Issn 2306-7365 Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013
жүктеу/скачать 6,74 Mb. Pdf көрінісі
|
АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 группе, и составило 86Ѓ}1,5 мм рт.ст., имелась тахикардия до 105Ѓ}0,8 в 1 мин (р<0,05для обоих показателей). После завершения хирургического вмешательства мы также отметили статистически достоверные различия гемодинамических показателей. За время операции объем инфузионнотрансфузионной терапии составил 4352Ѓ}123 мл, в том числе 3718Ѓ}57 мл кристаллоидов (р<0,05 по сравнению с 1-й группой) и 634Ѓ}66 мл коллоидов. Диурез за время операции равнялся 274Ѓ}44 мл. К концу вмешательства рН нормализовался (7,412Ѓ}0,04), удалось купировать гипокалиемию (калий плазмы 3,89Ѓ}0,34 ммоль/л), сохранялась гипергликемия (до 11,2Ѓ}0,09 ммоль/л) (р<0,05 по сравнению с 1-й группой). Вследствие интраоперационной гемодилюции Hb снизился до 92,7Ѓ}3,21 г/л, Ht – до 28,6Ѓ}1,33% (р<0,05 по сравнению с 1-й группой), что не требовало коррекции с помощью гемотрансфузии. С учетом необходимости поддержки гемодинамики с помощью вазопрессоров у 7(22,6%) больных, наличия признаков гиповолемии и недостаточной перфузии тканей следует признать,что предоперационная ИТ в данной группе была недостаточной. В течение первых послеоперационных суток состояние большинства больных 2-й группы оставалось стабильным. Гемодинамику поддерживали симпатомиметиками у 5 (16,1%) больных. Средняя продолжительность искусственной вентиляции легких составила 11,3Ѓ}1,29 ч. К 5-м послеоперационным суткам у больных сохранялась гипергликемия до 8,7Ѓ}0,76 ммоль/л, уровень общего белка был равен 61,6Ѓ}1,19 г/л, калия плазмы – 4,01Ѓ}0,10 ммоль/л, мочевины – 6,5Ѓ}0,87 ммоль/л, отмечена анемия легкой степени (Hb 104,2Ѓ}2,17 г/л, Ht 30,3Ѓ}0,2%). Имелись умеренно выраженные признаки воспаления – ЛИИ 1,19Ѓ}0,28 усл.ед., лейкоциты (7,56Ѓ}0,77)・109/л (палочкоядерные нейтрофилы 6,8Ѓ}0,74%, сегментоядерные 67,6Ѓ}2,64%). В реанимацонном отделении больные находились в течение 17Ѓ}0,9 сут, общая продолжительность послеоперационного периода 34Ѓ}1,2 сут (для обоих показателей р<0,05 по сравнению с 1-й группой). Приведенные данные подтверждают, что эффективность совместной предоперационной подготовки с участием хирурга и анестезиолога у больных с ОКН значительно выше. Это подтверждают данные о более стабильной интраоперационной гемодинамике,меньшем суммарном расходе инфузионных сред, а также удовлетворительное течение послеоперационного периода и уменьшение сроков госпитализации.Таким образом, разработанная совместно хирургом и анестезиологом тактика предоперационной инфузионной подготовки больных с острой кишечной непроходимостью способствует стабилизации гемодинамики во время хирургического вмешательства без дополнительной симпатомиметической поддержки. Рациональная комбинация коллоидов и кристаллоидов при коррекции водно-электролитных расстройств в предоперационном периоде позволяет 245 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 сократить общий объем интраоперационной инфузии за счет кристаллоидов и тем самым снизить риск осложнений инфузионной терапии. Предлагаемая подготовка и интраоперационное ведение больных способствуют быстрой нормализации показателей гомеостаза (кислотно-основногосостояния, уровня калия плазмы) и уменьшению степени интоксикации.Осуществление совместной тактики предоперационной подготовки позволило сократить ее сроки и повысить эффективность. Оптимизация программы инфузионной терапии во время операции обеспечила гладкое течение послеоперационного периода и сокращение сроков госпитализации. ЛИТЕРАТУРА 1. Алиев С.А. Обтурационная непроходимость ободочной кишки как проблема гериатрической хирургии. //Тезисы докладов IX Всероссийского съезда хирургов. – Волгоград, 2000. –С. 138-139. 2. Корягин В.А., Страшнов В.И., Чуфаров В.Н. Клинические функциональные и лабораторные тесты в анестезиологии и интенсивной терапии. –Ст.-Петербург, 2004. –304 с. 3. Минаев С.В., Немилова Т.К., Кнорринг Г.Ю. Полиферментная терапия в профилактике спаечного процесса в брюшной полости у детей. //Вестн. хир. –2006; 165: 1: 49-54. 4. Попова Т.С., Шестопалова А.Е., Тамазашвилли Т.Ш., Лейдерман И.Н. Нутритивная поддержка больных в критических состояниях. –М., 2002. –320 с. 5. Alvarez J.A., Baldonedo R.F., Bear I.G. et al. Presentation, treatment,and multivariate analysis of risk factors for obstructive and perforative colorectal carcinoma. Am J Surg 2005; 190: 3: 376-382. 6. Kulah В., Ozmen M.M., Ozer M.V. et al. Outcomes of emergency surgical treatment in malignant bowel obstructions. Hepatogastroenterology 2005; 52: 64: 1122- 1127. ТҮЙІНДЕМЕ Бұл мақалада отаға жедел іш өтімсіздігімен келген науқастарды дәрігер анестезиолог және хирургтің бірігіп дайындауының тиімділігі және емдеу уақытының қысқаратыны жөнінде айтылған. 64 науқастың тарихына сараптама жасалып, соның ішінде 33-і отаға бірігіп жасалған жоспармен дайындалды. (Худайбергенов М.Р. Жедел іш өтімсіздігімен ауырған науқастарды операцияға дайындауды оңтайлы ету) SUMMARY Water and electrolyte imbalance is considered to be the mainstay of preoperative treatment of patients with acute intestinal obstruction. The correct preoperative preparation defines the anaesthesia course, which requires the team work of surgeon and aneasthesiologist. The benefits of such an approach is confirmed by the retrospective analysis of 64 case histories, operated on the reason of the acute intestinal obstruction. The rational combination of colloid and crystalloid solutions was jointly selected,which allowed to decrease the need of vasopressor use and minimized the ICU and overall hospital stay. (Hudaibergenov M.R. Optimization of preoperative preparation of patients with acute intestinal obstruction) 246 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 ӘОЖ 616.12. М.Е.МАМУТОВА медицина ғылымдарының кандидаты Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің аға оқытушысы Б.А.ТӨЛЕПБЕРГЕНОВА Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің оқытушысы Г.М. АЙТЫМБЕТОВА Түркістан қалалық орталық ауруханасының терапевті ЕМХАНАЛЫҚ ЖАҒДАЙЛАРДАҒЫ СОЗЫЛМАЛЫ ӨКПЕТЕКТІ ЖҮРЕКТІҢ ДИАГНОСТИКАСЫ МЕН ЕМІ Жүрек-қан тамыр жүйесінің патологиясымен ауыратын науқастардың ішінде өкпетекті жүрек барлық патологияның 5 пайызын құрайды. Өкпетекті жүрек ауруының клиникалық көрінісі негізгі аурудың симптомдарынан, сонымен қатар тыныс және жүрек шамасыздықтарының белгілерінен тұрады. Арнайы құралдармен тексеру әдістері өкпетекті жүрек ауруының диагностикасына қажетті көмек көрсетеді. Олар: кеуде қаңқасы ағзаларының рентгенографиясы, электро эхокардиография, компьютерлік өкпе томографиясы. Өкпе текті жүрек патологиясы бар науқастардың емін көп жағдайларда емханада жүргізуге болады. Кілт сөздер: жүрек-қан тамыр жүйесі, өкпетекті жүрек, симптомдар, диагностика, кальций антагонистері, ұзақ әсерлі нитраттар, ангиотензин айналдырушы ферментінің ингибиторлары. Өкпетекті жүрек - өкпе ауруларының, кеуде қуысының деформациясының немесе өкпе тамырларының жарақаттануынан пайда болған өкпе гипертензиясының себебінен дамитын жүректің оң жақ бөліктерінің гипертрофиясы және дилатациясымен сипатталатын патологиялық жағдай. Жүрек-тамыр жүйесінің патологиясымен ауыратын науқастардың ішінде өкпетекті жүрек барлық патологияның 5%-ын құрайды. Өкпе текті жүрекке алып келетін, өкпенің созылмалы обструктивті аурулары мен өкпе артерияларының тромбо-эмболиясының көрсеткіштері өсуде [1]. Сондықтан да бұл жағдайдың қазіргі заманға сай ерте диагностикасы мен емі үлкен маңызға ие болуда. Емханалық жағдайда өкпе текті жүрек диагнозын қоюда келесі қарапайым әрі қолайлы әдістер көмектесе алады: жалпы қарау, сұрастыру, перкуссия және аускультация. Жалпы қарау кезінде өкпе текті жүректің келесідей көріністеріне мән беру керек: акроцианоз, «дабыл таяқшалары» түріндегі саусақтардың өзгерістері және тырнақтардың «сағат әйнегі» тәрізді өзгеруі, өкпе эмфиземасы дамыған науқастарда кеуде клеткасының формасы өзгереді («бөшке тәрізді» кеуде клеткасы), тыныс алу кезінде кеуде клеткасының ассиметриясы, мойын 247 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 веналарының ісінуі (олардың тек тыныс шығарғанда ісінуі бронхиальды обструкциямен сипатталады), бауырдың ұлғаюы, периферийлік ісінулер, асцит байқалады. Науқасты сұрастыру да үлкен маңызға ие, өйткені ұзақ уақыт темекі шегу, шаң жерде жұмыс істеу өкпенің созылмалы обструктивті ауруларына алып келуі мүмкін, ол өз кезегінде өкпе текті жүректің пайда болуына алып келеді. Өкпетекті жүрекпен ауыратын науқастардың негізгі шағымдары болып, физикалық жүктемеден кейінгі ентігу, жөтел (құрғақ немесе қақырықпен) болып табылады, ал өкпе артериясының тромбоэмболиясы кезінде қан қақыру, нитроглицеринмен басылмайтын төс артындағы ауырсыну байқалады [2]. Өкпе және жүрек аускультациясы өкпетекті жүрек диагнозын қоюға көмектеседі. Негізгі аускультациялық белгілері: жүрек тондарының жойылуы, өкпе артериясының үстінде екінші тонның күшеюі және екі еселенуі. Эпицентрі семсер тәрізді өсінді аймағына таралатын систолалық шу. Кейде систолалық шу жүрек ұшында немесе бесінші нүктеде естіледі, сол жақта екінші қабырғааралықта диастолалық шу естіледі (Грехем Стилл шуы), экстрасистолия және жыбыр аритмиясы жиі байқалады. Жоғарыда сипатталған мәліметтерді ескере отырып, өкпе, жүрек патологиясын, сонымен қатар өкпе гипертензиясының жанама белгілерін анықтауға болады. Бұл әдістер диагностикадағы біріншілік звено болып табылады [3]. Өкпе гипертензиясы мен өкпетекті жүректің патологиялық өзгерістерін анықтаған соң аспаптық зерттеу әдістерін жалғастырған жөн, бірінші кезекте кеуде клеткасының мүшелерінің рентгенографиясы жүргізілуі тиіс. Өкпе текті жүректің негізгі рентгенологиялық белгілері өкпе бағанының және сол өкпе артериясының ісінуі, олар өз кезегінде тікелей проекцияда жүректің сол контурында II доғаны құрады, өкпе түбірінің кеңеюі, сонымен қатар жүректің оң жақ бөліктерінің үлкеюі. Электрокардиографияда жүректің оң жақ бөліктерінің өзгерістерінің белгілері анықталады: P-pulmonale (оң қарыншаның кеңеюі), жүректің электрлік өсінің оңға ауытқуы, I кеуде тіркемесінде R тісшесінің пайда болуы, Гис будасының оң аяқшасындағы толық емес блокадасы [4]. Өкпетекті жүректің диагностикасы мен дифдиагностикасында эхокардиография әдісі маңызды болып табылады. Эхокардиография оң қарыншаның өлшемдерін, оның қабырғаларының қалыңдығын және жүрек қақпақтарының жағдайын анықтайды. Өкпе текті жүрек патологиясы бар науқастарда оң қарыншаның және жүрекшенің қуысының кеңеюі, сонымен қатар қабырғаларының қалыңдауы анықталады. Өкпетекті жүрек патологиясы бар науқастарда сыртқы тыныс алу қызметтерін тексеру маңызды болып табылады. Бұл өкпедегі рестриктивті немесе обструктивті өзгерістердің айқындылық дәрежесін анықтауға көмектеседі, осылайша өкпенің зақымдалуының дәрежесі анықталады [5]. Қарапайым зерттеу әдістеріне қоса үлкен емханаларда жүргізілетін күрделі зерттеу әдістері қолданылуы мүмкін. Соның ішінде рентгендік компьютерлік томография, спиральді және электрлі-сәулелік, сонымен қатар магнитті- резонансты томография. Бірінші әдіс өкпе паренхимасының жағдайын дәл 248 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 анықтауға көмектеседі. Көп жағдайларда өкпе текті жүректің дұрыс диагнозы мен оның себебі тек компьютерлі томографияның көмегімен ғана қойылады. Өкпетекті жүрек патологиясы бар науқастардың емін көп жағдайларда емханада жүргізуге болады. Ем комплексті, өкпе артерясындағы қысымның төмендеуіне, өкпе және жүрек жетіспеушілігін жоюға бағытталуы тиіс. Өкпе гипертензиясын төмендететін негізгі патологияны емдеу маңызды болып табылады. Бірегей бронхолитиктер мен қақырық түсіретін дәрілерді қолдану арқылы бронхиальды өткізгіштікті және өкпенің дренажды қызметін жақсартады, мұның өзі өкпенің созылмалы спецификалық емес аурулары бар науқастарда өкпе гипертензиясының алдын-алуға мүмкіндік береді. Бронхиалды обстукцияны жою арқылы альвеолярлы гипоксиямен байланысты кіші қан айналымдағы вазоконстрикцияның дамуының алдын –алуға болады. Өкпетекті жүрек патологиясы бар науқастарда кальций антагонистері, ұзақ әсерлі нитраттар және ангиотензин айналдырушы ферментінің ингибиторлары (ААФ) көп қолданылуда. Кальций антогонистерінен нифедипин және дилтиазем, сонымен қатар амлодипин қолданылады. Олар қосарланған вазодилатациялық және бронходилатациялық әсер көрсетеді, жүктемені азайту арқылы оң қарыншаның миокардының оттегіге сұранысын азайтады. Препараттың дозасын өкпе артериясы қысымының дәрежесіне байланысты тағайындайды: өкпенің обструктивті аурулары бар науқастарды, тәртіп бойынша препараттың орташа дозасы, ал өкпе артериясының тромбоэмболиясы кезінде препараттың жоғары дозасы тағайындалады, ал біріншілік өкпе гипертензиясы бар науқастарда нифедипиннің 120 мг/тәул. және дилтиазем 600 мг/тәул. аса жоғары, доза тағайындалады. Және де амлодипин 10мг/тәул. тағайындалады. Franz I.W. және оның бірлескен авторларының тұжырымдаулары бойынша амлодипинмен тәулігіне 10 мг-нан емдеу барысында 18 тәулікте Өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы бар 20 науқаста өкпе тамырларының резистенттілігінің және өкпе артерияларының қысымының төмендеулері байқалған, сонымен қатар өкпенің газ алмасу параметрлерінің өзгерістері болмаған. Кальций антогонистерімен емінің әсері 3-4 аптадан соң байқалған [6]. Нитраттарды жүректің оң жақ бөліктерінің гипертрофиясы және оң қарынша шамасыздығы дамыған, яғни өкпетекті жүректің кештеу сатысында қолданған тиімді. Өкпе гипертензиясының кештеу сатысында қысымның жоғарылауы тамырлардың түйілуінен емес, склерозынан болады. Артериялық гипоксемия және гиперкапниямен асқынған өкпенің созылмалы обструкциялық ауруларында ренин-ангиотензин-альдестерон жүйесінің белсенділігі артады. Соңғы жылдары өкпенің созылмалы обструкциялық ауруларының және өкпе гипертензиясының емінде ангиотензин айналдырушы ферментінің ингибиторларын қолданатын болды. Ангиотензин айналдырушы ферментінің ингибиторлары өкпе артериясының систолалық, диастолалық және орта қысымын төмендетеді, бірақ сыртқы тыныс функциясына әсер етпейді. Капотен 12,5-25 мг күніне 3 рет, моэксиприл – 7,5 мг күніне 1 рет [7]. Оң қарыншалық жетіспеушілік дамығанда диуретиктер көрсетпе болып табылады, оның ішінде спиронолактон. Диуретиктерді қолданғанда ескеретін 249 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 жағдай, өкпелік гипертензия кезінде ентікпені азайтуға зәр шығару препараттарының әсері барлық кездері бола бермейтіндігінде. Жүрек шамасыздығында тромбоэмболиялық асқынулардың қаупінің жоғары екендігін және активті диуретикалық терапияның керектігін ескерсек, ұзақ мерзімді төсектік режимнің болуымен флеботромбоз белгілерінің пайда болуына байланысты профилактикалық антикоагулянттық терапия көрсетпе болып табылады (тері астына гепарин дозасын 5000 Б-тен тәулігіне 2 рет немесе төменгімолекулярлы гепаринді тәулігіне 1 рет). Сонымен қатар, қазіргі заманғы клиникалық тәжірибеде өкпе текті жүректің медикаментозды емі жүрек шамасыздығының еміне негізделеді (диуретиктер, АПФ ингибиторлары) және де кальций антагонистерін өкпелік гипертензияны төмендету үшін қолданылады. ӘДЕБИЕТТЕР 1. Гипертония малого круга кровообращения / Под ред. Н.М. Мухарлямова. – М.: Медицина, 1971. –С. 115. 2. Заматаев И.П. Легочно-сердечная недостаточность. – М.: Медицина, 1978. –С. 200. 3. Легочная гипертония. Легочное сердце. Болезни сердца и сосудов: Руководство для врачей. / Под ред. Е.И.Чазова. – М., Медицина, 1992. –Том 3. –С. 230-280. 4. Диагностические критерии и принципы лечения основных болезней внутренних органов. / Под ред. О.А.Адибаева. –Алматы: Полиграфсервис, 1999. –С. 235. 5. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов. – М.: Медицинская литература, 2000. –Том 3. –С. 247. 6. Franz I.W., Van Der Meyden J., Schaupp S., Tonnesmann U. The effect of amlodipine on exercise–induced pulmonary hypertension and right heart function in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Z Kardiol. – 2002; 91(10):833–839. 7. Окороков А.Н. Лечение болезней внутренних органов. –М.: Медицинская литература, 2001. –Том 1. –533 с. РЕЗЮМЕ В данной статье изложены основные диагностические обследования и лечение легочного сердца в поликлинических условиях. (Мамутова М.Е., Толепбергенова Б.А., Айтымбетова Г.М. Диагностика и лечение хронического легочного сердца в поликлинических условиях) RESUME This article outlines the main diagnostic testing and treatment of pulmonary heart in the polyclinic. (Mamutova M.E., Tolepbergenova B.A., Aitumbetova G.M. Diagnostic and Treatment of Pulmonary Heart in the Polyclinic) 250 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 УДК: 618.145 Ж.Б.ОРАЗБАХОВ врач высшей категории, Кентауская ЦГБ Р.И.АШУРМЕТОВ кандидат медицинских наук, старший преподаватель МКТУ им. Х.А.Ясави С.А.КУДАЙБЕРГЕНОВА кандидат медицинских наук, акушер-гинеколог, Кентауская ЦГБ А.Р.ЖУМАДИЛОВА PhD доктарант МКТУ им. Х.А.Ясави ОПЫТ ЛАПОРОСКОПИЧЕСКОГО ЛЕЧЕНИЯ ВНЕМАТОЧНОЙ БЕРЕМЕННОСТИ В статье рассмотрен опыт лечения внематочной беременности в хирургическом отделении ЦГБ г. Кентау. Проведено обследование и оперативное лечение 16 пациенток, во время операции проводились противоспаечные мероприятия в виде гидрофлотации физиологическим раствором с УЗИ контролем. Тубэктомия проведена двум больным, в остальных случаях органосохраняющие операции. Одной пациентки по желанию произведена стерилизация маточной трубы. Ключевые слова: внематочная беременность, лапароскопия, профилактика, лечение, органосохраняющие. Совершенствование методов диагностики и лечения эктопической беременности остается актуальной проблемой современной гинекологии. Патология опасно не только внутренним кровотечением, угрожающим жизни пациента, но и отдаленными последствиями – вторичным бесплодием, спаечным процессом, повторной внематочной беременностью [1]. Сохраняется тенденция к увеличению частоты эктопической беременности, что обусловлено возрастанием числа больных с воспалительными заболеваниями половых органов, все большим числом пациенток, воспользовавшихся вспомогательными репродуктивными технологиями, подвергшихся реконструктивным операциям на маточных трубах [2]. Формирование спаек приводит к тому, что органы смещаются и фиксируются в нефизиологическом положении, нарушается их гемодинамика и функции, что способствует возникновению хронических тазовых болей, которые практически ничем не купируются [3]. Целью нашего исследования явилось показать опыт работы по 251 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 лапороскопическому вмешательству при внематочной беременности за период работы 2011-2013 годы в гинекологическом и хирургическом отделениях ЦГБ г.Кентау, ЮКО. Материал и методы. Проведен клинико-статистический анализ 16 историй болезни пациенток, оперированных по поводу эктопической беременности. Возраст больных от 22до 39 лет, в среднем 28 лет. Некоторые из них наблюдались и лечились в женской консультации по поводу бесплодия различного генеза. Всем пациенткам проводились клинико-биохимические исследования, ультразвуковое сканирование [4], качественное определение ХГ в моче. Кульдоцентез и диагностическое выскабливание матки применялись строго по показаниям. Операция лапароскопия осушествлялась по общепринятой методике под эндотрахеальным наркозом с использованием инструментов фирмы Karl Storz (Германия). Объем операций определялся, как правило, во время вмешательства. Критериями являлись локализация плодного яйца, степень деструктивных изменений плодовместилища и функциональная состоятельность, в перспективе заинтересованность пациентки в сохранении репродуктивной функции, а также туалет брюшной полости физиологическим раствором. В послеоперационном периоде с целью профилактики персистенции трофобласта применяли метотрексат 1мг/кг, в первые 48 часов, однократно [5]. Результаты и обсуждение. Операции лапароскопическая ревизия малого таза проводились под общим эндотрахеальным наркозом, пациентки поступали как в плановом, так и в экстренном порядке, дальнейший ход операции зависел от операционной находки. В большинстве случаях (13 наблюдениях) выполнены органосохраняющие операции методом сальпинготомии, а также с помошью выдавливания и аспирации плодного яйца. Тубэктомии произведены у 2-х больных. Основанием служили либо выраженные деструктивные процессы (разрыв трубы, сопровождающийся как правило массивным кровотечением 2 наблюдения), либо нежелание пациентки в дальнейшем иметь детей. В этом случае (1 наблюдение) была произведена стерилизация второй маточной трубы. Тубэктомии проводились путем биполярного гемостаза после отсечения трубы микроножницами. Лапароскопические операции проходили практически бескровно, благодаря использованию монополярного тока в режущем и коагуляционном режимах, а также дополнительного гемостаза биполярной коагуляцией. Среднее операционное время составляло 45 минут. В двух случаях после сальпинготомии накладывались синтетические рассасывающие эндошвы, однако в подавляющем большинстве мы придерживались тактики оставления 252 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 раны открытой для заживления вторичным натяжением. В целях профилактики образования спаек в конце операции производился тщательный туалет брюшной полости методом ирригации и аспирации больших количеств физиологического раствора. Применялась тактика гидроперитонеума в раннем послеоперационном периоде с регулярным ультразвуковым наблюдением за ходом рассасывания физиологического раствора. Для контроля гемостаза всем пациеткам через одно из трокарных отверстий вводился микроирригатор, удаление производилось через 24-48 часов. Антибиотики внутривенным введением цефалоспоринов во время операции и в первые сутки послеоперационного периода применяли строго по показаниям. С целью профилактики персистенции трофобласта с 1995 года в нашей клинике пациенткам вводится метотрексат при сальпинготомии 1 мг/кг. В первые 48 часов послеоперационного периода, однократно. Средний койко день составлял 5,0. Все случаи эктопической беременности подтверждены гистологически. Таким образом, диагностика эктопической беременности на ранней стадии с использованием современных методов позволяет произвести лечение лапароскопическим методом с целью сохранения репродуктивной функции. Метод менее травматичен, создает условия для благоприятного течения послеоперационного периода, что приводит к уменьшению сроков пребывания пациентки в стационаре со значительным сокращением нетрудоспособности и выраженным экономическим эффектом. ЛИТЕРАТУРА 1. Стрижаков А.Н., Давыдов А.И. Оперативная лапароскопия в гинекологии. – М.: Медицина, 1995. – С. 145. 2. Стрижаков А.Н., Давыдов А.И., Шахламова М.Н., Белоцерковцева Л.Д. Внематочная беременность. –М.: Медицина, 1998. – С. 127. 3. Ander D.S., Ward K.R. Medical management of ectopic pregnancy-the roie of methotrexate // J. Emeng Med, 1997; №152: vol. 177-182. 4. Stabile I. Ectopic pregnancy: diagnosis and management // Cambridge university press, 1996, №78. vol. 153-158. ТҮЙІНДЕМЕ Мақалада Кентау қалалық орталық ауруханасында емделген жатырдан тыс жүктілікті 16 науқаста лапароскопиялық тәсілмен емдеу тәжірибесі көрсетілген. (Оразбахов Ж.Б., Ашурметов Р.И., Құдайбергенова С.А., Жұмаділова А.Р. Жатырдан тыс жүктілікті лапароскопиялық емдеу тәжірибесі) SUMMARY In the article 16 patiens experience of laparoscopic treatment of ectopic pregnancy. (Orazbahov ZH. B., Ashurmetov R.I., Hudaibergenova S.A. Experience of laparoscopic treatment of ectopic pregnancy) 253 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 ӘОЖ: 616. 362 Ғ.Б.БУРАЕВ Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің магистранты Р.И.АШУРМЕТОВ медицина ғылымдарының кандидаты, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің аға оқытушысы БАУЫРДАН ҚАН КЕТУ КЕЗІНДЕ ТАХОКОМБТЫ ОЗОНОТЕРАПИЯМЕН БІРГЕ ҚОЛДАНУ (ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУ) Бұл мақалада паренхиматозды мүшелерден қан кету кезіндегі гемостаз жасау мәселесі жаңа көзқарастармен қарастырылады. Виварий жағдайында қарапайым тұқымдағы иттер және «Вистар» тұқымындағы атжалмандарға эксперимент жүргізіліп, тахокомбты озонотерапиямен бірге қолдану тәсілінің гемостатикалық және репарациялық мүмкіндіктері анықталды. Сонымен қатар мақалада аталған тәсілдің гемостаздың дәстүрлі тәсілдерімен салыстырғанда тиімділігі және артықшылықтары көрсетіледі. Кілт сөздер: тахокомб, озонотерапия, гемостаз, бауыр резекциясы, билиарлы герметизм, қан кету, өт ағу, репарация. Хирургия саласының дами түсуіне қарамастан, паренхиматозды мүшелерден қан кету мәселесінің өзектілігі сақталуда. Жоғары жылдамдықтағы қозғалыс құралдарының пайда болуы автоапаттардың көбеюіне, ол өз кезегінде паренхиматозды мүшелер жарақаттарының артуына алып келуде. Соңғы жылдары хирургия саласында бауыр жарақаты кезіндегі науқастар саны арта түсуі байқалады. Бауырға жасалған операция кезінде жарадан қан кетуді сенімді, тез және жарақатсыз гемостаз жасау, сонымен қатар билиарлы герметизмнің маңызы өте зор. Бауыр операциясы кезінде пайда болған қан кету көптеген қиындықтарға алып келеді: дәл анатомиялық вариантпен тілік жасауға, қан және қан алмастырушыларды құю, сонымен қатар операциядан кейінгі кезеңде асқынулардың орын алуы. Бауырға жасалған көптеген операциялардың мол тәжірибесіне және гемостаздың көптеген тәсілдеріне қарамастан операциядан кейінгі кезеңде қан кету жиілігі 3-21% жиілікте кездеседі [1]. Хирургияның басқа салалары сияқты іш қуысы хирургиясында да шешімі жаңа көзқарастарды талап ететін мәселелер жеткілікті. Бауыр хирургиясында екінші орында тұрған өзекті мәселе билиарлы герметизм мәселесі болып табылады. Бауыр резекциясынан кейін билиарлы асқынулардың орны ерекше және көптеген авторлардың мәліметтері бойынша 9,8-24,2% жиілікте кездеседі [2]. Көптеген мамандандырылған клиникаларда бауыр резекциясынан кейінгі билиарлы асқынулар ең өзекті 254 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 мәселе болып табылады. Операциядан кейінгі кезеңде өт ағу орын алуы инфекциялық фактор ретінде бауыр жетіспеушілігі және леталды жағдай даму қаупінің жоғарылауына алып келеді. Бауырға тілік жасау кезінде барлық уақытта тігіс салуға, байлауға немесе коагуляция нәтиже бермейтін диффузды қан кетумен көлемді жара пайда болады. Бұл құбылыс бауырдағы жара бетін жабатын және тромб түзілуін қамтамасыз ететін жергілікті гемостатиктерді зерттеуге және тәжірибеге ендіруге себеп болды. Жергілікті гемостатикалық препараттардың тиімділігін анықтауға бағытталған эксперименттік және клиникалық тәжірибелер бірнеше жылдар бойы жүргізіліп келеді. Тахокомб қолданылған зерттеу жұмыстары керісінше оны бауыр хирургиясында тиімді жергілікті гемостатик ретінде көрсетті [3, 4]. Бауыр хирургиясында паренхиматозды мүшелерден қан кету кезінде басқа да жергілікті гемостатиктер қолданылады. Олардың ішінде ең дәстүрлісі және қол жетімдісі коллаген, желатин, целлюлоза болып табылады. Бұл аталған препараттардың гемостатикалық мүмкіндіктерінің шектелуі ең алдымен олардың жара бетіне нашар жабысуымен байланысты және ол қосымша қан тоқтату тәсілдерін талап етеді. Жоғарыда айтылған препараттардан тахокомбтың ерекшелігі оның абсорбциялық жабындысының бар және ол қан тоқтатуда маңызы зор екі компоненттен - фибриноген және коллагеннен тұрады. Сонымен қатар тахокомбтың қолданылуы қарапайым (жара бетіне оны орналастырудың өзі де жеткілікті), гемостазға қол жеткізу уақыты 2-3 минут, басқа коллагенді препараттардан артықшылығы иілгіштік қасиеті жоғары, яғни тегіс және бүдір жара бетінде де орналасуға бейім болып келеді, ал коллагеннің механикалық беріктігі қосымша қорғанысты қамтамасыз етеді. Желімді қабатта полимеризация уақыты 3-5 минуттың ішінде жүреді, осыдан кейін препарат пластина тканьге тығыз бекіп су және ауа өтуіне кедергі жасайтын қасиетке ие болады. Тахокомбтың тағы бір артықшылығы жылдам қолданылу мүмкіндігі, бұл әсіресе жедел жағдайда маңызы зор болып табылады. Қазіргі таңда хирургия саласында озонотерапияның репарациялық қасиеті көмекші тәсіл ретінде кеңінен қолданылады. Әдебиеттерде озонотерапия жайлы жүргізілген зерттеулердің үлкен көлеміне қарамастан, озонның гемостаз жүйесіне әсері жайлы тек жекелеген мәліметтер ғана кездеседі. Дегенмен, озонотерапия қолданудың ұзақ уақыт тәжірибесі оның жоғары концентрацияда қан тоқтатын қасиеті, төмен концентрацияда керісінше