туралы айтќан сґзін оќисыздар

Жаќсылыќова К.
98
Тірек сґздер: 1. Бухгалтерия. 2. Їй.  3. Институт.  4. Стадион.  5.
Киім ілгіш.  6. Асхана.  7. Ауызша сґйлеу зертханасы. 8. Кітапхана.  9.
Оќу залы.  10. Дəрісхана. 11. Cабаќ.
302-тапсырма. Етістіктердіѕ  шаќтарын  кґрсетіп, сґйлемдерді
ќалпына келтіріѕіздер.
1. Студенттер əр тїрлі мəтіндерді тыѕда . . .  2. Сўраќтарєа жауап
бер  .  .  .  .  3.  Оќытушы  сґздерді  айтудаєы  ќателерді  тїзет  .  .  .  4.  Оќу
пəндерін  кредиттік  жїйе  бойынша  оќыт  .  .  .  5.  Александр  тапсырыс
ќаєазын  толтыр  .  .  .  6.  Ол  оќу  залында  біраз  жўмыстан  .  .  .  7.  Меніѕ
досым кітапханаєа жазыл . . . 8. Жаттыєуларды таза таспаєа кґшір . . .
бер  .  .  .  9.  Дайындыќ  курсына  жазылуєа  бол  .  .  .  10.  Жаттыєулар
кґшірмесініѕ бір таспасы 150 теѕге тўр . . .  11. Дайындыќ  курсына бір
айєа 45 доллар тґле . . . керек.
303- тапсырма. Жаќшаныѕ  ішіндегі  сґздерді  ќажетті  формасына
келтіріп,  жазыѕыздар.
1. Ќазір (ќазаќ  тілі) ґз  бетіммен  їйреніп  жїрмін. 2. Сіздіѕ
(кітапхана) жазылып, (оќулыќ) алайын деп едім. 3. Оќулыќтарды (ќол)
бере  алмаймыз, тек  оќу (зал) дайындаласыз. 4. Мына (карточка)
толтырыѕыз. 5. Міне, тапсырыѕыз, (ќўжат) ќалдырыѕыз. 6. Сіздіѕ
ауызша  сґйлеу (зертханасы) жўмыстанєаныѕыз  дўрыс. 7. Мен  кейбір
(мəселе) шешіп алдым. 8. (Жатаќхана) барып, тїскі (ас) ішейік.
304 - тапсырма. Мына сґз тіркестерін ќазаќ тіліне аударыѕыздар.
1. Читальный зал. 2. Практические занятия. 3. Внимательный человек.
4.  Отзывчивый  друг.  5.  Самая  большая.  6.  Национальная  библиотека.
7. Систематический  каталог. 8. Периодическая  печать. 9. Мудрость
человечества. 10. Хранилище мудрости. 11. Культурный центр.

Ќазаќ  тілі
99
305 - тапсырма. Жоєарыдаєы сґз  тіркестерін  ќолданып, суреттер
бойынша шаєын мəтін ќўрастырыѕыздар.
306-тапсырма. Кітапханада. Сіз  кітапханаєа  керекті  кітап  алуєа
келдіѕіз. Сіздіѕ кітапханашымен сўхбатыѕыз.
Їлгі: Сəлеметсіз  бе? Маєан «Ќазаќ  тілін  їйренеміз» оќулыєы
керек еді.
- Сəлеметсіѕ бе? Авторы кім?
- Авторлары: Н.Оралбаева, Х.Есенов, С.Хайруллина. А., 1989 ж.
- Аты- жґніѕіз кім? Тобыѕыз ќандай?
- Асанова Лариса. 102 аєылшын тобы.
- Мына жерге ќол ќойыѕыз. Бїгінгі кїнді, жылды жазыѕыз.
- Мінекейіѕіз.
- Дўрыс. Оќулыќты он кїн ќолданасыз. Алыѕыз.
- Рахмет.
307- тапсырма. Тіл ўстарту зертханасында. Сіздіѕ зертханашымен
сўхбатыѕыз.
Їлгі: Мен ќазаќ тілінен №3 сабаќты тыѕдайын деп едім.
- Ќайсы нўсќасы?
- Маєан «А» нўсќасы.
- Мына  жерге  отырыѕыз. Ќўлаќ  ќапты  киіп, тыѕдаѕыз.
Тїсінбеген жеріѕізді сўраѕыз.
- Рахмет.
- Таспаны ќостым. Естіліп тўр ма?
- Иə, жаќсы естіледі.
- Онда жўмыстаныѕыз.
- Рахмет.
308 - тапсырма. Мына  єибрат  сґздерді  мўќият  оќып, мазмўнын
тїсінуге тырысыѕыздар.
1. «Білімді  болу  деген  сґз – белгісіз  нəрсені  ашу  ќабілетіне  ие
болу деген сґз . . .»

Жаќсылыќова К.
100
Əл-Фараби
2.  «...Адам  баласы  адам  баласынан  аќыл,  єылым,  ар,  мінез  деген
нəрселермен озады. Одан басќа нəрселермен оздым єой  демектіѕ бəрі
де аќымыќшылдыќ».
Абай
3. Білім дегеніміз – кїш, кїш дегеніміз – білім.
Ф.Бэкон
4. Оќу – ќазына, еѕбек – оныѕ кілті.
П.Буаст.
309-тапсырма. Мына  сґз  тіркестерін  ќолдана  отырып,
кітапханаєа жазылу тəртібін досыѕызєа тїсіндіріѕіз.
1.Оќырман карточкасы. 2. Алу. 3. Толтыру. 4. Жазу. 5. Ол їшін.
6. Сўраныс. 7. Туєан  жылы.  8. Жўмыс (оќу) орны. 9. Курсы.
10. Факультеті. 11. Кəсібі. 12. Тўраќты  мекен- жайы. 13. Ќўжаттыѕ
номері. 14. Ќолы. 15. Ўмытпау. 16. Есте саќтау.
310-тапсырма.
Тґмендегі 
жаєдаяттар 
бойынша 
сўхбат
ќўрастырыѕыздар.
А)  Шыєарма  жазу  їшін ... .    Ə) Жобаны  ќорєауєа  дайындыќ.
В) Экономика сабаєына дайындыќ. С)  Ертеѕ «Ќаржы» пəнінен емтихан.

Ќазаќ  тілі
101
311-тапсырма. «Меніѕ  сїйікті  кейіпкерім» таќырыбына  шаєын
эссе жазыѕыз.
312-тапсырма. Ґзіѕізге  ўнайтын  бір  ертегініѕ  мазмўны  бойынша
жоспар ќўрып, əѕгімелеп айтып беріѕіз.
313-тапсырма. «Сізге ќандай кітапханада жўмыс істеген ўнайды?»
таќырыбына сўхбат ќўрастырыѕыздар.
Лингвоелтанулыќ тїсініктеме.
314-тапсырма. Мəтінді  мўќият  оќып, мазмўнын  ќазаќша  айтып
беріѕіздер.
Диван- ы- лугат- ит- турк
Это  словарь  составленный  Махмудом  Кашгарским  в 1072- 1074
годах, с  целью  обучить  арабов  тюркскому  языку. Это  произведение
является  первым  словарем  тюркского  языка  и  учебником  филологии.
Оно делится на две части: сущствительные и глаголы. В произведении
рассматриваются 7500 слов  тюркского  языка. В  книге  представлены
также, бытующие  в  те  времена  пословицы, поговорки, стихи  и
афоризмы. В  этой  гениальной  книге  отражены  также  и  диалекты
тюркского языка, бытовавшие в ту отдаленную эпоху. В предисловии
к  своей  книге  Махмуд  Кашгарский  дает  читателю  различную
этнографическую  информацию  о  тюрках  и  начерченную  им  самим
очень ценную карту расселения различных тюркских племен. Со всей
точек зрения, это одно из наиболее древних произведений литературы
тюрков  Средней Азии. Книга была составлена по законам арабского
языкознания  того  времени. Слова  в  нем  предстают  не  в  алфавитном
порядке, а по числу слогов в них. Из этой книги мы  узнаем о законах
древних  тюрков, понятии  морали  и  права, воинской  доблести  и
героизме, взглядах на жизнь и общество.
( «Тюркис» газетініѕ кїнтізбесінен, 1998г.)

Жаќсылыќова К.
102
5- модуль
27-сабаќ                            Жатаќханада
315-тапсырма. Мəтін-сўхбатты мўќият тыѕдап, рґлге бґліп оќыѕыздар.
1.- Лариса, сəлем. Сен ќайдан жїрсіѕ?  Лариса, привет. Ты откуда?
2.- Сəлем, Алексей. Мен  де  осы
жатаќханадан  орын  алдым. 25
бґлме. Ґзіѕ  нешінші  бґлмеде
тўрасыѕ?
Привет, Алексей. Я  тоже
получила 
место 
в 
этом
общежитии. 25 комната. Сам в
какой комнате живешь?
1.- Мен 30 бґлмеде  тўрамын.
Лариса, ертемен  ќайда  барасыѕ?
Сабаќ тоєызда басталады .
Я живу в 30-ой комнате. Лариса,
куда ты идешь так рано? Занятия
начинаются в 9 часов.
2.- Асханадан  ертеѕгілік  ішпекпін.
Себебі  жатаќханаєа  кеше  єана
орналастым. Əлі  ыдыс -аяќ  алып
їлгермедім.
Хочу позавтракать в столовой.
Только  вчера  устроилась  в
общежитии. Еще  не  успела
обзавестись посудой.
1.- Лариса, біздіѕ  бґлмеге  жїр.
Ертеѕгілікті  бірге  ішейік, сосын
сабаќќа барамыз.
Лариса, пошли к нам в комнату.
Позавтракаем  вместе, затем
пойдем на занятия.
2.- Жоќ,
рахмет. Сеніѕ
кґршілеріѕнен ыѕєайсыз болар.
Нет, спасибо. У  тебя  есть
соседи, неудобно.
1.- Біз  Александр  екеуміз  тўрамыз.
Ол сеніѕ келгеніѕе ќуанады.
Мы 
живем 
вдвоем 
с
Александром. Он обрадуется к
твоему приходу.
2.- Олай  болса  жїр. Əйтпесе,
сабаќќа кешігеміз.
Тогда пошли, а то опаздаем на
занятие.
1.- Міне, мынау  біздіѕ  бґлме.
Тґрлет, Лариса. Александр, сен
ќайдасыѕ? Ќонаќты ќарсы ал.
Вот, это 
наша 
комната.
Лариса, проходи. Александр,
где ты? Принимай гостья.
3.- О-о, Лариса, сəлем. Тґрлет.
О-о, Лариса, привет. Проходи.
1- Александр, Ларисаны таѕертеѕгілік
асќа шаќырдым. Бізде бəрі дайын ба?
Александр, Ларису  я  пригласил
на завтрак. У нас все готово?
3.- Əрине.  Отырыѕдар. Лариса,
саєан шайды кілегеймен ќўяйын ба?
Конечно. Садитесь. Лариса,
тебе налить чай со сливками?
2.- Иə, Александр. Мен ќою шай ішемін.
Да, Александр. Я пью густой чай.
1.- Александр, мен  шайды  сїтсіз,
лимонмен  ішемін.
Александр,  чай  я  буду  пить
без молока, с лимоном.
2.- Александр, шай ґте  дəмді. Біраќ
сабаќќа баратын уаќыт болды.
Александр, чай  очень  вкусный.
Но пора  идти на занятие.
Мерекелі, берекелі дастархан

Ќазаќ  тілі
103
316-тапсырма. Тілдік ќўрылымдарды мўќият оќып, есте саќтаѕыздар
Тілдік ќўрылымдар
Речевые обороты
Тґрлет- Тґрлетіѕіз
Проходи- Проходите
Жоєары шыєыѕыз
Проходите
317 -тапсырма. Сґздерді мўќият тыѕдап, есте саќтаѕыздар
1. Ќайда- ќайдан
5. Асхана- асханадан
2.Жатаќхана- осы жатаќханада
6. Кґрші-  кґршілеріѕ
3. Неше- нешінші
7. Кілегей- кілегеймен
4. Ертеѕгілік
8. Сїт- сїтсіз- сїтпен
318 -тапсырма.  Сўраќќа жауап беріѕіздер.
- Сіз ертеѕгілікті ќайда ішесіз? Сіздіѕ досыѕыз ( əкеѕіз, шешеѕіз,
сіѕліѕіз, ќарындасыѕыз) ертеѕгілікті ќайда ішеді?
319 -тапсырма. Мəтін-сўхбатты  таєы  бір  рет  мўќият  оќып,
мазмўнын айтып беріѕіздер.
320 -тапсырма. Жаќшаныѕ  ішіндегі  сґздерді  кґсемше
формасына  ќойып, дəптерлеріѕізге  жазыѕыздар ( Гт. 179
б,  №35 кесте).
1.  Əлі  ыдыс-аяќ  (алу)  їлгерген  жоќ.  2.  Ертеѕгілікті  бірге  (ішу),
сабаќќа барамыз. 3. Александар Ларисаны (кґру),  ќуанды.
 321 -тапсырма. Сўраќтарєа  алдымен  болымды, сосын  болымсыз
тїрде жауап беріѕіздер.
Їлгі: - Сен асханаєа барасыѕ ба?
         
-  Иə,  асханаєа  барамын.  (Жоќ,  асханаєа  бармаймын.  Жоќ,
асханаєа емес, мейрамханаєа барамын).
1. Сен дїкенге барасыѕ ба?  2. Сен институтќа барасыѕ ба? 3. Сен
кітапханаєа  барасыѕ  ба? 4. Сен  дискотекаєа  барасыѕ  ба? Сен  киноєа
барасыѕ ба?
322 -тапсырма. Мəтінді мўќият оќып, мазмўндаѕыздар
  Жатаќхананыѕ дəлізінде Алексей Ларисаны кездейсоќ
кездестіріп, таѕ  ќалды. Лариса  осы  жатаќханаєа  кеше  орналасыпты.
Əлі  ыдыс-аяќ  алып  їлгерген  жоќ. Ол  ертеѕгілікті  асханадан  ішпек
болды. Біраќ  Алексей  Ларисаєа ”ертеѕгілікті  бірге  ішейік ”-деп
ўсыныс  жасады. Алексей  Александрмен  бірге  тўрады. Александр
Ларисаны кґріп, ґте ќуанды. Балалардыѕ бґлмесі Ларисаєа ўнады.

Жаќсылыќова К.
104
323 -тапсырма. Сіз  досыѕызбен  институт  дəлізінде  кездестіѕіз.
Оны киноєа(тїскі асќа,  ќонаќќа) шаќырыѕыз.
            Лингвоелтанулыќ тїсініктеме
324 -тапсырма. Мəтінді  мўќият  оќып, мазмўнын  тїсінуге
тырысыѕыздар. Мəтін ішіндегі маќалдарды есте саќтаѕыздар.
Ќазаќтыѕ ќонаќ кїту рəсімі
Ќазаќ – ежелден  ќонаќжай, бауырмал  халыќ. Ќазаќ халќы ќонаќ
кїтуді  де, ќонаќ  болып ќыдыруды да  ќызыќ кґрген. Халыќта «Ќўтты
ќонаќ  келсе, ќой  егіз  табар», «Ќонаќпен  еріп  ќўт  келеді» деген
маќалдар  текке  айтылмаєан. Сондыќтан  їй  иесі- отаєасы  ќонаєын
ќарсы  алєанда  есігін  ашып, алдымен  ќонаєын  кіргізеді. Ќонаќќа  ет
асып, ќымыз  немесе  шўбат  береді, шай  дайындайды. Ќонаќтыѕ  риза
аттануына жаєдай жасайды.
          /Ныємет Ж.Н. Ќазаќ тілі хрестоматиясы. А,2003-221б/
28-сабаќ                                Институтта.
325 -тапсырма. Мəтін-сўхбатты  мўќият  тыѕдап, рґлге  бґліп
оќыѕыздар.
Їзілісте
На перемене
1. – Максим, сен асханада болдыѕ ба?  Максим, ты был в столовой?
2. - Иə, мен асханадан келемін.
Да, я иду со столовой.
1. - Тїстікке не бар екен?
Что там есть на обед?
2.-  Салат, винегрет, капуста.
Салат, винегрет, капуста.
1.- Ыстыќ тамаќќа не бар екен?
Что есть на горячее?
2.- Ыстыќ тамаќтан - сорпа, борщ,
екіншіге  -  ќуырдаќ,  балыќ,  ќўс  еті
жəне котлет бар. Гарнирі -  картоп,
кїріш, ќарамыќ, макарон.
На  горячее  -  бульон,  борщ,  на
второе  -    куырдак,  рыба,  дичь  и
котлеты  есть. Гарниры -картофель,
рис, гречка, макарон.
1.- Палау бар ма?
Есть плов?
2.- Бар. Бўл меніѕ сїйікті таєамым.
Їшіншіге  компот, шырын, шай,
алуыѕа болады.
Есть. Это мое любимое блюдо. На
третье можешь  взять  компот, сок,
чай.
1.-  Тїстік ќанша тўрады?
Сколько стоит обед?
2.- Əр  тїрлі - 350 теѕге. Кейбірі
360- 400 теѕге.
По  разному- 350 т. Некоторые  от
360 до 400 тенге.

Ќазаќ  тілі
105
3.- Максим, сəлем. Лариса,
тїстікке барамыз ба?
Максим, привет. Лариса, пойдем
на обед.
1.- Барайыќ
Пойдем.
Студенттік асханада
В студенческой столовой
3.- Лариса, ќай жерге отырамыз?
Лариса, где сядем?
1.- Терезеніѕ  алды  бізге  ќолайлы
болады деп ойлаймын.
Я  думаю,  у  окна  нам  будет
удобно.
3.-  Міне,  дастархан  мəзірі.  Не
ќалайсыѕ?
Вот, меню. Что желаешь?
1.- Маєан  ет  салатын, тауыќ
сорпасы, палау 
жəне 
алма
шырыны.
Мне  мясной  салат, куриный
бульон, плов и яблочный сок.
3.- Ал мен капуста салатын, манты
жəне  апельсин  шырынын  аламын.
Сен  енді  отыра  бер, мен  кассаєа
барып есеп айырысайын.
А  я  возьму  салат  из  капусты,
манты  и  апель-синовый  сок. Ты
иди  садись,  а  я  пойду  в  кассу
рассчитаюсь.
4.- Барлыєын бірге есептейін бе?
Все считать вместе?
3.- Иə, бірге есептеѕіз.
Да, считайте вместе.
4.- 784 теѕге.
784 тенге.
3.- Міне, 1000  теѕге.
Вот 1000 тенге.
4.-Ќалєаны 216 теѕге. Алыѕыз.
216 тенге сдачи. Возьмите.
1.- Алексей, ас тəтті болсын.
Алексей, приятного аппетита.
3.- Рахмет. Ґзіѕніѕ  де  тəбетіѕ
ашылсын.Ќандай дəмді манты.
Спасибо. И  тебе  приятного
аппетита. Какие вкусные манты.
1.-  Иə,  мўнда  асты  ґте  дəмді
дайындайды.
Да, здесь  готовят  еду  очень
вкусно.
326 -тапсырма. Сґздерді мўќият тыѕдап, есте саќтаѕыздар
1. Тїстік- тїскі тамаќ
7. Дастархан мəзірі
2. Ыстыќ тамаќ
8.  Терезеніѕ алды
3.  Сорпа- тауыќ сорпасы
9. Есеп  айырысу
4. Сїйікті таєам
10. Ќалдыќ- -ќалєаны
5. Тїшпара
11. Тўщы
6. Басыртќы
12. Ащы
327 -тапсырма. Тілдік  ќўрылымдарды  мўќият  оќып, есте
саќтаѕыздар
Тілдік ќўрылымдар
Речевые обороты
Ас тəтті болсын
Приятного аппетита
Тəбетіѕ ашылсын
Приятного аппетита

Жаќсылыќова К.
106
328 -тапсырма. Алексей мен Лариса тїскі асќа не алды?
Сіз бїгін тїскі асќа не жедіѕіз, не іштіѕіз?  Досыѕыздан
тїскі асќа не  ішіп-жегенін сўраѕыз.
329 -тапсырма. Досыѕыз  сізден  таѕертеѕгілік, тїскілік, кешкілік
астарыѕды ќайда ішетініѕді сўрап жатыр. Оєан жауап беріѕіз.
Їлгі: - Сен таѕертеѕгілік асты асханада ішесіѕ бе?
         -  Жоќ, їйде ішемін. (бґлмеде. Иə, асханада).
Ќашан?
Не? Нені?
Ќайда?
Таѕертеѕ
Таѕертеѕгілік ас(-ты)
Асханада
Тїсте
Тїскілік ас (-ты)
Їйде
Кешке
Кешкілік ас (-ты)
Бґлмеде
Саєат 10 - да
Сусын
Буфетте
D Назар аударыѕыз:       Уаќытты сўрайыќ.
– Уаќыт ќанша?
– Сегізден он минут кетіпті.-  8
10
   –     Тоєызєа  он минут ќалды. - 8
 50
   –  тоєызєа -  барыс септік,
   –  сегізден -   шыєыс септік.
330 -тапсырма. Бір-біріѕе  тїскі  ас (кешкі  ас, ертеѕгілік) ќанша
тўратынын айтыѕыздар.
Їлгі:   -  Алексей, тїскі астыѕ баєасы ќанша тўрады?
- 500 (бес жїз) теѕге.
Ќанша?    Ќанша тўрады?
Сколько?  Сколько стоит?
200 тенге, 15 тенге.
Не?           Тїскі ас.
                  Кешкі ас.
                  Таѕертеѕгілік ас.
                  Ыстыќ таєам.
                  Шырын.
331-тапсырма. Сўраќќа берілген жауапты толыќтырыѕыз.
Їлгі:-Лариса ќайда?
        - Ол буфетте. Ол . . . . ішкісі келеді. (Ол буфетте. Ол шырын
ішкісі келеді.)

Ќазаќ  тілі
107
1.  -Александр ќайда?
    - Ол дəмханада. Ол  ... ... ішкісі келеді.
2. - Алексей ќайда?
    -  Ол асханада. Ол . . . жегісі келеді.
3. -  Максим ќайда?
    -  Ол мейрамханада. Ол . . . ішкісі келеді.
332 -тапсырма. Сіз досыѕызбен мейрамханаєа келдіѕіз. Дастархан
мəзірін  оќып,    даяшыєа    тапсырыс  беріѕіздер.  Сіз  тїстікке
(ертеѕгілікке, кешкі  асќа) не алєыѕыз келеді?  Сіздіѕ досыѕыз не
алєысы келеді?
№  тїрі
Дастархан мəзірі
таєам аты
дана,
грамм
баєасы
1.
2.
3.
4.
5.
Басыртќы
Ыстыќ таєам
Екінші
ыстыќ таєам
Гарнир
Сусын
салат
ет салаты
капуста
томат салаты
тауыќ сорпасы
борщ
ќышќыл кґже
ет
балыќ
котлет
плов
картоп
кїріш
макарон
ќарамыќ
шай
компот
кофе
шырын
100 гр.
100 гр.
100 гр.
100 гр.
1 п.
1 п.
1 п.
1 п.
1 п.
1 п.
1 п.
1
1
1
1
1 ст.
1 ст.
1 ст.
1 ст.
50 т.
45 т.
25 т.
30 т.
60 т.
53 т.
45 т.
70 т.
64 т.
58 т.
47 т.
15 т.
17 т.
20 т.
13 т.
10 т.
15 т.
15 т.
20 т.

Жаќсылыќова К.
108
333 -тапсырма.   Сіздіѕ досыѕыздыѕ (əкеѕіздіѕ,
шешеѕіздіѕ,  апаѕыздыѕ, т.б.) сїйікті асы не? Əѕгімелеѕіз.
əкемніѕ, шешемніѕ,                        ќазаќша ет, манты, палау,
аєамныѕ, жеѕгемніѕ,                      ќўс сорпасы, борщ,
Эльмираныѕ, Алексейдіѕ,             ќуырдаќ, салат,
Санаттыѕ, Саяттыѕ                        балыќ т.б.
Їлгі: Əкемніѕ сїйікті асы - ќазаќша ет.
334 -тапсырма.   Тґмендегі жаєдаяттар бойынша сўхбат
ќўрастырыѕыздар.
А. Сіз  досыѕызбен  институттыѕ  буфетіне  келдіѕіз. Досыѕыз  бір
бейтаныс ќызбен амандасты. Ќыз туралы досыѕыздан сўраѕыз.
В. Досыѕыз  екеуіѕіз Алматы  ќаласы туралы  аныќтаєышты  оќып
отырсыз. Аныќтаєыштыѕ  бетінен  бір  мейрамхананыѕ (асхананыѕ,
азыќ-тїлік  дїкенініѕ, дəмхананыѕ, т.б.) атауын  оќыдыѕыз. Осы
мейрамхана  (асхана,  азыќ-тїлік  дїкені, дəмхана, т.б. ) туралы
досыѕыздан сўраѕыз.
335 -тапсырма. Досыѕыз  сіздіѕ  институттыѕ, жатаќхананыѕ
ќасында не барын білгісі келеді. Сіздіѕ жауабыѕыз.
Їлгі: жатаќхана- буфет
1. –Алексей, сіздіѕ жатаќханада буфет бар ма?
2.- Иə, бар. Екінші ќабатта орналасќан. (Ґкінішке орай жоќ).
1. - Лариса, сіздіѕ институттыѕ жанында кафе бар ма?
2.- Иə, бар. Кафе  институттыѕ  сол  жаєында  орналасќан.
(Ґкінішке орай, жоќ)
Тірек сґздер: 1. Институт- асхана. 2. Университет- мейрамхана.
3. Институт- буфет. 4. Жатаќхана- дїкен. 5.Институт- кинотеатр.
6. Университет- театр. 7. Жатаќхана- аялдама.
336-тапсырма.  Мəтінді мўќият оќып, мазмўнын тїсінуге
тырысыѕыз.
Тіл  жəне  аударма  институтында  екінші  сабаќтан  кейін
їлкен їзіліс. Студенттердіѕ бəрі институт жанындаєы  асханадан, енді
бірі тґмендегі буфеттен  тамаќтанады. Їзілісте тґменгі ќабатќа тїскен
Лариса Максимді кґрді. Ол Максимнен ”Асханада болдыѕ ба, тїстікке
не  бар  екен?”- деп  сўрады. Максим  асханада  болыпты. Онда  ыстыќ

Ќазаќ  тілі
109
тамаќтан: сорпа, борщ, екіншіге: ќуырдаќ, балыќ, ќўс еті  жəне котлет
бар. Гарнирге  картоп, кїріш, ќарамыќ, макарон  береді. Ларисаныѕ
сїйікті  таєамы  палау  да  бар. Сусынєа  компот, шырын, шай  алуєа
болады. Тїстіктіѕ баєасы 350-400 теѕге.
Алексей  мен  Лариса  тїскі  асќа  бірге  барды. Олар  асханада
терезеніѕ алдына отырды. Ґте ќолайлы жер. Лариса ет салатын, тауыќ
сорпасын, палау  жəне  кілегей  ќосылєан  шай  алды. Алексей  капуста
салатын, манты  жəне  апельсин  шырынын  алды. Екеуі  їшін  Алексей
есеп  айырысты. Барлыєына 784 теѕге  тґледі. Алексей  кассирге 1000
теѕге берді. Ол 216 теѕге ќайырды.
Тїскі  ас  дəмді  екен. Алексей  мен  Лариса  тамаќты  ыќыласпен
ішіп-жеді.
337-тапсырма. Сіздіѕ  институтта  студенттер  тїскі  асќа  ќашан
барады? Сіздіѕ  дəмхананыѕ дастархан мəзірі  ќандай? Сізге ўнай
ма? Баєасы ќандай? Əѕгімелеп беріѕіздер.
338-тапсырма. Кґп  нїктеніѕ  орнына  шыєыс  септігініѕ
жалєауын ќойып, жазыѕыздар.
1. Манты  сиыр  еті... жасалєан. 2. Орама  ќой  еті... жасалєан.
3. Сорпа  тауыќ  еті ... дайындалєан. 4. Шырын  алма.... жасалєан.
5. Ќуырдаќ ет... жасалєан. 6. Балмўздаќ сїт... жасалєан.
339-тапсырма. Салыстырмалы шырайда тўрєан сґздерді табыѕыз-
дар ( Гт. 171 б,  №15 кесте).
1. Сазан  етінен  шортан  еті  дəмділеу. 2. Жамбас  етінен  тґс  еті
майлылау. 3. Ана салаттан мына салат ащылау. 4. Ана сорпадан мына
сорпа  тўщылау.  5.  Мына  кесектен  ана  кесек  ет  їлкендеу.    6.  Бўл
торттан ана  торт  кішілеу. 7. Ќой етінен  сиыр еті  ќаттылау. 8. Шошќа
етінен  ќойдыѕ  еті  жўмсаќтау. 9. Мына  ќарбыздан  ана  ќарбыз  ірілеу.
10.Мына шырыннан балмўздаќ салќындау.
340-тапсырма.  Сґз тіркестерін аударып, сґйлем ќўрастырыѕыздар.
1. Чашка  чая. 2. Тарелка  супа. 3. Стакан  кефира. 4. Чай  с
лимоном.  5.  Две  порции  плова.  6.  Стакан  сока.  7.  200  грамм
мороженного. 8. Порцию борща. 9. Три куска хлеба.

Жаќсылыќова К.
110
341-тапсырма. Тґмендегі сґздермен сґйлем ќўрастырыѕыздар.
їйде,
асхана,
мейрамхана,
дəмхана,
буфет
ертеѕгілік
тїскі ас
ыстыќ таєам
суыќ таєам,
басыртќы
манты, лагман, ќуырдаќ,
тауыќ сорпасы, котлет,
кїріш, айран, ќарамыќ,
бўршаќ, орама ет, нан,
сыра, бауырсаќ, шырын,
тоќаш, шай, тїшпара,
ќазаќша ет,
ішеміз.
аламыз.
жейміз
бар.
береді.

жүктеу/скачать 3,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: