Жеке жазылушылар үшін 65367 1 жылға 3083,04 3274,80 3427,68 Мекемелер мен ұйымдар үшін



Pdf көрінісі
бет6/11
Дата26.01.2017
өлшемі15,68 Mb.
#2783
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Б.АЛҚАБАЕВ

менің жаныма жақын» деп жауап 

берді.

Қорытынды с зді №4 кітапхана-



ның меңгерушісі, к птеген руха-

ни іс-шаралардың жоға ры деңгейде 

туіне ұйытқы болып жүрген Сағын 

И м а н б а е в а   а л д ы .   О л   ж а з у  ш ы -

ның шығармаларын іздеп келетін 

оқырмандардың к птігін, автор 

туындыларында ұмыт болып бара 

жатқан салт-дәстүрлерімізді, қыз 

тәрбиесін жиі к теретінін атап  тті. 

Бір айта кетерлігі – Нұрдәулет Ақыш 

«Кітапхананың құрметті оқырманы».  

Кітапхана оқырмандары Айдын 

Ілияс, Бақтияр Арғымбеков, Аяулым 

Жидебаева, Айгерім Хаметова жазушы 

шығармаларынан үзінділер оқыды. 

П.Чайковский атындағы музыкалық 

колледж студенті  діл Досмұхамед 

«Қайықта», Алматы полиграфиялық 

кол  лед жінің  студенті  Бекарыс  Тұранов 

«Ауылға сағыныш» әнін нақышына 

келтіре орындаса,  нерпаздар Қабыл 

Арнат пен Мағжан Тойшыбаевтың 

күй ша шуы к пшілікке к теріңкі 

к ңіл күй сыйлады.  



Бағдагүл БАЛАУБАЕВА

АШАРШЫЛЫҚТЫҢ 

АУЫР ЗАРДАБЫ

Оқырмандарымен 

жүздесті

Борис  лікенұлы мұндай де-

ректер дің әлі күнге дейін нақ-

ты лан бай, бір жүйеге түспеуінің 

салдарынан болып отырғандығын 

жеткізді. Режиссер, сценарист Еркін 

Рақышев түсірген «Ашаршылық» 

деректі фильмі, автор дың фильмді 

жасау барысындағы ашар шылық 

оқиғаларына қатысты деректер 

хақындағы әңгімесі де ортақ әңгімені 

толықтыра түскендей болды.

Тарих ғылымының докторы, 

профессор Талас Омарбеков ба-

яндамасында тәуелсіздігіміздің 

алғашқы жылдарында ашаршы-

лық оқиғаларын зерттеу ж нін-

дегі Парламенттік комиссияның 

қ ұ   р а м ы н д а   а к а д е м и к - ғ а л ы м 

М . Қ о з ы  б а е в ,   ж а з у ш ы ,   қ о ғ а м 

қай   раткері  Ш.Мұрта замен  бірге 

жұмыс істегенін тілге тиек етті. 

Сонда ашаршылықтан 2 милли-

он халық қырылғандығын жария 

еткендіктерін айта келіп, бұл орай-

да бірқатар мәселелерге тоқталды. 

Ұлы Отан соғысының ардагері, 

Ұлттық Ғылым академиясының 

академигі Сағындық Кенжебаев 

Қарағандыдағы ашаршылық жыл-

дар оқиғасына куәгер болғандығын 

еске ала отырып,  з зерттеулерінде 

ашар шылық жылдары Қазақстанды 

басқарған Голощекиннің бір рет те 

ауылда болмағандығын, с йте тұрып

қазақ ауылының жағдайын жақсы 

білетін Т.Рысқұлов, С.Сәдуақасов 

сынды қай раткерлердің с здеріне 

қ ұ л а қ   а с п а ғ а н  д ы ғ ы н а   б і р қ а т а р 

дәлелдер келтірді. 

Тарих ғылымының кандида-

ты Қайдар Алдажұманов мұрағат-

тардағы құжаттарда елімізде ашар-

ш ы л ы қ   б о л ғ а н ы   а й т ы л ғ а н м е н , 

кісі шығыны туралы мәлімет кел-

тірілмегендігіне, к п ретте шын-

дықтың жасырылғандығына к з 

жеткізгендігін айтты. Ш.Уәлиханов 

атындағы тарих және этнология 

инс титуты директорының орын-

басары, ғылым докторы Светла-

Белгілі жазушы, Қазақстан Жа-

зушылар одағының мүшесі Нұрлан 

Қами Н.Ақыштың шығармашылығы 

х а қ ы н д а   о й   т о л ғ а д ы .   Ф и л о -

л о г и я   ғ ы л ы   м ы   н ы ң   к а н д и д а -

ты, әл-Фараби атын дағы Қазақ 

ұлттық университетінің доценті 

Жолдасбек Мәмбетов автордың 

шығармаларында  зінше сипат-

тау,  зінше суреттеу тән екендігін 

баса к рсетті. М. уезов атындағы 

дебиет және  нер институтының 

ғылыми қызметкері Айнұр Ахметова 

жазушы-ғалымның ғылым, сондай-

ақ әдебиет саласында да қажырлы 

еңбек етіп жүргенін тілге тиек етті.

Кеш иесіне оқырмандар тарапы-

нан сан сауалдар қойылды. Мәселен, 

үш жасынан бастап 11 сыныпқа 

дейінгі  мір кезеңі қамтылған «Аласа 

таулар аясында» атты туындысының 

а т а у ы н а   б а й л а н ы с т ы   б е р і л г е н 

сауалға жазушы: «Аласа таулар ая-

сында атауы екі түрлі мағынада 

қойылған. Біріншіден, мен туып-

скен Тарбағатайда да аласа таулар, 

т мпешіктер бар. Екіншіден, оның 

астарында сол ауылдың қарапайым 

адамдары тұр. Сондықтан бұл с з 



Жуырда  ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығына орай Қазақстан Республикасы 

Президенті мұрағатының ұйымдастыруымен «Қазақстандағы 1930 жыл-

дардағы ашаршылық: құжаттар мен деректер» атты дөңгелек үстел өтті. 

Жиындағы беташар сөзінде Қазақстан Республикасы Президенті мұрағатының 

директоры, техника ғылымының докторы, профессор Б.Жапаров сол бір 

ашаршылық жылдарына байланысты мұрағат қорларындағы деректердің ай-

тары мол, тек соларды талдау, таразылау – кезек күттірмес міндет екендігін алға 

тартты. 

Алматыдағы №4 кітапханада белгілі жазушы, сыншы, филология ғылымының 

докторы,  Қазақстан Жазушылар одағының және Қазақстан Журналистер 

одағының мүшесі, Халықаралық «Жамбыл» сыйлығының лауреаты, М.Әуезов 

атындағы Әдебиет және өнер институтының бөлім меңгерушісі Нұрдәулет 

Ақыштың шығармашылығына арналған «Қарымды қаламгер, әдебиетші 

ғалым» атты кеш өтті. Кешке қоғам қайраткерлері, ақын-жазушылар, кітапхана 

оқырмандары жиналып, аталған шара аясында «Саңлақ суреткер», «Қазақ 

прозасының майталманы» бейнебаяны және «Көркемсөздің көрнекті шебері» 

атты кітап көрмесі ұйымдастырылды.

Қ

Қ

Тарих өткен 

мен 

кеткеннің 



куәсі. Барды бағалап, жоқты іздейтін 

қымбат құжат секілді. Іздегенімізді та-

уып, көзайым болып жататынымыз да 

сондықтан. Осы тарих беттерін сарап-

Е

Е

ЛІ АРДА ТА АН



ЛІ АРДА ТА АН

Ат жалын тартып мінгеннен, өмірінің соңына дейін халық мүддесі 

үшін қызмет жасап өткен Құлымбетов Калининге жазған ха-

тында, Қазақ стандағы балалар саны Одақ көлеміндегі панасыз 

балалардың үштен бірін құрайды, болашақ ел иелерінің талапқа 

сай оқуы үшін, олардың оқу орындарын жабдықтау үшін қосымша 

үш миллион сом қаржы бөлуін сұраған. Елдің келешегі- жастар 

екендігін, оларды дер кезінде оқытып, тәрбие беріп, қоғамның 

белді мүшесі етіп дайындау керектігіне ерте бастан қам жасау –

қайраткердің қарымды істерінің бір көрінісі ғана. Елге, жерге деген 

жанашыр қамқорлығы – патриот ұлдың ұлағатты ойының тек, бір 

күнді емес, болашақты барлаған көрегенділігі екенін байқаймыз.

АНА ТІЛІ

7

№16 (1326) 



21 – 27 сәуір

2016 жыл


ЗҰЛМАТ ЖЫЛДАР  ЖАҢҒЫРЫҒЫ  

Қазақ станда болған Созақ, Қарақұм, 

Абыралы, Қызылқұм, Адай көтерілісін 

Т.Рысқұлов, Н.Нұрмақов, С.Сей фул-

лин, т.б. сынды белгілі қайрат кер лер-

мен бірге ұйымдастыруға қатысты 

деген айып тағылып, 1938 жылы 25 

ақпан да атылып кетті. 

Бұрын да, бүгін де «Құлымбетов 

Адай көтерілісін ұйымдастырушы» 

деген әңгімені түйіндеуге нақты дәлел 

жоқ. Сондықтан, біз бұл мақалада 

тарих бетіне түскен құжаттардан, 

м ұ р а ғ а т т а ғ ы   м ә л і м е т т е р д е н   б ұ л 

сұраққа қатысты деректі көре алмадық. 

Біздің білетініміз, Құлымбетов өзі 

өмір сүрген қоғамда елдік істерге ара-

ласып, халық мүддесін қорғаған ел 

азаматтарының бірі.

Б а л а л ы қ   ш а ғ ы   қ а р а п а й ы м   о т -

б а с ы н а н   б а с т а л ғ а н   Қ ұ л ы м б е т о в 

өмірдің нешетүрлі қиындықа толы 

бел-белестерінде аяғынан тартқан 

д ұ ш п а н н ы ң   т е г е у р і н і н е   т ө т е п 

беріп, бүкіл іс-қимылы халқының 

мұң-мұқтажымен үндескен. Қазан 

төңкерісі тұсында әйелдер теңсіздігін 

жою, елдің сауаттылығын арттыру, 

Қазақстандағы жетім балалардың 

б і л і м   а л у ы н а   к ө м е к т е с у ,   е л д е г і 

ашаршылықтың жағдайын жеңілдету 

мәселелерін қозғап, олардың түбегейлі 

болмаса да, азаюына септігін тигізген 

еді. Елі үшін ерен еңбек етіп, ел ішіндегі 

қайшылықтармен аяусыз күрескен 

қайсар мінезді қазақ ұлы 20 жыл өткен 

ТӘЛІМ

соң, айыбы жоқ деп ақталған. Жұбайы 



Әйіш Құлымбетова «АЛЖИР»-дің 

тауқыметін 10 жыл тартқан жан.

Құлымбетовтің көзін көрген үзең-

гілестері ол туралы: «Құлым бетовтің 

көрегендігі мен мемлекеттік дәрежедегі 

ойлау жүйесі-көптеген әріптестерімен 

салыстырғанда көш ілгері болған. Екі 

тілде бірдей сөйлейтін әділ, турашыл 

азамат еді» деп еске алады екен. 

Асылдың ісі мен мұрасы туған 

елінің аспанынан алыстаған емес. 

Бұл сөзімізге нақты дәлел –Елбасы-

мыз Нұрсұлтан Назарбаевтың қол-

д а у ы м е н   1 9 9 1   ж ы л ы   А л м а т ы д а , 

Ақтөбеде, Ырғызда Құлымбетовтің 

100 жылдығының аталып өтуі.  Елі 

ардақтаған асыл азаматтың атына 

берілген Алматы, Ақтөбе қаласындағы 

көшелер – елі үшін туып, елі үшін 

өлген аяулы ұлына деген халқының 

құрметі. 

Е л і м   д е п   т у ғ а н   е р д і ң   е с і м і н 

ардақтап, ол туралы бүгінгі ұрпаққа 

үлгі-өнеге болатын игілікті істер жа-

сау – біздің парызымыз. Халқының 

бақытты болашағы үшін ұланғайыр іс 

жасап, соңына өлмейтін іс қалдырған 

асыл азамат туралы бүгінгі ұрпақ жете 

білуге тиіс. Сонда ғана қазақ елінің 

жадында жүрегі елім, халқым деп 

соққан Құлымбетовтей білімді, пара-

сатты, іскер ұлдардың есімі мәңгілік 

сақталатыны ақиқат. 

Тағылымды тарихтың тағы бір 

жаңа парағы – биылғы Қазақстан 

Тәуелсіздігінің 25 жылдығын ұлы 

мереке ретінде атап өткелі отыр. 

Ата-бабаларымыз армандап өткен 

азаттықтың ақ таңдарымен бірге 

т о й л а н а т ы н   о с ы   б і р   д ү б і р л і   т о й 

қарсаңында қазақтан туған қайсар 

ұл-Желдірбай Құлымбетовтің 125 

жылдық тойы сәні мен салтанаты 

жарасып, тойланып өтсе, тарихтың 

жаңа бетіне ұлағатты ұрпақтың пара-

сат-пайымымен жасалған игіліктің бір 

көрінісі өз құрметімен жазылған бо-

лар еді. Халқын сүйсе де, халқы үшін 

жаны күйсе де небәрі 47 жасында елі 

үшін өмірін берген, арманда кеткен 

асыл ер-Құлымбетовтің тойы тек, 

Ақтөбе облысында ғана емес, көзінің 

тірісінде ерен еңбек жасаған Павло-

дар, Солтүстік Қазақстан, Қарағанды, 

Қостанай облыстарында да аталып 

өтіп жатса, қайсар мінезді өжет ұлдың 

аруағы риза болмас па?

Тәуелсіздіктің алтын ұясы Алматы 

қаласында тұратын Ұлы Отан Со-

ғысының ардагері, ҚССР Министр -

лер кеңесінің бұрынғы орын басары 

Сұлтан Жиенбаев ағамыз бастаған бір 

топ зиялылар Ақтөбе облысының әкімі 

Бердібек Мәшбекұлы Сапарбаевқа хат 

жолдап, Құлым бетовтің 125 жылдығына 

байланысты бірқатар мәселелерді 

көтерген болатын. Олардың қатарында, 

Ақтөбе қаласындағы педагогикалық 

колледжге немесе орта мектептердің 

біріне Құлымбетовтің есімін беру, 

Құлымбетовтің шығармаларын екі 

томдық кітап етіп шығару, Алма ты  дағы 

мемлекет және қоғам қайрат кер лерінің 

е с к е р т к і ш - м ү с і н д е р і   о р н а  т ы л ғ а н 

алаңға Құлымбетов тің де ескерт кішін 

де қосу туралы мәселелер бар.

«Өзі жоқтың, көзі жоқтың» сөзін 

сөйлеп, арын арлаған ел зиялыла рына 

ризашылығымды білдіре отырып, 

ұлтжанды азамат, Ақтөбе облы сы-

ның әкімі Бердібек Мәшбекұлы Са-

пар баевтың осы көтерілген мәселеге 

түсіністікпен қарайды деген сенімім 

бар.


Тарих – бұл уақыт  тамыршысы. 

Ақиқатты сөздің түбінде ел тарихының 

соқтықпалы, сынамалы кезеңдерден 

өткен, аумалы-төкпелі жылдарды ба-

стан кешірген, ызғарлы тағдырдың 

ықпалынан ажырап, кемелді күнге 

жол тартқан бір күдік, бір үміттің 

соңы жарқын болашаққа жалғасқан 

д а ң ғ ы л   ж о л   ж а т ы р .   О с ы   д а ң ғ ы л 

жолдың бойында Елбасының сараб-

дал саясатын қолдап өсіп келе жатқан 

жас ұрпақ – кеше елім деп еңіреп 

өткен Құлымбетовтердің өмірінің 

жалғасы деп айтсақ, артық болмас. 

Білімі мен тәжірибесін бір арнаға 

тоғыстырған Құлымбетов ел өміріне 

тыңнан түрен салып, еніп жатқан саяси 

қозғалыстардың басы-қасында болып, 

бар мүмкіндігін туған халқының пай-

дасына сарқып, қызмет жасап, үлгере 

алмаған ұланғайыр істерін бүгінгі 

ұрпаққа аманаттап кетті. Сол аманаттың 

бір көрінісі – Көшбасшымыздың қолға 

алған тың идеяларының шұғыл түрде 

жүзеге асырылуына күш-қайрат беріп 

келе жатқан біздің жастарымыз. Бір 

жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, 

Тәуелсіз еліміздің жарқын болашағы 

үшін жасалынып жатқан орасан зор 

шаралардың мәні мен мазмұнынан 

жасалатын бір түйін, ол – ел мүддесі, 

ел игілігі, ел бақыты. 

Ертеңгі ел болашағының тізгінін 

ұстайтын бүгінгі жастар-ертеңгі ел 

тұлғаларының халқының тамыры 

тереңге тартқан төл тарихын жете білуі 

– зор қуаныш. «Өткенін құрметтемеген 

адам, бүгінінің қадіріне жетпейді» де-

ген нақыл сөзді есімізге салсақ, тарих 

толқынында жатқан шеті, шегі жоқ 

рухани мол қазыналарымыздың бізге 

беймәлім парақтары күн өткен сайын 

ашыла беретіні шындық. Ұлтымызды 

өміршең ететін де сол қымбат бағалы 

тарихымыз.  

мірзақ ОЗҒАНБАЕВ,

тарих ғылымының докторы, 

профессор

Орал, Қызылорда қалаларында екі 

жылдық мұғалімдер институттары 

ашылған. Көптеген қазақстандықтарды 

Мәскеуде оқытып, ел мәдениетінің да-

муына үлес қосқан. 

Адай көтерілісі  айтылғанда қоғам 

қайраткері Құлымбетовтің де аты 

аталады. Тарих бетінде күні бүгінге 

дейін тәптіштеп айтылып, жазылып 

келе жатқан бұл көтерілісті туғызған 

– Голощекиннің қолдан жасалған 

қанұйлы саясаты.«Асыра сілтеу бол-

масын, аша тұяқ қалмасын» деген 

мәтел де осы зобалаң жылдардың 

ауырт палығынан қалса керек. Езілген 

елдің несібесі кеміп, Қазақстандағы 

40 миллионға жуық малдан 4 милли-

он шамасындай ғана қалған. Аранын 

ашқан аштықтан қырылған адамның 

елде есебі жоқ. Халық санының азайып 

кетуін демографтар күні бүгінге дейін 

осы зұлматпен тікелей байланысты-

рады. 


Адай көтерілісіне байланысты 

ұ й ы м   д а с т ы р ы л ғ а н   к о м и с с и я н ы ң 

алғаш қы жиналысы 1931 жылдың 21 

шіл десінде Кендірлі кәсіпшілігінде 

бо лады. Оған комиссия төрағасы 

Құлымбетов және оның мүшелері 

Рагозин, Асылбеков, Әлиев қатысқан. 

Осы маңызды мәселеге қатысты сөз 

с ө й л е г е н   Қ ұ л ы м б е т о в   а у д а н д а ғ ы 

ұ й ы м н ы ң   ж ә н е   о н ы ң   ж е р г і л і к т і 

б ө л і м д е р і н і ң   ж а ғ д а й ы н   т а л д а п , 

түсіндіріп берген.

К ө т е р і л і с т і ң   м ә н - ж а й ы н а   т е -

р е ң і р е к   ү ң і л г е н   к о м и с с и я н ы ң 

төрағасы бұқараның наразылығын,  

әлеуметтік-экономикалық себептерін 

мұқият  зерттеп, талдап, асыра сілтеуді 

жоюдың шараларын бекітеді. Рес-

п у б л и к а   б а с ш ы л ы ғ ы н а   ж о л д а ғ а н 

жеделхатында өлкелік органдардың 

к о л л е к т и в т е н д і р у д е г і   ж і б е р г е н 

кемшіліктерін атап көрсетіп, шұғыл 

т ү р д е     ш а р а   қ о л д а н у   қ а ж е т т і г і н 

сұрайды.


« А д а й   д а л а с ы н д а   ш а р у а л а р 

қожалықтарын кәмпескелеуге ресми 

рұқсат жоқ бола тұрса да,  жергілікті 

шолақ белсенділер 1370 бас малды, 

оның ішінде 1300 бас ұсақ және 70 

азаматтарының  бұл дәлелді сөзіне 

Голощекин бастапқыда көнбегенімен, 

кейінірек 1932 жылы қазан айында 

өткізілген бюро мәжілісінде арнайы 

қаулы қабылдайды. 

Республикада болып жатқан жағ-

дай ды жоғарыда отырған басшы-

лардан ғана емес, жергілікті жердегі 

жұртшылықтан да жасыруға болмай-

ды. Қандай жағдай болып жатса да, 

ол жария болып отырылуға тиіс деген 

Құлымбетовтің пікірі қолдау таппай, 

айтылған жерінде қалады. 

Адай көтерілісіне қатысты мұрағат 

материалдарында комиссия  көтерілісті 

басумен қанағаттанбай, өзінің көздеген 

мақсаты – көтерілістің шығу себеп-

терін анықтауға ықыласты болған және 

осы бағытта жұмыс істеген.

1931 жылғы Адай көтерілісіне 

«Бұл Маңғыстау өңірінің халқы үшін 

«Малы менен дәулеті түгілі, ақылы 

мен әулетінің қайда қалғанын білмей 

қалған кез болды»  деп қазақтың заңғар 

жазушысы Әбіш Кекілбаев анықтама 

берген болатын.

Құлымбетовтің мына бір сөзіне 

көз жүгіртсек: «Отызыншы жылдың 

мамыр айынан бастап, – деді ол: – 

34-ші жылы мен түгелімен  Қазақстан 

хал комы төрағасының бірінші орын-

басары қызметін атқардым. Өмірімнің 

б ұ л   к е з е ң і н і ң   а л ғ а ш қ ы   ж а р т ы -

сы (30-31-32жж) Қазақстан өлкелік 

басшылығының, совет және партия 

қабырғасының с гілмей, қатая түсуі 

жолында тер т гіп еңбек етті. 

Институтын бітірген соң, жол-

дамамен Алматы облысы, «Талғар» 

совхозында инженер-механик, «Ок-

тябрь» совхозы комсомол комитетінің 

хатшысы болып бастады. Қазақстан 

ЛКЖО Алматы облыстық комсо-

м о л   к о м и т е т і н і ң   н ұ с қ а у ш ы с ы , 

Еңбекшіқазақ аудандық комсомол 

комитетінің бірінші хатшысы, осы 

аудан партия комитеті ұйымдастыру 

б лімінің меңгерушісі болды. Сол 

тұстағы принцип бойынша біреулерді 

ж е л п і л д е т і п   к т е р м е л е т і п ,   е н д і 

біреулерді жазылмаған ережеге сай 

жылдар бойы «шідерлеп ұстау» орын 

алып жатқанда партия оны жастар 

ұйымына сатылап жоғарылатып отыр-

ды. Бұдан соң, Алматы облыстық 

комсомол комитетінің бірінші хат-

шысы, Қазақстан Жастар одағының 

орталық комитетінің бірінші хат-

шысы қызметтерін атқарды. Жастар 

тәрбиесімен айналысты. Іскерлігімен 

к зге түсті.  ртүрлі мінбелерден жа-

лынды с зін естіп, заман талабын 

сезіне білген, ойы ұшқыр, құлашын 

кеңінен сермей алатын жас екен деп 

сыртынан сүйсініп жүрдік. Мұндай 

лауазымды қызметте қалың елдің 

аманатын арқалаумен қоса,  зі жас-

тайынан тізгінін ұстап, соның қара 

қазанында қайнап, жастар мүддесінің 

қорғаушысы болды.  з орнына лайық 

адамға әрқашан сұраныс бар. Ол қыз-

метті керек қылғаннан емес, қызмет 

оны керек еткенін байқауға болады. 

Есенжол Қаниұлы бүгінде жас-

тар жетекшісі болып табылады. Бар 

жақсыны бойға жинау ұлы  нер 

демекші, ол оны сүйіспеншілікпен 

атқарып жүр. 1995 жылдан бері кезінде 

з бастамасымен құрған «Казинтер-

мол» ЖШС-ның бас директоры. 

Бірегей адамдар алға тек ұлы 

мақсаттар қояды. Ол мақсатқа апарар 

жол да тым ұзақ. Біздің кейіпкеріміз 

мұндай межеге үнемі даму жолын-

да келеді. Есенжол 2007 жылы – 

Қазақстан гуманитарлық-саяси конъ-

юнктура орталығын, 2011 жылы – Са-

яси зерттеулер ассоциациясын құрып, 

екеуіне де басшылық жасап келеді. 

2007 жылдан саяси ғылым докторы

профессор.

Ғалымның еңбек жолына қарап 

отырсақ, қандай қиын-қыстау кезең 

болса да оның жастар мәселесіне, 

ғылымға, саясаттану, әлеуметтану 

саласына адал болғанын к реміз. 

Тәуелсіздік алып, ел нарық заманы-

на к шіп жатқан кезде, ең тұралаған 

салалар – білім мен ғылым және жа-

стар тәрбиесі болғаны белгілі. Десе 

де, ісіне берілген Есенжол сынды 

азамттар саланы тастап кеткен жоқ. 

Қайта болашақ кадрларды дайындауға 

барын салды. Осы жылдары «Инфор-

мационная политика Республики 

Казахстан в условиях глобализации», 

«Анатомия казахстанской молоде-

жи», «Совершенствование правовой 

системы Республики Казахстан и 

вклад академика Сартаева С.С. в 

становление правового государства» 

монографияларын, «СМИ и поли-

тика» оқу құралын, «Первые руково-

дители комсомола Казахстана» және 

басқа да ғылыми еңбектерді жазуға 

атсалысты.  з қаламынан туған 100-ге 

тарта ғылыми және ғылыми-к пшілік 

зерттеулердің әрқайсысы к терген 

жүгі бір т бе. Салмақты ой-түйіндерге 

толы ғылыми еңбектері ағылшын, 

ұйғыр, түрік және басқа да тілдерге 

аударылып жарық к рді.

Есенжол жоғары білікті ғылыми-

педагог мамандарды аттестаттау мен 

даярлауға да зор үлес қосып келеді. 

Гуманитарлық мамандарға ғылыми 

дәреже беру мен бағалауға арналған 

бірнеше ғылыми кеңестердің және әл-

Фараби атындағы ҚазҰУ жанындағы 

диссертациялық кеңестің мүшесі 

ретінде ғылыми тұрғыда еңбек етіп 

к е л е д і .   Х а л ы қ а р а л ы қ   ж и ы н д а р 

мен кездесулер ұйымдастыруда да 

оның тәжірибесі мол. Халықаралық 

саясаттанушылардың жазғы мектебін 

ткізу шарасының, 1 Еуразиялық 

саясаттанушылар конгресін  ткізу 

шарасының жетекшісі ретінде де 

биіктерден к рінді. 



(Жалғасы 9-бетте)

СЕНІМГЕ СЕЛКЕУ 

ТҮСІРМЕЙ...

Е с е н ж о л   А л и я р о в т ы   с о н д а й 

азаматтардың қатарына жатқызар 

едім. Бұл орайда саналы ғұмырын 

жастарды тәрбиелеуге, ақпарат сая-

сатына, дін мен ұлт мәселелеріне, зи-

ялылар тарихын зерттеуге, тұлғатану 

саласына арнап келе жатқан азамат. 

Бүгінде алпыстың асқарынан к рінген 

ғалымның жүріп  ткен жолы ауыз тол-

тырып айтарлық жетістіктерге толы. 

з басым, Есенжолды кемінде 

ширек ғасырдай уақыттан бері біледі 

екенмін. Қызмет бабында жүріп Ал-

маты қаласындағы партия, кеңес, 

комсомол қызметкерлері арасынан 

жиі к ретін едім. Олардың  мірінен, 

ұғым-түсінігінен, тыныс-тіршілігінен 

байқағаным, бұл қатарда жүргендер 

ә р т ү р л і   б о л а д ы   е к е н .   К б і н д е 

ресмилік сипат басым. К пшілігі 

қазақша с йлемейді. Қазақша сұрасаң 

орысша жауап береді дегендей...

Міне, осындай қызметкерлердің 

арасынан болмыс-бітімі  згеше аза-

маттар да кездесіп қалатын. Олардың 

мұндай ерекшеліктері, әсіресе, алқалы 

мәжілістерде айқын аңғарылатын. 

О р т а ғ а   ш ы қ с а   м ү л д е м   з г е р і п , 

арқаланып, жайнап кететіндері де бар. 

Есенжол Алияровты мен алғаш рет 

жастардың қалалық жиындарының 

бірінде к рдім. Ол жиырманың ор-

тасынан жаңа ғана асқан жігіт екен. 

Киіктің асығындай шымыр.С зі – 

мірдің оғындай. 

 Есенжол 1956 жылы Қызылорда 

о б л ы с ы ,   Ж а ң а қ о р ғ а н   а у д а н ы , 

Жаңақоған ауылында дүниеге келген. 

Кез келген адамның мінезі, ең 

алдымен, ата-бабасынан дарыған 

қасиетке, бойына ана сүтімен сіңген 

тәрбиеге байланысты болатыны 

белгілі. Есенжол Алияровтың белгілі 

жастар қайраткері және к шбасшысы 

болып қалыптасып,  мір бойы адал 

да таза қызмет істеуіне отбасынан 

алған тәрбиесінің үлкен ықпал еткені 

даусыз. 

Қазақтың танымында «тектілік» 

деген әдемі с з бар. Тектілік – 

адалдықты, адамгершілікті ту етіп, 

ақылы мен еңбегіне ғана сенген, 

ұлттық танымын отбасылық ұстаным 

еткен әулеттерге қатысты айтылатын 

с з. Алияр әулеті де осындай адал 

еңбек пен адамгершілікті ту еткен 

отбасы. 


Атасы Алияр – еңбек ардагері 

әрі үлкен азамат. Ол  мірдің мәнін 

ақ адал еңбектен іздеп, еңбекті жа-

нына серік еткен адам еді.  кесі 

Қани Алиярұлы білікті басшы, іскер 

ұйымдастырушы әрі зиялы тұлға 

болған. Ел құрметіне б ленген азамат. 

Анасы Раба  мірдегі басты мұрат бала 

сіріп, солардың қызығын к ру деп 

санаған қазақтың қарапайым, пара-

сатты, ақылды, еңбекқор аналарының 

бірі. Сол ниетіне сай жасы жетпіске 

жетіп, балалары мен немерелерінің 

қызығын к ріп,  мірден  тті. 

Болашақ мамандығын таңдауда 

адамға ортасы, ата-анасы, мектебі, 

тіпті белгілі бір адамдардың ықпал 

жасайтыны анық. Табиғатыңа жақын, 

тәрбиеңе бейім мамандық таңдау 

және сол мамандықты ғылыммен 

ұштастыру, оқыған мамандығыңның 

шыңына шығу деген к п адамның 

қолынан келе бермес қасиет. Есенжол 

алдыңғы толқын ағасы Бірлесбектің 

ізімен жүріп, сол ағасын  зіне үлгі 

етті. Ол бұл жолда жаңылысқан жоқ. 

Ағасы іспетті Есенжол да аудандағы 

кітапханаларды қоймай, барлығын 

оқып шықты десе де болады. Ол жыл-

дары техникалық мамандықтарға 

с ұ р а н ы с   т а ,   қ ұ р м е т   т е   ж о ғ а р ы 

е д і .   Б і р л е с б е к   а ғ а с ы   э н е р г е т и к 

мамандығын таңдады, бұл жолда 

жаңылыспады. Бүгінде ол ҚР ҰҒА 

академигі, техника ғылымының 

докторы, профессор, Мемлекеттік 

сыйлықтың лауреаты, елімізге, шетел-

дерге белгілі энергетик-ғалым. 

Есенжол орта мектепті бітірген 

соң, Қазақ ауылшаруашылық инсти-

тутына оқуға түсіп, инженер-механик 

мамандығын игерді. Тәуелсіздіктен 

соң, Мәскеу мемлекеттік әлеуметтік 

университетін заң мамандығы бойын-

ша  ндірістен қол үзбей бітірді.

Азаматтың қоғамдағы алар орнын 

айқындайтын негізгі  лшемдердің бірі 

– қоғамнан алғанынан бергені дейтін 

болсақ, Есенжол еліміздің рухани 

ұйымдарының жіберген қателіктері 

салдарынан ауыл мен селодағы асыра 

сілтеушілікке тұспа-тұс келді. Мен 

Өлкелік Комитеттің және оның хатшы-

сы Голощекиннің ауылды басқарудағы 

әдістеріне алғашқылардың бірі болып 

қарсы шықсам да, Өлкелік Комитеттің 

Бюро мүшесі ретінде жіберілген 

қателіктерге жауап беремін». (сонда, 

31 бет, М.Қойгелдиев).

Құлымбетов Исаевпен бірге қазақ 

шаруаларының жағдайын жақсартуға 

күш салып, нақты шаралар қолдануға 

ә р е к е т   ж а с а й д ы .   Г о л о щ е к и н н е н 

өлкелік партия комитетінің 1932 жылғы 

пленумнан кейін обком хатшыларының 

ауылдағы ауыр жағдайын талқылауға 

арналған кеңес өткізуді талап етеді. 

Бірақ Голощекин екеуіне: «Сендер-

ге өзі не керек, күнделікті көрініс-

көшіп кету әдетін тек, талқылаумен 

шешу мүкін бе?» деп жауап береді. 

«Онда біз, – деп жалғастырды ол –

Голощекин жолдасқа, егер ол обком 

хатшылары кеңесін шақырғысы кел-

месе, мәселені Орталық Комитеттің 

алдына қоятындығымызды білдірдік. 

Әйтеуір, бұл мәселе бюро талқысына 

қойылды (баяндамашылар өзім, Ка-

руцкий және Исаев болды). (Шестой 

Пленум Казахского Краевого Коми-

тета ВКП (б).10-16 июля, 1933 г, отчет, 

260 стр).Соның нәтижесінде обком 

хатшыларына ауылдағы жағдайды 

өзгертуге бағытталған нақты міндеттер 

жүктеледі (М.Қойгелдиев).

Құлымбетовке 1930-31 жылдары 




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет