К. Жаңабеков Г. К. Жаңабекова Жануарлар морфологиясы жəне латын терминологиясы
— сурет. Жасуша қабықшасының құрылысы I жарғақ үсті кешен
жүктеу/скачать 3,09 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Рецепторлық қызмет.
- Зат алмасу қызметі.
| 8 — сурет. Жасуша қабықшасының құрылысы I жарғақ үсті кешен
(гликокаликс), II плазмолемма, III жарғақ асты кешен, IV цитоплазма 1 - гликопротеидтер, 2 — гликолипидтер, 3 — фосфолипидтер, 4 — холестерин, 5 — интегралды белоктар, 6 — жартылай интегралды белоктар, 7 — шеткі белоктар, 8 — микротүтікшелер, 9 — микрофиламенттер, 10 — қослипидті қабат Рецепторлық қызмет. Плазмолеммада жасушаға əсер етеұлпа əр түрлі физикалық жөне химиялық əсерлерді қабылдап сезеұлпа, ұлпалық сəйкестілікті (биологиялық белсенді заттар — гормондар, бөгде белоктар, түрлі антигендер) анықтайтын арнайы құрылымдар болады. Оларды рецепторлар — деп атайды. Рецепторлық қызметтерді гликокаликстің гликопротеидті (көмірсу-белок) жəне гликолипидті (көмірсу-май) құрылымдары атқарады. Зат алмасу қызметі. Жасуша мен оны қоршаған орта арасындағы зат алмасу процесі жасуша плазмолеммасының катысуымен жүреді. Бұл процесті плазмолемма астында орналасқан тасымалдаушы белоктық қүрылымдар — микротүтікшелер микрожіпшелер, микрофиламенттер іс жүзіне асырады. Заттардың сыртқы ортадан плазмолемма аркылы жасушаға өтуін эндоцитоз дейді. Эндоцитоздың екі түрі ажыратылады. Олар: пиноцитоз жене фагоцитоз. Плазмолемманың сыртқы беұлпадегі гликокаликсте қорытылған күрделі заттар мономерлерінің еріұлпаді түрінде жасушаға сіңірілуін пиноцитоз, ал заттардың ірі бөліктерінің жасуша плазмолеммасы арқылы қармалып, цитоплазмада ферменттердің көмегімен қорытылуын фагоцитоз — деп атайды. Заттардың жасушадан плазмолемма арқылы, керісінше, қоршаған сыртқы ортаға шығарылу процесін экзоцитоз — дейді. Жасушалар плазмолеммасы мен оның жарғақ
микроқұрылымдарынан құралған микробүрлер мен кірпікшелер кейбір
53
жолдары мүшелері мен жұмыртқа жолын астарлайтын эпителиоциттерде болады. жүктеу/скачать 3,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|