К. Ж. Қожахметова
Тәрбие процесі және оның ерекшеліктері
жүктеу/скачать 6,1 Mb.
|
Педагогика
Тәрбие процесі және оның ерекшеліктеріЖалпы білім беру мекемелерінің оқу-тәрбие процесі тұтас пе- дагогикалық процесс болып табылады. Педагогика ғылымында тәрбиеге әлеуметтік және педагогикалық тұрғыдан қарайды. Ол туралы біз жоғарыда айтып кеткенбіз. Біз оның құрылымдық ком- поненттеріне жекелеп тоқталайық. Тұлға қалыптастырудағы мақсатты бағыт жүйесі, яғни іс- әрекеттің мақсаты болғанда ғана ол тәрбие процесі бола алады. Арнайы ұйымдастырылған тәрбие жүйесі. Демек, тәрбие жүйесінде бір ғана әдісті пайдалану мүмкін емес, бірін-бірі то- лықтырып отыратын бірнеше әдіс-тәсілдер арқылы нәтижеге жету. Тәрбиеленуші мен тәрбиешінің өзара байланыстылығы. Мұнда тәрбиеші мен тәрбиеленушінің кері байланысынсыз нәти- женің болмайтындығы анық. Сондықтан да тәрбие процесінде ол екеуінің арасында гумандық, сыйласымдылық қарым-қатынас- тың болуы шарт. Тәрбие процесінің мәні педагогикалық жағдаят- тардың шешімін табу және оның себептерін айқындауға тікелей байланысты. Яғни педагогикалық іс-әрекеттің нәтижелілігі, тәр- бие процесі мен оның салаларын дұрыс ажыратып, сол тұрғыдын әрекет етуге тәуелді. Қазіргі таңда бұл мәселе төмендегідей жік- теледі: – педагогикалық диагностика, яғни тәрбиеленушінің тәр- биелілік деңгейін анықтап, соған сай үйлесімді тәрбие процесін іске асыру міндеттерін айқындау; – бағыт-бағдарлы жоба құру. Тәрбиені іске асыруды жоспар- лай отырып, оның мазмұнын, формасын, әдістерін анықтау; – ұйымдастырушылық, яғни жоспарланған іс-әрекетті іске асырудың тәсілдерін, жүргізілу жолдарын белгілеу; – нәтижені бақылау және бағалау. Тәрбие процесінің іске асырылуын бақылай отырып, нәтижесін бағалау. Ал тәрбие процесінің ерекшеліктеріне келер болсақ, жоғары- да айтып өткендей, тәрбие мен оқыту – өзара байланысты тұтас іске асырылатын процесс. Бірақ олардың іске асырылуындағы ұқ- састықпен қатар айырмашылықтар да бар. Алдымен ұқсастығына тоқталар болсақ: – тәрбие процесі құрамына оқытудың элементтері енеді, мы- салы белгілі бір ережені орындауды талап етпестен бұрын, оны орындауға үйрету қажет; – оқыту процесі оқытушы мен оқушы қарым-қатынасын ұйымдастырудан тұратын болса, іс-әрекет барысында оқытушы тәрбиелеушілік қызметті де атқарады; – оқыту мен тәрбиелеу процесінде бірдей әдістер қолданыла- ды (түсіндіру, бақылау, т.б.). Екеуінің айырмашылығы оқыту барысында әртүрлі ғылым- дардың негізін меңгерту көзделсе, тәрбие процесінде оның жеке қасиеттерін қалыптастыру көзделеді. Сонымен, тәрбие процесінің сипаты: – мақсатты бағытталумен (мақсат нақты, анық болса, нәтиже де тиімді); – мақсаттың бірлігі (тәрбиеленуші мен тәрбиешінің қызмет- тестік көрсеткіші); – ұзақтылығы (нәтиже, оқыту процесіндегідей бірден көрін- бейді); – көп факторлылығы (тұлғаға жағымды, жағымсыз көптеген факторлар әсер етеді); – тәрбие процесінің үздіксіздігі (бір рет іске асыру деген мүл- дем болмайды); – кешенділігі (мақсат, міндет, мазмұн, әдіс, түрлерінің тұтас- тығы); – вариативтілігі (тәрбиеленуші жеке ерекшеліктерімен, әлеу- меттік тәжірибесімен ерекшеленеді); – қарама-қайшылығы (тәрбиенің қозғаушы күші). Қорыта келе, өзіміз көріп отырғандай, оқыту мен тәрбие тұтас процесс болғанымен, өзіндік ерекшеліктері де бар. жүктеу/скачать 6,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|