Ашытқылардың таза культураларын сақтау əдістері. Ашыт-
қылар арнайы таза культуралар мұражайында, зауыт зертханаларында,
қажетті жағдайлар қамтамасыз етілгенде, белсенді күйде сақталады.
Бұл сақтау əдістері ашытқы расаларының культуралды жəне
морфологиялық қасиеттерін өзгеріссіз сақтауға бағытталған.
Бірінш тəсіл – ашытқыларды агарлы қоректік ортада сақтау.
Ашытқыларды жаңа қоректік ортаға көшіру 14-12 күн сайын
жүргізіледі.
Агарлы қоректік орта. Сұлының уыты (құрғақ заты 12%) – 49,5%,
тазартылған меласса ерітіндісі (құрғақ заттары – 6-8%) – 49,5%,
ашытқы автолизаты (құрғақ заттары – 9%) – 1,0%, агар-агар-2%.
Сұйық қоректік орта. Ашытқыларды жаңа қоректік ортаға
көшіру алдында, міндетті түрде белсендендіру үшін сұйық қоректік
орта қолданылады. Жаңа қоректік ортаға көшіру уақытын қатаң
қадағаламаған жағдайда, агарлы ортаның бетіндегі ашытқы клет-
каларында споралар пайда болып, культураның қасиеттері өзгеруі
мүмкін, əсіресе ол гибрид болса.
Екінші тəсіл – вакуум астындағы мұздатылған күйде
кептіру – лиофилизация. Ашытқылардың қою суспензиясын
зарарсыздандырылған пробирка-ампулаға құйып, минус 40°С тем-
пературада, вакуум астында кептіреді, жабады, тоңазытқышта неме-
се бөлме температурасында сақтайды. Осылайша культураларды 3
жылға дейін сақтауға болады.
Үшінші тəсіл – 10%-дық сахароза ерітіндісінде консервациялау.
Сахарозаның зарарсыздандырылған ертіндісіне бактериологиялық
петлямен агарлы қоректік ортада өсірілген, екі күндік ашытқы куль-
тураларын егіп, ауызын жауып, бөлме температурасында сақтайды.
Бұл кезде ашытқы культуралары көбеймейді, яғни анабиоз күйінде
болады. Сахароза ертіндісі құрғап қалмаса, олар 6-12 айға дейін
сақталады.
Əрі қарай өндіріске бұл ашытқыларды пайдалану үшін, сахаро-
залы ерітіндісі бар флаконнан (ілгішпен не залалсыздандырылған
пипеткамен) ашытқылар культурасын асептикалық жағдайларды
сақтай отырып, сұйық қоректік ортаға егіп, белсендендіреді.
Төртінші тəсіл – вазелин майы қабатының астында сақтау. Агар-
лы қоректік орта бетіндегі 2-3 тəуліктік культураларды, май толық
жауып тұратындай етіп, вазелин майын құяды. Май ортаны құрғап
кетуден сақтайды, бірақ ашытқылардың біртіндеп дамуына кедергі
бола алмайды. Осы əдіс арқылы ашытқыларды 6 айдан 2 жылға
дейін сақтауға болады.
Агарлы қоректік ортаға майды құю үшін, тығыздығы – 0,8-
0,9, медициналық вазелин майын қолдануға ұсынады. Май-
ды алдын ала автоклавта залалсыздандырып, кептіргіш шкафта
ылғалдыдылығынан айырады. Барлық асептика ережелерін сақтап,
маймен орта бетін жабады. Май қалыңдығы 1 см-ден аспауы керек.
Маймен жабылған культуралар бөлме температурасында немесе
тоңазытқышта 4-6°С температурада сақталады.