  навыки  письменной  речи,  осуществить  контроль 

465

языковых  знаний  (распечатка  текста  и  слайда  со  словами)  и  формировать  устойчивую 

мотивацию  к  изучению  английского  языка.  Кроме  того,  на  этом  уроке  с  помощью  ИКТ  я 

развивала навыки работы в команде и навыки самостоятельной работы с большим объемом 

информации,  т.к.  в  ходе  урока  были  использованы  групповые  и  индивидуальные  задания, 

при  выполнении  которых  некоторые  учащиеся,  владеющие  элементарными  навыками 

работы на ПК, развивали эти навыки, работая с различными тестовыми заданиями [4, с.16].     

Следует выделить несколько преимуществ компьютерного обучения английскому 

языку: 

 Создание  благоприятного  психологического  климата,  повышение  мотивации

изучения английского языка. 

 Методические 

достоинства 

компьютерного 

обучения: 

большая 

степень

интерактивности  обучения,  чем  при  работе  в  кабинете;  возможность  самостоятельно 

выбирать темп и уровень выполняемых заданий соответствует принципам индивидуального 

обучения (распечатка теста).  

 Технические преимущества обучения английскому языку при помощи компьютера:

использовать  программы  проверки  грамматики  и  орфографии.  Графические  возможности 

компьютера позволяют реализовать принцип наглядности обучения (распечатка кроссворда).  

Применение  компьютеров  на  уроках  английского  языка  значительно  повышает 

интенсивность  учебного  процесса.  При  компьютерном  обучении  усваивается  гораздо 

большее  количество  материала,  чем  это  делалось  за  одно  и  то  же  время  в  условиях 

традиционного обучения. Кроме того, материал при использовании компьютера усваивается 

прочнее. 

Компьютер для меня является незаменимым помощником для подготовки и проведения 

тестирования, мониторинга учебного процесса, собственного информационного наполнения 

инструментальных  сред  для  разработки  компьютерных  уроков,  подготовки  дидактических 

материалов, использования ресурсов и услуг Интернет, а также для проектной деятельности. 

Внедрение в учебный процесс мультимедийные программы и электронные приложения 

к урокам я не  исключаю традиционные методы обучения, а гармонично сочетаю их с ИКТ 

на всех этапах обучения: ознакомление, тренировка, применение, контроль.  

Использование компьютера позволяет не только многократно повысить эффективность 

обучения,  но  и  мотивировать  учащихся  к  дальнейшему  самостоятельному  изучению 

английского языка. 

Какова же здесь роль учителя иностранного языка? 

– Он  должен  способствовать  более  раннему  приобщению  младших  школьников  к

новому  для  них  пространству  в  том  возрасте,  когда  дети  ещё  не  испытывают 

психологических  барьеров  в  использовании  иностранного  языка  как  средства  общения; 

формировать  у  детей  готовность  к  общению  на  иностранном  языке  и  положительный 

настрой к дальнейшему его изучению. 

– Учитель должен сформировать элементарные коммуникативные умения в говорении,

аудировании,  чтении  и  письме  с  учётом  речевых  возможностей  и  потребностей  младших 

школьников. 

– Ознакомить  младших  школьников  с  миром  зарубежных  сверстников,  с  зарубежным

песенным, стихотворным и сказочным фольклором и с доступными детям образцами детской 

художественной литературы на изучаемом иностранном языке. 

– Приобщить  детей  к  новому  социальному  опыту  с  использованием  иностранного

языка за счёт расширения спектра проигрываемых социальных ролей в игровых ситуациях, 

типичных  для  семейного,  бытового,  учебного  общения;  формировать  представления  о 

466

наиболее общих особенностях речевого взаимодействия на родном и иностранном языках, об 

отвечающих интересам младших школьников правах и обычаях стран изучаемого языка. 

– Формировать  некоторые  универсальные  лингвистические  понятия,  наблюдаемые  в

родном и иностранном языках, развивая этим интеллектуальные, речевые и познавательные 

способности учащихся. 

Приоритетным  в  начальной  школе  является  воспитательный  и  развивающий  аспект 

обучения  предмету.  Иностранный  язык  вводит  учащихся  в  мир  другой  культуры, 

ориентирует  их  на  формирование  навыка  и  умения  самостоятельно  решать  простейшие 

коммуникативно-познавательные задачи в процессе говорения, чтения и письма, формирует 

такие  качества  личности,  как  инициативность,  умение  работать  в  коллективе,  умение 

защищать  свою  точку  зрения  и  устойчивый  интерес  к  изучению  предмета.  Математика, 

природоведение,  музыка,  труд  и  другие  предметы  подготовили  почву  для  изучения 

иностранного языка, а он, в свою очередь, внесёт свой вклад в развитие личности учащегося. 

Обучение  иностранным  языкам  рассматривается  как  одно  из  приоритетных 

направлений  модернизации  школьного  образования.  Обязательное  изучение  иностранного 

языка  со 2-го  класса  по 4-й  (начальная  школа)  и  с 5-го  класса  по 9-й  (основная  школа) 

реализует 

принцип 

непрерывного 

образования 

по 

иностранному 

языку 

в 

общеобразовательной  школе,  что  соответствует  современной  потребности  личности  и 

общества [6, с.74]. 

Организация  работоспособной,  коммуникабельной  группы  особенно  на  начальном 

этапе обучения чрезвычайно важна. В группу должны входить как мальчики, так и девочки, 

принадлежащие к разным национальностям.  

Перед  тем,  как  организовать  малые  группы  и  предложить  им  задания,  необходимо 

детей  тщательно  подготовить  к  этому,  новому  для  них  виду  деятельности.  Задача 

подготовительного  этапа,  как  правило,  заключается  в  том,  чтобы  определить  уровень 

психологической  готовности  учащихся  к  обучению  по  новой  педагогической  технологии; 

создать условия психологического комфорта и ситуации успеха для учащихся. 

Технология обучения в сотрудничестве, являясь технологией развивающего обучения, 

предполагает " пробуждение и запуск " потребностей в самоактуализации, самореализации, 

самоусовершенствовании,  то  есть  то,  что  мы  надеемся  развить  в  детях.  Но  это  трудно 

сделать,  если  ребенок  обладает  низким  уровнем  самоуважения,  самопринятия, 

неудовлетворенной потребностью в любви, понимании и принятии со стороны других людей 

(учителей, одноклассников и др.). Забота о позитивной  самооценке и чувстве собственного 

достоинства  ребенка - одна  из  основных  забот  зарубежной  школы,  в  частности 

американской,  разработавшей  курсы " self-esteem & cooperation", немецкой  с  их 

знаменитыми  психологическими  играми  Клауса  Фопеля  и  т.д.  Организуя  интерактивные 

игры  с  детьми  можно  помочь  детям  ощутить  единение  с  другими,  научить  ясно  мыслить, 

исследовать  и  анализировать,  принимать  решения - самостоятельно  и  в  группе,  развивать 

открытость и мужество выражать свое отношение к другим, а также помочь справляться со 

своими  страхами  и  стрессом,  т.е  те  качества  и  стороны  характера,  которые  необходимы 

будут им при работе в малой группе. Как подчеркивает К. Фопель, "приведенные выше цели 

могут  показаться  слишком  сложными  для  школы,  которую  многие  воспринимают,  прежде 

всего,  как  место,  где  получают  знания.  Но  наряду  с  передачей  знаний  задачей  школы 

является и подготовка детей к самостоятельной жизни, их правильная социализация.  

"Ситуация  успеха  не  возникает  там,  где  допускается  сравнение  одного  ребенка  с 

другим, сопоставление одной группы с другой: развитие личности протекает неравномерно, 

дискретно, и какие-то дети при таком сравнении всегда будут проигрывать, отставать, якобы, 

467

от развития других детей, а значит, будут лишены замечательного ощущения своей силы и 

личностного успеха". Успех – это залог положительного отношения к учебе, к труду, к себе, 

стимул к активной работе.  

Однако  необходимо  стремиться  к  разносторонней  деятельности  каждого  ученика. 

Нельзя одному ученику предлагать на протяжении ряда уроков одну и ту роль. Общение на 

уровне  равно  партнерских  отношений  способствует  взаимообмену  знаниями,  умениями  и 

навыками  при  самостоятельном  решении  простейших  коммуникативно-познавательных 

задач.  Так  как  общение  учащихся  внутри  группы  и  групп  между  собой  осуществляется  по 

мере  возможности  на  иностранном  языке  (использование  реплик  на  родном  языке 

допускается  при  выполнении  грамматического  задания  на  этапе  формирования  навыка,  а 

также  при  проверке  домашнего  задания),  то  на  подготовительном  этапе  необходимо  не 

только  ознакомить  учащихся  с  этапами  работы  в  малых  группах  сотрудничества  и  ее 

спецификой,  но  и  подготовить  учащихся  собственно  к  взаимодействию  на  иностранном 

языке,  ознакомить  с  особенностями  речевого  общения.  В  помощь  учителю  могут  быть 

предложены  образцы  памяток  работы  в  малой  группе  для  младших  школьников.  Памятки 

оформляются  на  листах  для  индивидуального  пользования  (каждому  на  стол),  а  также  на 

отдельных плакатах для размещения в классе. 

Организация  обучения  в  сотрудничестве  на  начальном  этапе  требует  специальной 

предварительной  подготовки  с  учетом  психологических  особенностей  взаимодействия 

учащихся  в  малых  группах.  В  связи  с  этим  подготовительный  этап  приобретает  большое 

значение  для  осознания  учащимися  специфики  учения  по  новой  технологии,  выявления 

мотивов сотрудничества, качеств партнера, создания для детей атмосферы психологического 

комфорта.  На  основе  выделенных  критериев  формирования  групп  достигается 

эффективность учебного взаимодействия при решении поставленной задачи.  

Использованная литература 

1.

Амелина А. В. Иностранный язык. Когда ещё рано и когда уже поздно/ Начальная

школа. 2006. №1.  

2.

Бонуэл Ч. К., Сазерленд Т. Е. Непрерывность активного обучения: выбор методов

деятельности  для  активизации  учебной  работы  учащихся \\  образование:  от  эффективного 

преподавания к эффективному учению. Сб. статей-рефератов по дидактике высшей школы \ 

БГУ центр проблем развития образования - Минск 2001 

3. Величко  В.В.,  Карпиевич  Д.В.,  Карпиевич  Е.Ф.,  Кирилюк  Л.Г.  Инновационные

методы в гражданском образовании. - Мн., 1999. 

4. Гладилина  И.П.  Некоторые  приемы  работы  на  уроках  английского  языка  в

начальной школе / И.П. Гладилина // Иностранные языки в школе.-2003. 

5.

Пассов Е.И., Кузовлев В.П., Коростелев В.С. Цель обучения иностранному языку

на современном этапе развития общества. Общая методика обучения иностранным языкам. 

Хрестоматия / Ред. Леонтьев А.А. М., 1991. 

6.

Примерная  «сквозная»  программа  раннего  обучения  английскому  языку  детей  в

детском саду и 1-м классе начальной школы. Под. ред. Епанчинцевой Н. Д., Моисеенко О.А.- 

Белгород: ИПЦ «ПОЛИТЕРРА», 2008.  

7.

Селевко  Г.К.  Педагогические  технологии  на  основе  информационно-

коммуникационных средств. М.: НИИ школьных технологий, 2005 г.  

468

ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ОҚУ-ТƏРБИЕ ҮРДІСІНДЕ 

ҚОЛДАНУ 

Вильданова Ф.Х., Ерденова А.К. 

Семей қаласының Шəкəрім атындағы мемлекеттік университеті 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ   

Аңдатпа 

Баяндамада  оқу  үрдісінде  қолданылатын  инновациялық  технологиялардың  негізгі 

ерекшеліктері қарастырылған.  

Аннотация 

В  статье  рассмотрены  основные  особенности  использования  инновационных 

технологии в учебном процессе 

Abstract

 In work are stated actual problems of the system of the formation, as well as are considered 

main particularities of the use innovation technologies in scholastic process 

 

«Білім беру жүйесінің басты міндеті оқытудың жаңа технологияларын еңгізуге, білім 

беруді ақпараттандыру, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, ұлттық жəне 

жалпы азаматтық құндылықтарды, ғылым мен тəжірибе жетістіктері негізінде жеке кəсіби 

шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау» (ҚР «Білім туралы» заңы, 8 

бап). 

Білім – қоғамды  əлеуметтік,  мəдени,  ғылыми-техникалық  прогреспен  қамтамасыз 

ететін  ғажайып  құбылыс,  адам  үшін  де,  қоғам  үшін  де  ең  жоғары  құндылық.  Қазіргі  кезде 

білім берудің жаңа жүйесі жасалып, əлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алған кезде 

білім берудің жаңа мазмұны пайда болды.  

Білім беру саласындағы оқудың озық технологияларын меңгермейінше, сауатты, жан-

жақты  маман  болу  мүмкін  емес.  Жаңа  технологияны  меңгеру  мұғалімнің  рухани, 

интеллектуалдық, адамгершілік, азаматтық  келбетінің қалыптасуына игі əсерін тигізіп, өзін-

өзі дамытып, оқу-тəрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.  

Қазіргі  нарық  заманында  өркениетті  елдердің  озық  тəжірибесі  кеңінен  қолданылуда. 

Білім беру технологиялары оқушы үшін жұмыс істеуі тиіс. Басқарудағы барлық мүмкіндік, 

күш-жігер шəкірттің ойдағыдай өсіп жетілуіне жұмсалуы тиіс. Бүгінгі оқушы елдің ертеңгі 

азаматы екендігі басты ұстаным болуы шарт.  

Елімізде білім беру саласында жиі реформалар жүргізілуде, соның бəрі білім сапасын 

арттыру, оны əлемдік үлгіге сай көтеру ниетінен туындап отыр.  

Оқытудың  озық  технологияларын  сараптап,  жаңашыл  педагогтардың  іс-тəжірибесін 

зерттеп  мектеп  өміріне  енгізуді  көздейтін  жаңа  үлгідегі  жобаны  қазақстандық  білім  беру 

жүйесіне көшбасшылық етіп отырған «Назарбаев зияткерлік мектептері» 2012 жылдың қазан 

айынан  бастап  жүзеге  асыра  бастады. 800 жылдан  артық  тарихы  бар  Кембридж 

Университетінің іс-тəжірибесіне негізделген бұл жоба халықаралық стандарттар деңгейінде 

мұғалім біліктілігін арттыруды мақсат етеді.  

469

Елбасымыз  «Болашақтың  іргесін  бірге  қалаймыз»  атты  халқына  Жолдауында  «Өмір 

бойы білім алу əр қазақстандықтың кредосына айналуға тиіс. Біз кəсіптік жəне техникалық 

білім берудің мазмұнын толық жаңартпақ ниеттеміз»- деп атап көрсеткені белгілі. «Қазір бой 

жарыстыратын  емес,  ой  жарыстыратын»  заманда  дарынды,  білімді  ұрпақ  еліміздің  ертеңі 

екені  даусыз.  Келер  ұрпаққа  қоғам  талабына  сай  тəрбие  мен  білім  беруде  мұғалімдер 

инновациялық іс-əректтің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мəселелердің 

бірі.  

Сондықтан  əр  оқушының  қабілетіне  қарай  білім  беруді  оны  дербестікке, 

ізденімпаздыққа, 

шығармашылыққа 

тəрбиелеуді 

жүзеге 

асыратын 

жаңартылған 

педагогикалық  технологияны  меңгеруге  үлкен  бетбұрыс  жасалуда.  Мемлекеттік  білім 

стандарты деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді 

міндеттейді.  Егемен  қазақ  елінің  білім  мен  ғылым  саласындағы  стратегиясы – білім  беру 

жүйесінің  ұлттық  тəрбие  мен  білім  идеяларын  сақтай  отырып,  əлемдік  білім  кеңістігіне 

кірігумен  анықталады.  Сол  себепті  мектептегі  оқушылардың  бойындағы  функционалдық 

сауаттылық пен өмірге қажетті құзырлықтар  жиынтығын дамытуға басты назар аударылып 

отыр. Сондықтан əрбір ұстаз жаңа кезең мұғалімінің қызметіне сай болу үшін педагогикалық 

үрдістің  бірізділігін,  оқу  мен  тəрбиенің  біртұтастығын  сақтай  отырып,  оқушының  рухани 

өсуіне  жағадай  туғыза  алатын,  жаңалықтарды  қабылдауға  əзір,  өз  əрекетіне  өзгеріс  енгізе 

алатын,  өзгермелі  өмірге  оқушыны  да,  өзін  де  даярлай  білетін  шығармашыл  тұлға  болуы 

тиіс.  

Қазіргі  талаптың  басты  міндеті – педагог  мамандардың  құзырлығын  қалыптастыру 

мен біліктілігін үздіксіз арттыруды, ғылыми-əдістемелік қызметтің жаңашылдығын, түрлері 

мен əдістерін қамтамасыз ету, оны үйлестіре білу болып отыр. Осы мақсатта елімізде бұрын 

соңды болмаған мектеп мұғалімдері біліктілігін арттырудың үш деңгейі бойынша үш айлық 

курстар жүзеге асырылды.  

Қазіргі  таңда  оқытушылар  инновациялық  жəне  интерактивтік  əдістемелерін  сабақ 

барысында пайдалана отырып сабақтың сапалы əрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде. 

“Инновация”  ұғымын  қарастырсақ,  ғалымдардың  көбі  оған  əртүрлі  анықтамалар 

берген.  Мысалы,  Э.Раджерс  инновацияны  былайша  түсіндіреді: “Инновация-  нақтылы  бір 

адамға  жаңа  болып  табылатын  идея”.  Майлс  “Инновация – арнайы  жаңа  өзгеріс.  Біз  одан 

жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз», – дейді. 

Инновациялық  құбылыстар  білім  беру  саласында  өткен  ғасырдың  сексенінші 

жылдарында  кеңінен  тарала  бастады.  Əдетте  инновация  бірнеше  өзекті  мəселелердің 

түйіскен  жерінде  пайда  болады  да,  берік  түрде  жаңа  мақсатты  шешуге  бағытталады, 

педагогикалық  құбылысты  үздіксіз  жаңғыртуға  жетелейді. ” Масырова  Р.,  Линчевская  Т.  

“Жаңару” дегенімізді былай деп түсіндіреді: “Жаңару – белгілі бір адам үшін əділ түрде жаңа 

ма,  əлде  ескі  ме  оған  байланысты  емес,  ашылған  уақытынан  бірінші  қолданған  уақытымен 

анықталатын жаңа идея. 

Қазақстанда  ең  алғаш  «Инновация»  ұғымына  қазақ  тілінде  анықтама  берген  ғалым 

Немеребай Нұрахметов. Ол “Инновация, инновациялық үрдіс деп отырғанымыз – білім беру 

мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану жəне таратуға байланысты бір бөлек 

қызметі”  деген  анықтаманы  ұсынады.  Н.Нұрахметов  “Инновация”  білімнің  мазмұнында, 

əдістемеде,  технологияда,  оқу-тəрбие  жұмысын  ұйымдастыруда,  мектеп  жүйесін  басқаруда 

көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін 

бірнеше  түрге  бөледі:  жеке  түрі  (жеке – дара,  бір-бірімен  байланыспаған);  модульдік  түрі 

(жеке – дара кешені, бір-бірімен байланысқан); жүйелі түрі (мектепті толық қамтитын). 

470

Əдіскер  С.Көшімбетова  өзінің  зерттеуінде  оқу-тəрбие  үрдісінде  оқытудың 

инновациялық əдіс-тəсілдерін қолданудың мынадай ерекшеліктерін атап көрсеткен: 

-  дербес оқыту технологиясы оқу-тəрбие үрдісінде ғылымның негіздерін игерту үшін 

ізгілік,   адамгершілік   қасиеттерді   қалыптастыра  отырып,   жеке   тұлғаның   əлеуметтік-

психологиялық  жауапкершілін арттырады. 

-  қоғам мен табиғат заңдылықтарын кіріктіру негізінде меңгеруі; 

-  оқытушы білмейтін шығармашылық ізденіс негізінде өмірге келген жаңа қабілет; 

-  саралап   деңгейлел   оқыту   технологиясында   оқытудың   мазмұны   мен   əдістері 

шығармашылық  ізденіс  іс-əрекет  жасау  негізінде  адамның  инновациялық  қабілеттерінің 

қалыптасуына бағытталады. 

-  ақпараттық   бағдарламалап    оқыту – оқытудың   мазмұнын   пəнаралық   байланыс 

тұрғысынан ұйымдастыру; 

-  иллюстрациялы  түсіндірмелі  оқытуда  «адам-қоғам-табиғат”  үйлесімдік  бағыттағы 

дүниетанымында жүйелі саналы мəдениет қалыптасады; 

-  ізгілендіру  технологиясында   педагогика  ғылымының   алдыңғы   қатарлы   ғылыми 

жаңалықтарды  тəжірибеде  «бала  –субъект»,   «бала-объект»  тұрғысынан  енгізіле  бастайды 

да,   ал   ғылыми    білімдер  «оның   тұрмысының   əлеуметтік   жағдайы   мен   іс-əрекетінің 

əлеуметтік нəтижесінің бірлігінде қарастырады; 

Ал  жалпы  инновацияны  модификациялық,  комбинаторлық,  радикалдық  деп  үш 

түрге  бөлуге болады . 

