Ж. Т. Сарыбекова, Ш. Т. Турдалиева, И. Е. Сағындық
Теоретико-методологические основы морали
жүктеу/скачать 312,11 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ключевые слова
| Теоретико-методологические основы морали
в регулировании психологического климата в коллективе Сила и существование любого коллектива зависят от проявления таких важных стандартов, как взаимоотношения между членами коллектива, их эмоциональные связи, уровня конфликтных ситуаций, стиля управления менеджером и так далее. Целью данной статьи является исследование теоретико-методологического обоснования значимости формирования нравственности в регуляции психологического состояния коллектива. Теоретическая часть описывает исследования ученых о значимых социально-психологических качеств коллектива, эмоционального потенциала членов коллектива, карьерных ценностей и психологических особенностей. В практической части представлены результаты исследования 103 респондентов из разных профессиональных сфер с целью проверки психологического состояния коллектива, в котором работает респондент, роли ценностей в гармоничном развитии коллектива. Исследование показало, что в современном рыночном пространстве преобладание моральных качеств человека, наряду с формированием психологической гармонии коллектива, положительно влияет на их продуктивность. Поэтому 72,8% респондентов выбрали нравственность, влияющую на психологическое состояние коллектива в приоритетных сферах, 42,7% – корпоративную (коллективную) культуру, 43,6% – уважение, 60,1% – справедливость. Результаты позволили сделать вывод, что мораль – это культурная ценность, характеризующаяся представлениями о добре, порядочности, справедливости в человеке, а в отношении рабочей силы – это надежность, деловая хватка, верность, толерантность. Ключевые слова: коллектив, культура, мораль, психологический климат, отношения, ценность. Кіріспе Ұжымның әлеуметтік-психологиялық ахуа- лы қазіргі таңда менеджмент, әлеуметтік және басқару психологиясы ғылымдарында үл кен зерттеу мәселесіне айналып отыр. Оның ма- ңыз дысы ұжым мүшелерінің адамгершілік қасиет тері мен құндылықтары. Ұжымдық мәде- ниеттің көрсеткіші ұжымның ішкі жағдайы, қа шанда ұжым дамуының негізгі факторы ретінде қарастырылады. Отандық психология ғылымында «ұжымдағы әлеуметтік-психоло- гиялық ахуал» ретінде қарастырылса, шетелдік психология ғылымында «ұжымдық мәдениет» ұғымымен сипатталады. Ұжымдық мәдениетті кең мағынада «ұжымдық қарым-қатынас», «психо логиялық ахуал», «ұжымды басқару», «корпоративтік мәдениет» сынды түсініктермен байытылған. Ұжымның мәдениеті, табиғаты, құрылымы мен тұлғааралық қарым-қатынас туралы шетел ғалымдары А. Кеннеди, Т. Петерс, Э. Штейн, Р. Уотерман, сондай-ақ Р.С. Немов, Б.Д. Пары- гин, В.Н. Мясищев және т.б. еңбектерінде зерт- телген. Олар ұжымның психологиялық ахуалын зерт теуден бұрын, ұжымдық мәдениетке аса мән берген. Кәсіби іс-әрекеттегі қарым-қатынас С.М. Жақыпов, Н. Тоқсанбаева, кәсіпке бейім- делу мен кәсіби мәнді құндылық бағдар, моти- вациялық құрылымы, Э.К. Қалымбетова, Г.М. Ка- рибаева, менеджмент психологиясы, ұжымның әлеуметтік-психологиялық ахуалы М.Қ. Бапае- ва, Н.С. Ахтаева және т.б. отандық ғалымдардың еңбектерінде кеңінен қарастырылған. Ұжымдық мәдениеттің компоненттеріне: ұжым, адамгершілік, басқару жүйесі, психоло- гиялық ахуал кіреді. Соның бірі, америкалық психолог Э. Штейн өзінің «Басқару психология- сы және лидерлік» атты еңбегінде ұжымдық мәдениет жайлы зерттеген (Штейн, 2002).Ол ұжымның үйлесімді қалыптасуы бірлескен іс-әрекеттің нәтижесі еңбек өнімділігінен бұрын ұжым мүшелерінің өзара қатынасының маңыздылығына еркеше мән берді. С.М. Жақыповтың пікірінше, адамдардың мақ сатты қарым-қатынасына негізделген психи- калық процестердің дамуы бірлескен диалогтық танымдық белсенділікті қалыптастыру, субъек- тілердің өзара әрекеті (бірлескен іс-қимыл) мен қарым-қатынас процесінде жүзеге асырылады (Жақыпов, 2004). Өндірістік ұжымдағы қолайлы адамгерші- лік-психологиялық ахуал еңбек қызметіне бері ліп, жетістіктерге жетуге бағытталса, ал қолай сыз адамгершілік-психологиялық ахуал ұжымдағы қақтығыстар мен еңбек қызметінде 115 Ж.Т. Сарыбекова және т.б. жетістікке деген мотивацияның жоғалуына әке ліп соқтырады. Ересек тұлғаның өмірінің негізгі бөлігі қашанда еңбек іс-әрекетімен байла- нысты. Бірден ұйымшыл, ұжым мүшелерінің адамгершілік қасиеттері қалыптасқан, копо- ративтік мәдениеті жоғары, психологиялық ахуалы орнаған ұжым пайда болмайды. Ұжымның толықтай сыйластығы жарасқан ұжым болып қалыптасуына ұжым мүшелері мен оларды ұжым ретінде қалыптастыратын көшбасшы, сонымен қатар корпоративтік мәдениетті қа лып тастыратын уақыттың үлесі қажет. Қазіргі таңда ұжымның психологиялық ахуалын ретке келтіру өндірістік мекеменің бас- ты мәселелерінің бірі. Алайда, бұл мәселенің маңыздылығы мен өзектілігі күннен күнге артып келеді. Бұл ұжымдық мәдениеттің қоғамдағы рөлінің жоғарылап, оны құрайтын ұжымның қызметі мен психологиялық ахуалына деген қызығушылықтың белсенділігі жоғары деңгейде. Бүгінгі заманғы ұжымдық қызметтің сәт- тілігінің негізі – конфликтілерге қарсы адам- гершілік пен өзара татулық қатынас. Ұжымның үйлесімді қарым-қатынасын нығайтуда қолайлы психологиялық ахуалды қалыптастыру үшін көшбасшы ұжымдағы тұлғааралық, тұлғаішілік қатынастарды жетік басқара алуы маңызды. Кез келген ұжымда қандай да бір штаттық кестеде көрінбейтін белгілі бір қатынастар бар. Мұндай қатынастар еңбек әрекетін ұйымдастыруда, қарым-қатынасқа түсуі барысында байқалады. Бұл қатынас неғұрлым жақсы болса, ұжымды үлкен жетістіктерге жеткізеді. Сондықтан, ұжымның психологиялық ахуалы еңбек қызметі тиімділігінің негізгі күші ретінде зерттеу өзекті болып отыр. Бұл мәселенің өзектілігі, ең алдымен, ұжымдағы тұлғалардың, еңбек қызметінде орын алып отырған әлеуметтік-психологиялық қатынастардың дұрыс болмауынан, конфликтілі жағдайлардың күрт жоғарылауымен, ең ма- ңыз дысы адамдарда қалыптасқан адамгершілік құндылықтарының ұжымдық қарым-қаты нас- тағы көріністерінен анықталып отыр. жүктеу/скачать 312,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|