Кафедрасы
жүктеу/скачать 1,72 Mb.
|
лог каз
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция 11.Жұмсақ дауыссыздардың айтылу кемшіліктері және түзету тәсілдері
| Ұсынылған әдебиеттер
1.Логопедия негіздері. 2017. Дүйсенбаев А.Қ., Балтымова М.Р 2.Логопедия. 2014. Өмірбекова Қ.Қ. 3.Дамуында түрлі ауыткулары бар балалардың сөйлеу тілі дамуының ерекшеліктері. 2014. Ибатова Г.Б. 4.Қазақстан Республикасында балаларға білім беру мекемелерінің әр түрлерінде логопедиялық жұмыстың ұйымдастырылуы және мазмұны. 2014. ИбатоваГ.Б., Оразаева Г.С. 5.Дамуында түрлі ауыткулары бар балалардың сөйлеу тілі дамуының ерекшеліктері. 2014. Ибатова Г.Б., Коржова Г.М. 6.Логопедиялық практиканы жүргізудің әдістемелік нұсқауы. 2014. Қ.Қ. Өмірбекова Лекция 11.Жұмсақ дауыссыздардың айтылу кемшіліктері және түзету тәсілдері 1.Ы дыбысының айтылу кемшіліктері және түзету тәсілдері 2.Қазақ тіліне тән дыбыстардың айтылу кемшіліктері және түзету тәсілдері 3. Түзету тәсілдері Жұмсақ дауыссыздарға тән кемшілік олардың жұпталған қатаңдармен алмасуы /дядядя-дадада/.
сәйкес қатаңдармен салыстыру кезінде естіп және артикуляциясын көзбен көріп қабылдауға негізделген /па-па, ма-ма, фа-фя/. Еріндік дыбыстарды айтқанда тіл жалпақ формада болатын, жұмсақ дыбыстарды айтқанда тіл ұшы төменгі тіске тіреліп, үстін қатаң таңдайға көтеріле иілтіп балаға түсіндіру керек. Айна алдында тілдің түрлі қалпын көрсетіп, көргендерін балаға айтқызады. Қатаң, жұмсақ дыбыстардың артикуляциясы бейнеленген схемасын пайдалануға болады. Одан соң логопедке еріндік, тіл-тістік жұмсақ дыбыстар жұбын қайталайды /па-пя, апа-апя, та-тя, ата-атя, ма-мя, апа-апя, фа-фя, афа-афя/. Ол жүзеге асқанда бірден жұмсақ дыбыстары бар үлгі сөздерге көшу керек.
Сөйтіп П дыбысын дұрыс айтылуын меңгергесін дауысты дыбыстармен қосып буындарды айтуға көшеді. Одан әрі дауыстылы буындармен, сөздермен осы әдісті қолданып келесі еріндік жұмсақ дауыстылармен /М', Ф', В' / жұмыс жасайды. Өте қиын жағдайларда механикалық әдіс ұсынылады. Негіз етіп Т дыбысы алынады да, одан Т' дыбысы шығарылады. Бұлай ету Т' дыбысы Т-дан /Д' -Д -дан, Н'-Н -дан, Л'- Л-дан/ тек тіл қалпымен емес /жоғарғы артикуляция/, тілдің төменгі тіске ығысуынен /төменгі артикуляция/ сипатталады. Соның нәтижесінде Т дыбысымен, та буынын тіл ұшын шпательмен қысқан түрде бірнеше қайталап автоматты түрде Т' дыбысын алады. Бұл нәтиже тілді механикалық түрде ұстап тұрғанда, тілдің ортасын таңдайға карай көтеруінен болады. Ат буынынын артикуляциялаудан ат' алынады. Бұл механикалық әдістің бірінші сатысы. Шпательмен баланың саусағының көмегімен артикуляция қалыптасқан соң, механикалық әдіс тоқталып, бала әр буында Т дыбысын өзі айта бастайды. Аталған механикалық әдіс Д' дыбысын Д-дан, Н' дыбысын Н-дан алғанда қолданылады. Жұмсақ дауыссызды қатаңнан тілді таңдайға көтеру арқылы алуды меңгерген бала басқа жұмсақ дауыссыздарды да түзейді, ол мына ретте болуға тиіс: Ф', В', П', Б', М', С, 3', Р', Л'. К', Г', X', дыбыстары арнаулы жұмысты қажет етпейді, себебі олар и, ә, е, дауыстылардың алдында кездеседі де, оңай игеріледі. Жұмсақ дауыссыздарды буында сөз тіркестерде бекіткен соң, оны қатаңдардан ажырату, оқу, жазу жаттығулары жасалады. жүктеу/скачать 1,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|