Түтікшенің қызметі
Түтікшелердің рөлін фильтрат пен зәрдегі әртүрлі заттардың мөлшерін салыстыру арқылы бағалауға болады (2-кесте).
2 Кесте Түтікшелік реабсорбцияның несепке әсері
|
Шумақтық сүзінді
|
зәр
|
Өзекшелік реабсорбция (пайызбен)
|
су
|
170 л
|
1,5
|
99,1
|
глюкоза
|
170 г.
|
—
|
100
|
натрий
|
560 г
|
5 г
|
99,1
|
хлорлы
|
620 г.
|
9 г.
|
98,5
|
фосфат
|
5,1 г
|
1,2 г
|
76,5
|
кальций
|
17 г.
|
0,2 г
|
98,8
|
несепнәр
|
51 г.
|
30 г
|
41,4
|
сульфат
|
3,4 г
|
2,7 г
|
20,6
|
Әлбетте, фильтрат түтікшелерде фильтраттың және соңғы несептің әртүрлі құрамдарын есепке алу үшін өзгертілуі керек, мысалы, соңғысында глюкозаның толық болмауын, фильтратқа қарағанда несептің әлдеқайда аз көлемін немесе фильтраттың бейтараптылығымен салыстырғанда несептің қышқылдығын есепке алу үшін.
Фильтрат проксимальды түтікшелер арқылы қозғалған кезде оның суы мен тұздарының көп бөлігі түтікшелердің айналасындағы капиллярлар желісі арқылы қанға қайта сіңеді. Басқа заттардың кейбіреулері толығымен, ал басқалары ішінара реабсорбцияланады, өйткені нефронның бұл аймағы организмде сақталуы тиіс заттарды несеппен шығаруға арналғандардан бөледі. Проксимальды түтікшелердің қызметі негізінен гомеостаздың (тепе-теңдік) қажеттіліктеріне сәйкес фильтраттың реабсорбциясы болып табылады, ал нефронның дистальды бөлігі мен жинау түтіктері негізінен су-электролит пен сутегі-иондық тепе-теңдіктің егжей-тегжейлі реттелуіне байланысты. Бұл процестердің барлығы түтікшелерде химиялық және физикалық жолмен жүреді және олардың барлығы гормоналды реттелуге жатады. Қалыпты жағдайда несеп фильтраттан айтарлықтай ерекшеленсе де, салқындату немесе улану салдарынан тәжірибелік жағдайларда түтікшелердің қызметі біртіндеп төмендесе, несеп барған сайын фильтратқа ұқсайтын болады. Сонымен қатар, фильтрация неғұрлым тез жүрсе, несептің түтікшелер арқылы өтуіне байланысты оның өзгеруіне соғұрлым аз уақыт кетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |