Жарықтың корпускулалық теориясы мен-жарықтың толқындық теориясы
Жарықтың жазық бетте шағылуы
жүктеу/скачать 1,6 Mb.
|
| 7.Жарықтың жазық бетте шағылуы.
Жарықтың шағылуы — жарықтың екі ортаның (1-орта мен 2-ортаның) бөліну шекарасына түскен кезде затпен әсерлесуі нәтижесінде бөліну шекарасынан кері қарай таралуы. Бұл жағдайда түскен және шағылған сәуле үшін 1-орта мөлдір болуы тиіс. Жарық шығармайтын денелер бетінен Жарықтың шағылуы салдарынан көрінетін болады. Мөлдір 1-ортадағы жарық сәулесі сыну көрсеткіші сол ортаға қарағанда өзгеше болатын 2-ортаға жеткен соң, оның біршама бөлігі сынып, басқа бағытпен таралады да, енді бір бөлігі 1-ортаға қарай кері шағылады. Шағылған және сынған сәулелер қарқындылығының салыстырмалы шамасы жарық түскен дененің табиғатына, оның бетінің тегістігіне, жарықтың құрамы мен түсу бұрышына, т.б. тәуелді болады. Кейде жарық сәулесі толығымен кері шағылады. Бізге көрінетін денелердің басым көпшілігі өзінен жарық шығармайды. Егер жарық сәулесі түсетін бет жалтыр, тегіс болса (яғни түскен сәуле толқынының ұзындығы беттің бұдырларының биіктігінен үлкен болса), онда Жарықтың шағылуы айналық (“дұрыс”) шағылу деп аталады. Мысалы, беті мұқият тегістелген металдан Жарықтың шағылуы айналық шағылу болады. Айналық шағылу кезінде мынадай заңдылықтар орындалады: 1) шағылған сәуле түскен сәуле мен шағылдыратын бетке түсірілген нормаль арқылы өтетін жазықтықта жатады; 2) сәуленің шағылу бұрышы () түсу бұрышына () тең (=), түскен және шағылған жарық сәулелері өзара қайтымды болады. Егер жарық түскен бет күңгірт немесе кедір-бұдыр болса, онда жарық барлық жаққа бытырай шағылады, яғни жарық жан-жаққа шашырайды. Жарықтың осылай шағылуын диффузиялық (шашырап) шағылу деп атайды. Мысалы, кәдімгі қағаз беті жарықты шашыратып шағылдырады. Диффузиялық шағылуда денеден шағылған сәулелер жан-жаққа таралатындықтан, ол денені біз барлық жақтан да көре аламыз. Жарықтың айналық шағылуы кезінде шағылған жарық толқыны түскен және сынған толқындармен когерентті болады. Сондықтан түскен және шағылған толқындар бір-бірімен интерференциялануы да мүмкін. Жарықтың шағылуы кезінде жарықтың полярлануы да байқалады. Жарық шағылатын бет түсінің оны жарықтандыратын жарықтың түсімен бірдей болмауы да осыдан. Шағылған жарық қарқындылығының түскен жарық қарқындылығына қатынасы түскен жарықтың толқын ұзындығына тәуелді. Егер жарық сәулесі оптикалық тығызырақ (n1) ортадан оптикалық тығыздығы (n2) кемірек (n2 Жарықтың сынуы - бұл жарық толқыны таралу кезінде бір материалды ортадан екінші ортаға өткен кезде, оның бағыты мен жылдамдығында бірден өзгеріс болады. Бұл жарық шағылыстырумен байланысты процесс және бір уақытта өзін көрсете алады. Жарық вакуум, су, ауа, гауһар, әйнек, кварц, глицерин және басқа да мөлдір немесе мөлдір материалдардың барлық түрлерінде таралуы мүмкін. Әр ортада жарық әр түрлі жылдамдықта таралады. Мысалы, ол ауадан суға өткен кезде жарықтың сынуы бар, онда оның бұрышы мен орын ауыстыру жылдамдығы өзгереді. Жарықтың сынуының кез-келген құбылысына келесі элементтер қатысады: * найзағай: екі орта арасында бетке жететін жарық сәулесі; * сынған сәуле: жарық толқыны беткейден өткен кезде ауытқитын сәуле; * қалыпты сызық: екі сәуленің де сәйкес келетін нүктесінен орнатылған бетіне перпендикуляр қиял сызығы; * түсу бұрышы: түскен сәуле мен қалыпты сызық арасында пайда болатын бұрыш. Ол θ белгісімен көрінеді1; * сыну бұрышы: - бұл сынған сәуле мен қалыпты сызық арасында пайда болатын бұрыш. Ол θ белгісімен көрінеді2. жүктеу/скачать 1,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|