10 - сурет. Жануарлар жасушасының ультрамикроскопиялық (нөзік
микроскопиялық) кұрылысы
1 — жасуша ядросы, 2 — плазмолемма, 3 — микробүрлер, 4 — агранулалы
эндоплазмалық тор, 5 — гранулалы эндоплазмалық тор, 6 — Гольдж кешені,
7 — центриольдер жəне центросфера микротүтікшелері, 8 — митохондриялар, 9 —
эндоцитоз вакуольдері, 10 — миқрофиламенттер,
11 — бос рибосомалар.
Органеллалар (жасуша мүшелері) — жасуша тіршілігінде маңызды
қызметтер атқаратын цитоплазмадағы тұрақты құрылымдар. Жануарлар
жасушасындағы органеллалар жалпы жөне арнайы болып екі топқа бөлінеді.
Арнайы органеллалар тек кейбір жануарлар жасушаларына тəн
құрылым.
Арнайы
органеллаларға:
ет
жасушаларындағы
жиырылу
қызмеұлпа іс жүзіне асыратын белоктік жіпшелер —миофибриллалар, жүйке
55
жасушаларындағы жүйкелік толқындарды өткізу қызмеұлпа атқаратын
нейрофибриллалар,
эпителий
жасушаларыіадағы
кератин
белогі
жіпшелерінен түзіліп, тіректік қызмет атқаратын тонофибриллалар жатады.
Арнайы
органеллаларға
кейбір
жасушалардағы
микробүрлер
мен
кірпікшелер де жатады.
Жалпы органеллалар — жануарлар организмдерінің барлық
жасушаларында болатын жəне олар үшін маңызды қызметтер атқаратын
тұрақты құрылымдар. Жалпы органеллалар құрылысына байланысты:
жарғақты
(митохондриялар,
эндоплазмалық
тор,
Гольдж
кешені,
лизосомалар,
пероксисомалар)
жəне
жарғақсыз
(рибосомалар,
микротүтікшелер, центросома центриольдері, негіздік денешіктер, біліктік
жіпшелер, микрожіпшелер, микрофиламенттер) болып екі топқа бөлінеді.
Жарғақты органеллалар жасуша гиалоплазмасынан қос қабаттанған немесе
жалаң қабат биологиялық жарғақтармен оқшауланып бөлініп тұрады.
Олардың əрқайсысының өздеріне тəн құрылысы болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