Модификациялық инновация – бұл бұрын қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен 

айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі жэне оны көптеген 

мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады. 

Комбинаторлық  модификация – бұрын  пайдаланылмаған,  белгілі  əдістеме 

элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пəндерді оқытудың қазіргі кездегі əдістемесі дəлел. 

Радикалдық  инновация   –  білімге  мемлекеттік  стандарттарды  енгізу  жатады. 

Мемлекеттік  стандарт  білім  беруде,  негізінен,  мөлшерлерді,  параметрлерді,  деңгейлік  жəне 

сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады. 

Қазір  республика  оқу  орындары  ұсынып  отырған  көп  нұсқалыққа  байланысты 

өздерінің  қалауына  сəйкес  кез-келген  үлгі  бойынша  қызмет  етуіне  мүмкіндік  алды.  Бұл 

бағытта   білім  берудің  əртүрлі  нұсқадағы  мазмұны,  құрылымы,  ғылымға  жəне  тəжірибеге 

негізделген  жаңа  идеялар,  жаңа  технологиялар  бар.  Сондықтан  əртүрлі  оқыту 

технологияларын,  оқу  мазмұны  əрбір  білім  алушының  жас  жəне  жеке  дара  психологиялық 

ерекшеліктеріне  орай  таңдап,  тəжірибеде  сынап  қараудың  маңызы  зор.  Ғылыми-

педагогикалық  əдебиеттерде  іс  жүзінде  анықталып  табылған  оқыту  үрдісінің  нəтижесін 

көретін əдіс-тəсілдері, түрлері көбіне жаңашыл, инновациялық болып табылады. 

Инновациялық  процестерді  ендіру  үш  өзара  байланысты  күштер  анықталады: 

енгізілген  технологияның  ерекшеліктерімен;  жаңашылдардың  инновациялық  əлеуетімен; 

жаңалықты енгізу жолдарымен. 

Жаңа  инновациялық  оқыту  технологиясы  кəсіптік  қызметтің  ерекше  түрі  болып 

табылады.  Инновациялық  оқыту  технологиясын  меңгеру  үшін  педагогикалық  аса  зор 

тəжірибені  жұмылдыру  қажет.  Бұл  өз  қызметіне  шығармашылықпен  қарайтын,  жеке 

басының  белгілі  іскерлік  қасиеті  бар  адамды  қажет  ететін  жұмыс.  Шындығында  да  əрбір 

педагог жаңа инновациялық технологияны меңгеру барысында өзін-өзі дамытады жəне өзін-

өзі  қалыптастырады. XXI ғасырда  болашақ  мамандарды  даярлау,  олардың  кəсіби 

бейімделуін қалыптастыру мəселелері – кезек күттірмейтін өзекті қоғам талабы. Сондықтай 

біз  болашақ  педагог-психологтардың  жаңа  педагогикалық  инновациялық  технологияларды 

471

қолдануға даярлығын қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделін жасадық. Болашақ 

мамандардың  жаңа  инновациялық  педагогикалық  технологияларды  қолдануға  даярлықты 

қалыптастыру мына көрсеткіштерді қамтиды: 

Мотивациялық  өлшемдеріне  танымдық  қызығуды  қалыптастыру  бейнесі  жатады. 

Оған  болашақ  мамандарды  қалыптастыру,  құндылық  қарым-қатынас,  болашақ  маманның 

өзінің  кəсіби  шеберлігін  дамытуға  талпынуы,  болашақ  мамандығын  ерекше  жақсы  көруі, 

ұрпақ тəрбиесінде ұстаздың жетекші орнын сезінуі, кəсіби жеке біліктілік деңгейін көтеруге 

бағыттылығы, инновациялық іс-əрекетке ұмтылу əрекеттері кіреді. 

Мазмұндық  өлшемдеріне  болашақ  маманның  жалпы  мəдениеттілік  дайындығы  мен 

мəндік  əдіснамалық  дайындығының  деңгейі,  мамандығы  бойынша  білімі,  педагогикалық 

біртұтас  білім  жүйесі,  біртұтас  педагогикалық  үрдістің  заңдылықтары,  мен  қозғаушы 

күштерінің  жалпы  теориялық  білім  негіздерімен  қарулануы  кіреді.  Оған  біртұтас 

педагогикалық  үрдістің  теориялық  негіздерін  жəне  жеке  тұлға  теориясының  ғылыми 

негіздерін  меңгеруі,  педагогикалық  іс-əрекет  теориясының  негіздерін  білуі,  білім 

алушылардың  барлық  мүмкіндіктерін  пайдаланғанда  инновациялық  іс-əрекеттің  көбіне 

нəтижелі болатындығын сезіне алуы жатады. 

Бейімділік  өлшемдерін  болашақ  маманның  барлық  жағдайға  бейімделе  алу  қабілеті 

атады:  бейімділік  жағдаятына  бағдарлана  алуы,  микроорта  өзгерістеріне  сай  қолайлы 

инновациялық педагогикалық технологияларды таңдай алуы. Бейімділік өлшемдері болашақ 

маманның білімгер мəртебесінен оқытушы, ұстаз мəртебесіне ауысуының ерекшелігін сезіне 

білуімен бейімділік іс-əрекетті жүзеге асырудың жаңа əдіс-тəсілдерін пайдалана алуларымен 

ерекшеленеді. 

Танымдық  өлшемдері болашақ  маманның  əлеуметтік  кəсіби  қоршаған  ортаны  жедел 

тани  алуымен,  өзін  кəсіби  жүзеге  асырудың  нəтижелі  əдіс-тəсілдерін  пайдалануымен, 

инновациялық  педагогикалық  технологияларға  қызығу  танытумен  ерекшеленеді.  Оған 

болашақ  маманның  əлеуметтік  кəсіби  қоршаған  ортаны  біліп  тануы,  кəсіптік  білімін  өз 

тəжірибесінде қолдана білуі, инновациялық педагогикалық технологияларды оқып меңгеруі, 

үйренуі жатады. 

Іс-əрекеттік  өлшемдері  болашақ  маманның  өзінің  кəсіби  іс-əрекетінің  мақсаты  мен 

міндеттерін   анықтай  алуы  жəне  педагогикалық  қарым-қатынастық  үрдісті  тиімді   жүзеге 

асыра  алуымен  өлшенеді.  Оған  болашақ  маманның  өз  пəнін  жете  меңгеруі,  біртұтас  оқу-

тəрбие  үрдісінің  психологиялық,  педагогикалық  негіздерін  білуі,  педагогикалық  үрдісті 

жоспарлап, жүзеге асыра алуымен өлшенеді. 

Технологияның  өлшемдері  оқытудың  əдістемелік  мақсаттары,  оқыту  үрдісі,  оның 

міндетттерін  анықтай  алуы,  оқытудың  нəтижесін  болжай  алуы  жəне  психологиялық  -

педагогикалық  білімдерді  меңгерумен  анықталады.  Оған  болашақ  маманның  біртұтас  оқу- 

тəрбие  үрдісінде  сабақты  тиімді  ұйымдастыра  білуі,  оқушылармен  ынтымақтастық  қарым- 

қатынасты  жүзеге  асыра  алуы,  біртұтас  педагогикалық  үрдісті  диагностикалай  алуы  жəне 

сабақтың нəтижесі жоғары болатындай ең тиімді педагогикалық технологияны  таңдай алуы 

қажет. 

Шығармашылық  өлшемдеріне  шығармашылық   ептілікті,       шығармашылық 

белсенділікті  болашақ  маманның   шығармашылық-ізденушілік    дамыту    кіреді.   Оған 

болашақ  маманның  ғылыми – зерттеу  жұмыстарына  өзіндік  талдау  жасай  алуы,  өз  білімін 

көтеруге,  жетілдіруге  талпыныстың  болуы  мен  инновациялық  əдіс-тəсілдерді  қолдануға 

өзіндік   жаңалықтар,  өзгерістер  енгізумен  жəне  жаңалықты  шығармашылықпен  қолдана 

алуымен сипатталады. 

472

Осы аталған көрсеткіштердің əсерінен білім, кəсіп, іскерлік, іс-əрекет, игеру, нəтиже 

құралады. Білім жалпы, кəсіби, техникалық, арнайы білім болып бөлініп кəсіппен  ұштасады. 

Ал кəсіп – мамандық таңдау, мамандықты меңгеру. Білім алып кəсіп иесі болу үшін іскерлік 

қажет.  Іскерлік – оқу,  білім,  кəсіп,  тəжірибе,  ізденушілік,  өзіндік  жұмыс,  іс-шаралар, 

дағдыдан  туындайды.  Іскер  болу  үшін  іс-əрекетті  меңгеру  қажет.  Іс-əрекет  əрекеттен, 

операция,  қимыл-қозғалыстан тұрады. Барлық үрдіс байланыса орындалғаннан соң  нəтиже 

көрсеткіші пайда болады. 

Əрбір  педагогтің  инновациялық  іс-əрекетін  қалыптастырудың  педагогикалық 

шарттары:   инновация  туралы  білімі;  инновацияны  жан-жақты  меңгеру;  инновациялық  іс-

əрекет диагностикасын меңгеру; инновацияны тəжірибеге ендіру жұмыстары; инновацияны 

практикада дұрыс қолдану. 

Əрбір  білім  беру  ордаларында  бүгінгі  таңда  белең  алып  отырған  кемшіліктері 

баршылық,  атап  айтатын  болсақ:  білім  сапасының  төмендігі;  білім  саласына  мемлекет 

тарапынан  реформалар  жүргізілгенімен  оқудың  нəтижесінің  болмауы;  құжаттар  көптеп 

шығарылғанымен  мардымсыздығы;  білім  алушылардың  өздігінен  білім  алу  дағдысының 

болмауы;  білім   алушылар   мен   оқытушылардың   бірлескен   шығармашылық   еңбектерінің 

болмауы. 

Бұл  тығырықтан  шығудың  бірден-бір  жолы  оқу-тəрбие  процесінде  инновациялық 

əдіс-тəсілдерін  енгізу,  əрбір  білім  алушылардың  білімге  деген  қызығушылықтарын, 

талпынысын  арттырып,  өз  бетімен  ізденуге,  шығармашылық  еңбек  етуге  жол  ашу. 

Инновациялық процестің негізі – жаңалықтарды қалыптастырып жүзеге асырудың тұтастық 

қызметі. Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады. 

Білім  сапасын  арттырудағы  жаңа  инновациялық  технологияларды  оқып,  үйреніп, 

сараптай келе, мынадай тұжырым жасауға болады: 

-   білім  алушылардың  білім,  білік  сапасын   арттырудағы     жаңа    инновациялық 

технология  түрлері  сан  алуан,  оларды  таңдау  жэне  одан  шығатын  нəтиже  оқытушының 

кəсіби біліктілігіне тікелей байланысты; 

-  жаңа    инновациялык    технологияларды    енгізу    жүйелі   əрі    мақсатты   түрде 

жүргізілгенде ғана жетістікке жетуге болады; 

-  жаңа  инновациялық  оқыту  технологияларын  енгізу  барысында  əрбір  оқу  орнының 

материалдық-техникалық  базасының  бүгінгі  талапқа  сай  еместігі,  əрі  жетіспеуі,  кадрлық 

əлеуметтің төмендігі көп кедергі жасайды. 

Қазіргі  жас  ұрпақтың  саналы  да  сапалы  білім  алуының  бірден-бір          шарты   -

оқу   

орындарындағы   

білім   

беру   

процесіне   

жаңа 

инновациялық 

технологияларды  

енгізу 

екендігі  

сөзсіз  

түсінікті. 

Сондықтан  

ғылыми-

техникалық   прогрестен    қалыспай,    жаңа   педагогикалық    инновацияларды   дер   кезінде 

қабылдап,    өңдеп,    нəтижелі    пайдалана   білу –  əрбір   ұстаздың    негізгі  міндеті  болып 

табылады. Біздің ойымызша, оқу орындарында инновациялық басқару жүйесін енгізіп, оны 

жүзеге асыру міндет. 

Қорыта  келгенде,  жаңа  инновациялық  педагогикалық  технологияның  негізгі,  басты 

міндеттері мынадай: 

-  əрбір  білім  алушының  білім   алу,  даму,  басқа  да  іс-əрекеттерін  мақсатты  түрде 

ұйымдастыра білу; 

-  білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дəрежеде тəрбиелеу; 

-  өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту; 

-  аналитикалық ойлау қабілетін дамыту. 

473

Ендеше,  болашақта  еліміздің  дамуына  өз  үлесін  қосатын  бүгінгі  оқушы – ертеңгі 

азамат  болғандықтан,  оқу-тəрбие  үрдісін  жаңартып,  білім  сапасын  арттыру  ұстаз 

құзырындағы жауапты іс.  

жүктеу/скачать 16,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: