Жалпы редакциясын басқарған: А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының директоры, ҚР ҰҒА корр мүшесі, филол.ғ. д., проф. Е. Қажыбек
жүктеу/скачать 6,86 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Абай тілін танудың қырлары»
| К. Садирова
филология ғылымдарының докторы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің аға оқытушысы Р.СЫЗДЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРІНДЕГІ ДИСКУРСТЫҚ ТƏЖІРИБЕ Ғылыми зерттеулерде аталып жүргендей, дискурс фреймі «ав- тор», сөз актісі – адресат жəне сөз жағдаяты құрылымынан тұратын коммуникативтік «уақиға» [1] немесе «дискурс коммуникация мен мəтін қосындысы» [2], «дискурс – сөз жағдаятында коммуникативтік 330 Рəбиға Сыздық міндетке сай ақпараттық мазмұн алып жағдаяттық модельденетін айтылым» [3]. Дискурс қандайда бір нақты жағдаятқа сай коммуни- кативтік, əлеуметтік, прагматикалық факторларды қоса алғандағы мəтін [4] деп есептесек, ғылыми мəтінді де «автор (ғалым – мəтін) ғылыми зерттеуі – оқырман» тізбекті құрылымында қарастыра ала- мыз. Осыдан келіп біз оқырман тарапынан авторға бағытталған екі нұсқаны, яғни автордың мəтін түзудегі креативтік нұсқасын анықтау мен автор тарапынан түзіліп, оқырман қабылдауы нəтижесінде түзіл- ген рецептивті нұсқасын салыстыруға болады деп есептейміз. Ол үшін ғылыми мəтіндегі ақпараттық мазмұн мен мəтін құ- рылымына талдау жасалады. Себебі бұл ғылыми мəтін – белгілі бір нақты ғылыми дискурс өнімі. Мысалы, Р.Сыздықтың «Абайдың сөз өрнегі» зерттеуіне қатыстырып ой өрбітетін болсақ, дайындалып, оқырман қолына жеткен зерттеу – алдыңғы нақты дискурс өнімі. Осы өнімді берген алдыңғы дискурс өзінің нақты қатысушыла- рынан жəне сол қатысушылардың коммуникативтік міндеттері - нен, соған сай түзілген ақпараттық мазмұн мен өзектелген жағ- даяттық модельден, оларды сол үрдісте тасымалдаған қозғалыс- тағы айтылымдардан тұрады. Олар: ғылыми ізденіс жасаушы (біздің жағдайымызда ғалым Р.Сыздық), коммуникативтік міндеті: «...ұлы суреткердің сөз өрнегін тіл білімі тұрғысынан тану, яғни ғылымның «лингвистикалық стилистика» деп аталатын саласы бо - йынша талдау деп білеміз» [5, 5], осы мақсатқа сай түзілген ақпа- раттық мазмұн ғалымның зерттеу нысаналарын анықтап алу əрекетіне сай жүйеленген, ғалымның өз сөзімен берсек: «Əуелі «Абай тілі» деген ғылым тармағының зерттеу нысаналарын анықтап алуға тура келді, бұл орайда жалпы поэзия тілін танудың мақсат- мұраттарын сөз ету де қажет болды. Бұған «Абай тілін танудың қырлары» деген тарау арналды. ...Поэзия ғимаратының негізгі «кір- піші» – сөз. Сөздің үш түрлі ... мағыналарын ақын Абай қалай жұм- сады дегеннің сырына үңілу керек болды. Ол үшін кітаптың «Сөз – жүктеу/скачать 6,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|