гипокоагуляциялық әсер көрсететіні анықталған. Озон концентрациясы 500-ден 910 мкг/л озондалған физиологиялық ерітінді гемостаздың плазмалық жүйесіне айқын прокоагулянтты әсер етеді, ол антикоагулянтты белсенділіктің төмендеуімен қан ұюдың жылдамдауы және тромбоциттердің агрегациялық қабілетінің артуымен көрінеді [4]. Осыған сәйкес біздің зерттеуіміздің мақсаты бауырдан қан кету кезінде тахокомбты озонотерапиямен бірге қолданудың гемостаз жүйесіне әсерін 255 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 зерттеу болып табылды. Зерттеу материалдары және тәсілдері. Эксперимент Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ базасында виварий жағдайында жүргізілді. Эксперименттік жануарлар ретінде 10 қарапайым тұқымдағы екі жыныстағы да дене салмағы 20 келіге дейінгі иттер және 30 «Wistar» тұқымындағы дене салмағы 200-230г еркек атжалмандар таңдап алынды. Жануарларға күтім жасау эксперименті жануарлармен жұмыс жасау тәртібіне сәйкес жүргізілді, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің 12 қараша 2009 жылғы №697 бұйрығы. Жануарлар виварий жағдайында күтім жасалды: жарық түсу кезеңі 12 сағат, бөлме температурасы - 20±2°С, ылғалдығы - 50-70%. Тамақтану режимі және рационы қалыпты биологиялық реңге сәйкес қалыптасқан және стандартты. Гексенал және кетамин қолданылған тамырішілік наркоз арқылы лапаротомия жасалды. Жара бетіне бауыр шығарылып, жиегінен 2 см қалыс қалып жиекті бауыр резекциясы жасалды, нәтижесінде қан кету және өт ағу пайда болды. Жануарлар қарапайым рандомизация тәсілі арқылы 3 топқа бөлінді: І- экспериментті топта 3 ит және 10 атжалман (қан кетуді тігіс салу арқылы тоқтату); ІІ-экспериментті топта 3 ит және 10 атжалман (қан кетуді тахокомб орналастыру арқылы тоқтату); ІІІ- экспериментті топта 4 ит және 10 атжалман (қан кетуді тахокомбты орналастыру артынан озонмен аэрация жасау арқылы). Зерттеу нәтижелері және талқылау. Бақылау тобындағы жануарлар (иттер) наркоздан оянды, 2-3 тәулікте су ішті, 3-4 тәулікте сұйық тамақты ішті, 5-6 тәулікте қатты тамақты жей бастады. Жануарларға 7 тәулікте бір сәтті декапитация жолымен эвтаназия жасалды. Іш қуысын ашу кезінде резекцияланған бауыр аймағынан, шарбы май және аш ішек тұзағынан тұратын конгломерат анықталды. Ажырату кезінде капиллярлы қан кету элементтері анықталады. І-экспериментті топта қалыптасу кезеңі бақылау тобындағыдай өтті. Іш қуысын ашу кезінде анықталды: тахокомб бауыр тініне жабысып орналасқан, тоқырау белгілері, шарбы май жабысулары, қан кету жоқ. ІІ-экспериментті топта 4-5 тәулікте иттер қатты тамақты жей бастады. Іш қуысын ашу кезінде тахокомбтың бауыр тініне жабысып орналасуы, жиектерінде тығыз дәнекер-тінді бітісулер, қан кету элементтері, бауыр тінінің ісінуі жоқ. Жануар атжалмандарда бақылау тобында жануарлар наркоздан оянды, 2-3 тәулікте су ішті, 3-4 тәулікте тамақ жей бастады. Жануарлардың эвтаназиясы бір сәтті декапитация жолымен жүргізілді. 24 сағаттан кейін іш қуысын ашу кезінде қан ағу және өт ағу анықталды, үлкен шарбы майы және ішек тұзақтары резекция жасалған аймақта орналасқан, жабысқақтар борпылдақ түрде. 72 сағатта ашу кезінде ішекаралық және висцеропариетальды жабысулар анықталды. Резекция орнында тығыз конглеомерат орналасқан, қан және өт ағу жоқ. 5-7 тәулікте іш қуысы құрғақ, жабысу процесінің түзілу бастамалары анықталады [6]. І-ІІ эксперименттегі топтар: наркоздан оянғаннан кейін бірінші тәуліктің 256 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 соңында су ішті, 2-3 тәулікте тамақтанды. 24 сағатта іш қуысын ашу кезінде ІІ экспериментті тобында қан іздері анықталды, тахокомб жабысып орналасқан, аздаған қан және өт ағулар бар. Шарбы майы және ішек тұзақтары тахокомб аппликация жасалған жерге тартылған, жабысулар борпылдақ түрде. 72 сағатта тахокомб айналасында жабысулар анықталады, бірақ ажырату кезінде қанамайды, 5-7 тәулікте жабысулар тығыз жабысқан, қан кету жоқ. ІІІ эксперименттегі топта озон аэрациясынан кейін қан және өт ағу қарқыны азайды, тахокомб аппликациясы техникалық қиындықсыз жүргізілді, қан және өт ағу болған жоқ. 24 сағатта іш қуысын ашу кезінде резекция орнына шарбы майы тартылған, қан және өт бөліністері жоқ, 72 сағатта шарбы майы тахокомбты және резекция орнын орап орналасқан, жабысулар нәзік, борпылдақ түрде. 5-7 тәулікте шарбы майы резекция орнын орап орналасқан, жабысулар нәзік, борпылдақ түрде. Сонымен, эксперимент жүзінде тахокомбты озонотерапиямен бірге қолдану бауырдағы гемостатикалық және репарациялық процестерге жағымды әсер ететіндігі анықталды. ӘДЕБИЕТТЕР 1. Окрут И.Е. Влияние озонированного физиологического раствора на показатели системы гемостаза. Автореф. дис. канд. мед. наук. –Нижний Новгород: Медозон, 2000. –23 с. 2. Окрут И.Е., Конторщикова К.Н., Масленников О.В., Павловская Е.Е. Способ коррекции показателей системы гемостаза. Описание изобретения к патенту 98101824/14 РФ. Опубликовано: – 2001.05.20. 3. Скипенко О.Г. и др. Проблемы гемостаза и герметизма при резекциях печени с использованием фибрин-коллагеновой субстанции // Хирургия. –№1. – Москва, 2003. - С.18-23. 4. Чардаров Н.К., Багмет Н.Н., Шатверян Г.А., Скипенко О.Г. Факторы риска билиарных осложнений после резекций печени. //Сборник материалов XVII Международного конгресса хирургов-гепатологов стран СНГ «Актуальные проблемы хирургической гепатологии». –Уфа, 2010. –С. 277. 5. Nagino M., Kamiya J., Uesaka K., Sano Т., Yamamoto H., Nimura Y. Complications of Hepatectomy for Hilar Cholangiocarcinoma // World J. of Surgery. Vol. 25. №10: 1277-1283, October 2001. 6. Frilling A et al. Effectiveness of new carrier-bound fibrin sealant versus argon beamer as haemostatic agent during liver resection: a randomized prospective trial //Langenbecks Arch Surgery. 2005. 390: Vol. 114-20. РЕЗЮМЕ В этой статье излагается, что использование в эксперименте тахокомба с озонотерапией положительно влияет на гемостатические и репаративные процессы печени. (Бураев Г.Б., Ашурметов Р.И. Применение тахокомба в сочетании озонотерапией при кровотечениях из печени (в эксперименте)) SUMMARY This article outlines the use of the experiment TachoComb with ozone therapy has a positive effect on reparative and hemostatic processes of the liver. (Buraev G.B., Ashurmetov R.I. The use of ozonetherapy in combination tachocomb bleeding from the liver(in experiment)) 257 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 ЭКОНОМИКА УДК 378.046.4 Н.С.БЕКИБАЕВ доктор технических наук, профессор ЮКГУ им. М.Ауезова С.БАКЫТЖАНОВ магистрант ЮКГУ им. М.Ауезова А.А.ЕШАНКУЛОВ кандидат технических наук, доцент ЮКГУ им. М.Ауезова ОПТИМИЗАЦИЯ И СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СИСТЕМНОГО ПОДХОДА В УПРАВЛЕНЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПРЕДПРИЯТИИ Развитие и совершенствование предприятия базируется на тщательном и глубоком знании деятельности предприятии, что требует проведения исследования систем управления. Системный подход требует исследования объекта, с одной стороны, как единого целого и как системы, включающей другие составные элементы, находящиеся во взаимодействии, а с другой стороны - как составной части другой системы более высокого уровня, в которой анализируемый объект взаимодействует с остальными подсистемами. Применение системного подхода позволяет наилучшим образом организовать процесс принятия решений на всех уровнях в системе управления. Комплексный подход предполагает учитывать при анализе как внутреннюю, так и внешнюю среду организации. Системный подход - это установка на изучение, это комплекс принципов и методов исследования. Системный подход является теоретической и методологической основой системного анализа. Ключевые слова: системный подход, менеджмент, адаптация, идеология, рынок, товар, услуга, жизненный цикл, продукт, стратегические решения. В условиях динамичности современного производства и общества управление должно находиться в состоянии непрерывного развития, которое сегодня невозможно обеспечить без исследования тенденций и возможностей, без выбора альтернатив и направлений развития, выполнения функций управления и способов принятия управленческих решений. Развитие и совершенствование предприятия базируется на тщательном и глубоком знании деятельности организации, что требует проведения исследования систем управления. 258 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 Рассмотрение управления как системы является одним из достижений современной науки. Это обуславливается, прежде всего, как необходимое требование учета многофакторных проявлений управления как деятельности, находящейся в сложной структуре отношений, сформированных как внутри самой системы управления, так и в отношениях с внешним миром, с внешними системами и надсистемами. Быстрый рост современных предприятий и уровня их сложности, разнообразие выполняемых операций привели к тому, что рациональное осуществление функций руководства стало исключительно трудным делом, но в тоже время еще более важным для успешной работы предприятия. Чтобы справиться с неизбежным ростом числа операций и их усложнением, предприятия должна основывать свою деятельность на системном подходе. Системный подход - это методологическое направление в науке, основная задача которого состоит в разработке методов исследования и конструирования сложноорганизованных объектов - систем разных типов и классов. Системный подход представляет собой определенный этап в развитии методов познания, методов исследовательской и конструкторской деятельности, способов описания и объяснения природы анализируемых или искусственно создаваемых объектов [1]. При изучении системного подхода прививается такой образ мышления, который, с одной стороны, способствует устранению излишней усложненности, а с другой – помогает руководителю уяснять сущность сложных проблем и принимать решения на основе четкого представления об окружающей обстановке. Важно структурировать задачу, очертить границы системы. Но столь же важно учесть, что системы, с которыми руководителю приходится сталкиваться в процессе своей деятельности, являются частью более крупных систем, возможно, включающих всю отрасль или несколько, порой много, компаний и отраслей промышленности, или даже все общество в целом. Эти системы постоянно изменяются: они создаются, действуют, реорганизуются и, бывает, ликвидируются. Системный подход не только быстро адаптируется к новым вызовам теории и практики менеджмента, но и служит эвристикой и методологией, оценивающей теоретический и практический потенциал новых подходов в менеджменте. Разнообразие системных методов анализа организационных проблем делает актуальной задачу разработки методологии анализа путей развития собственно системного подхода в менеджменте и выделения типов и классов организационных проблем, для которых наиболее эффективно применимы те или иные конкретные системные подходы. Проанализируем аспекты актуальности проблемы становления и развития системного подхода в теории управления следующим образом. Во-первых, актуальность проблемы определяется необходимостью 259 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 совершенствования и развития теории менеджмента. Во-вторых, существует реальная проблема адаптации управленческих теорий к Казахстанской действительности с учетом специфики этой действительности. В-третьих, важная задача состоит в разработке методов и методик адаптации системных подходов к существующим учебным курсам подготовки специалистов- управленцев. В-четвертых, необходимо всемерно развивать усилия по укреплению в культуре в целом системной идеологии, понимания ценности системного анализа проблем и тенденций развития действительности. Системный подход изначально носит мультидисциплинарный характер, сфера его применения поистине безбрежна, поэтому в каждой дисциплине, где применяется системный подход, существуют частные методологические проблемы, которые требуют не меньших исследовательских усилий для своего осмысления и анализа, чем и десятилетия назад. Значение системного подхода для рационализации управленческой деятельности и проектирования предприятии возрастает в связи с необходимостью учитывать в управленческой деятельности новых реалий, вызовов, с которыми приходится сталкиваться предприятиям в современных условиях. При системном подходе важное значение приобретает изучение характеристик предприятии как системы, т.е. характеристик "входа", процесса и характеристик "выхода". При системном подходе на основе маркетинговых исследований сначала исследуются параметры "выхода", т.е. товары или услуги, а именно что производить, с какими показателями качества, с какими затратами, для кого, в какие сроки продавать и по какой цене. Ответы на эти вопросы должны быть четкими и своевременными. На "выходе" в итоге должна быть конкурентоспособная продукция. Затем определяют параметры "входа", т.е. исследуется потребность в ресурсах (материальных, финансовых, трудовых и информационных), которая определяется после детального изучения организационно- технического уровня рассматриваемой системы (уровня техники, технологии, особенности организации производства, труда и управления) и параметров внешней среды (экономической, геополитической, социальной, экологической и др.). И, наконец, не менее важное значение приобретает исследование параметров процесса, преобразующего ресурсы в готовую продукцию. На этом этапе, в зависимости от объекта исследования, рассматривается производственная технология, либо технология управления, а также факторы и пути ее совершенствования. И так, системный подход позволяет нам комплексно оценить любую производственно-хозяйственную деятельность и деятельность системы управления на уровне конкретных характеристик. Это поможет 260 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 анализировать любую ситуацию в пределах отдельно взятой системы, выявить характер проблем входа, процесса и выхода. Применение системного подхода позволяет наилучшим образом организовать процесс принятия решений на всех уровнях в системе управления. Объективная оценка деятельности предприятий как самостоятельная задача экономического анализа приобретает в управлении современным производством все большее значение. Это обусловлено возрастанием ответственности за обоснованность управленческих решений по мере усиления экономической самостоятельности предприятий в условиях рыночной экономики, изменениями в средствах труда и интенсивности технологических процессов, усложнением межхозяйственных и внутрихозяйственных связей предприятий и т.п. Современное промышленное производство организуется и функционирует, подчиняясь главной цели – удовлетворение потребности общества в продукции заданного объема и качества и повышение эффективности производства. Все элементы производства тесно взаимосвязаны, а их изменения действуют разнонаправлено, т.е. одни способствуют достижению главной цели, другие, наоборот, противодействуют. Это и обусловливает необходимость системного подхода к анализу деятельности предприятий, позволяющего учитывать влияние всех факторов на экономику предприятия [2]. В общей схеме материального производства как системы необходимыми элементами входа являются материальные факторы и рабочая сила. Основным элементом системы материального производства является трудовой процесс, т.е. совокупность технологических и трудовых операций, в результате которых создается новая потребительная стоимость – конечный продукт (выход системы). Операционная функция включает действия, в результате которых производятся товары и услуги, поставляемые организацией во внешнюю среду. Термины операции и производство взаимозаменяемы. Однако под производством в основном понимается выпуск товаров и переработка сырья. Термин «операции» шире, он включает не только производство товаров, но и предоставление услуг. Рыночная стоимость произведённых выходов, делённая на общую величину затрат предприятии на израсходованные входы отражают – эффективность операций. Рыночная стоимость выходов определяется как количеством, так и качеством выходов, например: соответствием ассортимента выпускаемой продукции или предоставляемых услуг существующему на них спросу; своевременностью производства выхода, учётом характера спроса и обязательств по доставке потребителям; гибкостью производственной системы при удовлетворении индивидуальных требований потребителей. Затраты потреблённых входов определяются не только их количеством, но и рядом других факторов. Например, при анализе материальных затрат следует учитывать: по каким ценам приобретались материалы; каковы затраты на хранение материалов в запасах до момента их использования; во что обошлись заказ и приёмка материалов; каков размер издержек, возникших в результате недостатка материалов; какие затраты появились в результате проблем с качеством материалов. 261 АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №1, 2013 При анализе затрат труда, к примеру, следует выяснить следующее: какая жүктеу/скачать 6,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|