Казахского государственного женского педагогического университета
жүктеу/скачать 6,41 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019
241 қосымша жаңа ақпараттар саны мен сапасын; мәселені шешудегі идеяның бірегейлігі; презентацияны дайындауға шығармашылық тҧрғыдан келуі; алынған нәтиженің қоғамдық және қолданбалы маңызының болуы [5]. Бастауыш сынып оқушыларының зерттеушілік іс-әрекетін ҧйымдастырудың теориялық негізін талдай келе, бастауыш мектепте зерттеушілік іс-әрекетті ҧйымдастыруға тиімді келесі шарттарды анықтаған болатынбыз: - зерттеу мәселесін немесе тақырыбын оқушылармен бірлесе отырып бастаған абзал. Себебі, оқушының қызығушылығын ескерілсе, жҧмыстың нәтижелі жҥріунің табысты кепілі болып табылады. - тақырыпты таңдамас бҧрын кіші мектеп жасындағы балалардың психологиялық және физиологиялық ерекшеліктерін ескеру керек; Кіші мектеп жасындағы балалар жҧмысының тақырыптары оқу пәндерінің мазмҧнынан не соған жақын мағынада алынуы тиіс. Баланы қызықтырған жоба не зерттеу жҧмысының проблемасы оның танымдық қызығушылығы аясында және жақын даму аймағында болуы тиіс. - жоба не бақылау-зерттеуді орындау уақытын мақсатты тҥрде сабақтық және сабақтан тыс жҧмыс тҥрінде нақты уақытпен шектелсе жҧмыс жҥйелі жҥреді. - әрбір зерттеу қажетті қҧралдармен: материалдық-техникалық және оқу-әдістемелік, ақпараттық және ақпараттық-технологиялық ресурстармен қамтылуы тиіс. - тақырыппен жҧмыс барысында топсаяхат, серуен-бақылау, әлеуметтік акциялар, тҥрлі мәтіндік және электрондық ақпарат кӛздерімен жҧмыс, практикалық маңызды ӛнім мен кең қоғамдық презентация дайындауды (ересектер, ата-аналарды, мҧғалімдерді шақырып) да қосуға болады. - рефлексиялық сипатта болуы тиіс. Ӛйткені, рефлексияға ҥйрету аса маңызды. Рефлексия кезінде оқушылар ӛзара және шағын топтарда зерттеу идеясына қатысты кері байланыстар беріп, соның нәтижесінде идеясын толықтырып, нәтижесін шығаруға ҥйренеді. Австралиялық бастауыш сынып мҧғалімі Кетлин Моррис Зерттеу жҧмысын жҥргізгенде мҧғалім ең алдымен ғаламтордан іздеу жҥйесін пайдаланады. Бірақ ол жерден балалар ӛздеріне қажетті нақты ақпаратты таба алмайды. Мҧғалім әрқашанда ашылған парақшаның балалардың психикасына керісінше әсер етуінен қорғалғанына кӛзін жеткізіп алуы керек дейді. Ӛз тәжірибесінде Кетлин Морис Kiddle, KidRex, KidzSearch – іздеу жҥйелерін қолданады екен. Бҧл сайттардың балалар ҥшін тиімді әрі танымдық қызығушылығын оятып, әр тҥрлі жарнамалардан, керексіз ақпараттардан қорғалғанын ӛз тәжірибесі арқылы кӛз жеткізгенін айтады [6]. Біздің елімізде де ешбір жарнамасыз тек балаларға арналған сайт www.bilimland, kids.kz қҧрастырылды. Кез-келген оқушы сайтта тіркеліп, ӛзіне қажетті ақпараттарды ала алады. Дегенмен, сайт әлі де толықтыруды қажет етеді. Бастауыш сынып оқушысы мектепке келгенде оқуға, мҧғаліммен ынтымақтасуына мол мҥмкіндік болады және мҧғалімнің басшылығымен шағын топтарда ӛздігінен әрекет етуі кҥшейеді. Ал келесі деңгейде ең жоғарғы шектік мӛлшерде ӛздігінен оқу әрекетін орындауға, білімін толықтыру бағытында мҧғалімдермен әрекет қҧруға, жеке оқу белсенділігінің арту қабілеті байқалады. Соңғы деңгейде оқушы зерттеу позициясын игереді. Ғылыми-танымдық және публистикалық мәтіндерден, ғаламтордан ӛзіне қажетті мәліметтерді табуды және оны берілген ҥлгіге (кестеге, сызбаға т.б.) сай ӛңдеп, жҥйелеуді, оқушылардың кӛпшілігінде оқу әрекетін орындаудағы зерттеушілік дағдысы мен ӛзіндік жеке стилі қалыптасады. Бҧл стиль болашақта олардың функционалдық сауаттылығын дамытады [7]. Сонымен қатар, мҧғалімнің қарастырып отырған ақпаратты зерттеуге және оны сҥзуге арналған бес сатылы моделі біздің оқушыларымыздың зерттеу әрекетінің пайдалы нҥктесі болуы мҥмкін. Олар: нақтылау, іздеу, тереңіне ҥңілу, бағалау, дәйексӛз (сілтеме беру). Әр қадаммен сауатты жҧмыс жҥргізгенде ғана зерттеу нәтижесі табысты болуы мҥмкін екендігін айтады. Автордың бҧл ойы шындыққа жанасады. Себебі, кіші мектеп оқушыларының зерттеушілік іс- Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 242 әрекеті мҥғалімнің кӛзқарасы бойынша, бҧл оқушылардың арнайы зерттеу біліктіліктері мен дағдыларын дамытатын интеллектуалдық даму, оқыту және тәрбиелеу қҧралы болып табылады. Зерттеушілік іс-әрекетте мҧғалім бағыттаушы, кӛмекші, кеңесші, бақылаушы рӛлін атқарады. Дегенмен, оқушының рӛлі жҧмыстың әрбір кезеңдеріне қарай ӛзгеріп отырады. Бірақ, барлық кезеңде де ол танымдық әрекет субъектісі болып табылады. Сондықтан біздің ойымызша, дамыған елдердегідей балаларға арналған іздеу жҥйесін қҧру қажет деп есептейміз. Қорыта келе, «бҧлақ кӛрсең, кӛзін аш» деген ҧлағатты сӛзге сҥйеніп, бар мҥмкіндікті пайдаланып, баланың қабілетін, таланты мен дарынын ашу және әрбір оқушының ӛз мҥмкіндіктерін, ӛзіндік бірегейлігі мен икемділігін таныта білуіне жағдай жасау – мҧғалімнің басты міндеттерінің бірі. Кіші мектеп оқушыларын зерттеу жҧмыстарына тарту олардың шығармашылық қабілеттерін ашып, танымдық белсенділігін арттырады және зерттеу мәселесінің ӛзектілігін анықтап, мазмҧнын терең қарастыруға, нақты мақсаты мен міндеттерін белгілей білу біліктілігіне ие болып, ӛздігінен шешім қабылдай алуына ықпал етеді. Зерттеу барысында бақылауға, ақпаратты іздеуге қызығушылық білдірген оқушылар орта буын оқуына тез бейімделеді. Оқушылардың кіші мектеп жасындағы қалыптасқан зерттеу дағдылары олардың функционалдық сауаттылығын арттырып, ӛздеріне ӛмір бойы қызмет етеді. Ендеше, бастауыш сыныптан оқушыны ізденушілікке баули отырып ғылым мен техниканың жетістігіне сәйкес армандарына жетуге, ӛз жолдарын табуда дҧрыс шешім қабылдай алуына, ғылымға жетелеу арқылы ӛздерінің қабілеттерін ашуларына кӛмектесу ҧстаздар қауымының басты қағидатына айналдыруымыз қажет. жүктеу/скачать 6,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|